Podatki 2017. Czy nowe objaśnienia podatkowe naprawdę będą przydatne?

Podpisana przez prezydenta tuż przed końcem roku ustawa z 16 grudnia 2016 r. o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia prawnego przedsiębiorców wprowadza instytucję objaśnień podatkowych. 

Z początkiem stycznia relacje podatnika z organami podatkowymi zyskały jeszcze jedną formę – objaśnień podatkowych. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 14a § 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r., poz. 613, z późn. zm.) minister właściwy do spraw finansów publicznych dąży do zapewnienia jednolitego stosowania przepisów prawa podatkowego przez organy podatkowe oraz organy kontroli skarbowej, w szczególności:

1. dokonując ich interpretacji, z urzędu lub na wniosek (interpretacje ogólne),
2. wydając z urzędu ogólne wyjaśnienia przepisów prawa podatkowego, dotyczące stosowania tych przepisów (objaśnienia podatkowe)

– przy uwzględnieniu orzecznictwa sądów oraz Trybunału Konstytucyjnego lub Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Z nowych regulacji wynika, że objaśnienia te mają być zamieszczane w Biuletynie Informacji Publicznej, na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych, pod nazwą Objaśnienia podatkowe. Jak czytamy na stronie internetowej Prezydenta RP, (...) ustawa wprowadza regulacje dotyczące ochrony podatnika w razie zastosowania się przez niego do objaśnień podatkowych. Równocześnie w celu ochrony podatników przed ponoszeniem konsekwencji zmiany wykładni przepisów (bez zmiany samych przepisów) ustawa wprowadza zapewnienie takiej samej ochrony jak zapewniają interpretacje ogólne, objaśnienia podatkowe oraz interpretacje indywidualne również dla podatników, którzy stosowali się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej ministra właściwego do spraw finansów publicznych. Ustawa wprowadza przy tym doprecyzowanie, co należy rozumieć przez utrwaloną praktykę interpretacyjną ministra właściwego do spraw finansów publicznych.

Warto zwrócić uwagę na pewną kwestię. Z pojęciem utrwalonej praktyki ministra może być bowiem pewien problem. Obowiązujące od początku stycznia przepisy wskazują, że przez utrwaloną praktykę interpretacyjną rozumie się wyjaśnienia zakresu i sposobu stosowania przepisów prawa podatkowego, dominujące w interpretacjach indywidualnych wydawanych w takich samych stanach faktycznych lub w odniesieniu do takich samych zdarzeń przyszłych oraz w takim samym stanie prawnym, w trakcie danego okresu rozliczeniowego oraz w okresie 12 miesięcy przed rozpoczęciem tego okresu rozliczeniowego. Czytając nowe przepisy, nasuwają się pewne wątpliwości. Jak bowiem tłumaczyć zapis „dominujące w interpretacjach indywidualnych wydawanych w takich samych stanach faktycznych lub w odniesieniu do takich samych zdarzeń przyszłych oraz w takim samym stanie prawnym”? Czy mogą istnieć dwa takie same stany faktyczne, czy może dla organów podatkowych nie będzie dwóch jednakowych przypadków?

Czy instytucja objaśnień podatkowych naprawdę jest potrzebna? Skoro mają być wydawane w podobny sposób co interpretacje podatkowe i również mają zapewniać podobny poziom ochrony podatnika, czy nie lepiej byłoby po prostu zostawić interpretacje i skupić się na tym, by wydawane były w sposób rzetelny, spójny i jednolity? Wiele razy pisaliśmy przecież o problemach, w jakimi borykają się podatnicy w związku z interpretacjami podatkowymi, chociażby o ich częstych zmianach (poprawkach) przez ministra finansów lub udzielaniu skrajnie różnych odpowiedzi na takie same pytania. Czy objaśnienia podatkowe będą w stanie naprawdę – jak mówi tytuł ustawy, która je wprowadza – poprawić otoczenie prawne przedsiębiorców? Oby tak było, ale jakoś trochę trudno mi w to uwierzyć.

Krzysztof Koślicki
redaktor naczelny
www.podatki.biz