Odpowiedzialność notariusza za naliczenie i pobór PCC

Tezy: Decyzja o odpowiedzialności podatkowej notariusza, jako płatnika podatku od czynności cywilnoprawnych, określająca - na podstawie art. 30 § 4 Ordynacji podatkowej - wysokość należności z tytułu niepobranego lub pobranego, a niewpłaconego podatku, jest decyzją deklaratoryjną, określającą wysokość obciążającej płatnika z mocy prawa należności podatkowej.

SENTENCJA
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Małgorzata Wolf-Kalamala, Sędziowie: NSA Jacek Brolik (sprawozdawca), WSA del. Maciej Kurasz, Protokolant Szymon Mackiewicz, po rozpoznaniu w dniu 28 stycznia 2016 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej A. W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 26 czerwca 2013 r. sygn. akt I SA/Gd 449/13 w sprawie ze skargi A. W. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Gdańsku z dnia 29 stycznia 2013 r. nr [...] w przedmiocie odpowiedzialności płatnika z tytułu podatku od czynności cywilnoprawnych 1) oddala skargę kasacyjną, 2) zasądza od A. W. na rzecz Dyrektora Izby Skarbowej w Gdańsku kwotę 135 (sto trzydzieści pięć) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 26 czerwca 2013 r., sygn. akt I SA/Gd 449/13, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku oddalił skargę A. W. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Gdańsku z dnia 29 stycznia 2013 r. w przedmiocie orzeczenia o odpowiedzialności płatnika z tytułu pobrania podatku od czynności cywilnoprawnych.

Stan faktyczny sprawy przedstawia się następująco.
W dniu 29 listopada 2007 r., przed notariuszem A. W. prowadzącym Kancelarię Notarialną w G., Państwo D. i H. Z. M. P.-Z. i E. Z. oraz T. Z. zawarli w formie aktu notarialnego umowę zniesienia współwłasności oraz umowę darowizny (Repertorium A nr ...). Na podstawie jednego z postanowień ww. umowy Państwo D. i H. Z. - dotychczasowi współwłaściciele w ½ części - nabyli na wyłączną własność nieruchomość gruntową położoną w G. przy ul. W., stanowiącą działkę nr [...] obszaru 0.00.04 ha oraz działkę nr [...] obszaru 0.03.46 ha. Wartość nieruchomości podlegającej zniesieniu współwłasności została w umowie określona na 126.000,00 zł. W związku z dokonanym zniesieniem współwłasności Państwo D. i H. Z. dokonali spłaty na rzecz Państwa M. P. – Z. i E. Z. w kwocie 5.000,00 zł. Notariusz, jako płatnik podatku od czynności cywilnoprawnych, powołując się na art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2007 r. nr 68 poz. 450 ze zm., zwanej dalej w skrócie: "u.p.c.c."), od kwoty spłaty pobrał podatek w wysokości 100 zł.

Postanowieniem z dnia 20 sierpnia 2012 r. Naczelnik [...] Urzędu Skarbowego w G. wszczął wobec płatnika postępowanie podatkowe z uwagi na pobranie podatku od czynności cywilnoprawnych w kwocie niższej od należnej.

Decyzją z dnia 7 listopada 2012 r. Naczelnik [...] Urzędu Skarbowego w G. określił skarżącemu wysokość zobowiązania w podatku od czynności cywilnoprawnych z tytułu zawartej w dniu 29 listopada 2007 r. umowy zniesienia współwłasności i orzekł o odpowiedzialności podatkowej płatnika w kwocie 1.160,00 zł z tytułu pobrania podatku od czynności cywilnoprawnych w kwocie niższej od należnej. W uzasadnieniu m.in. przywołane zostało brzmienie art. 6 ust. 1 pkt 5 u.p.c.c., w myśl którego podstawę opodatkowania, w przypadku odpłatnego działu spadku lub zniesienia współwłasności, stanowi wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału w spadku lub we współwłasności. W omawianej sprawie wartość rynkowa nabytego na podstawie przedmiotowej umowy udziału w prawie własności nieruchomości ponad dotychczasowy udział wyniósł 63.000,00 zł. Należne zobowiązanie podatkowe, zdaniem organu, przy zastosowaniu stawki podatkowej 2%, wyniosło zatem 1.260,00 zł. Notariusz dokonał poboru podatku w wysokości 100,00 zł, przez co zasadne okazało się orzeczenie o jego odpowiedzialności podatkowej z tytułu pobrania podatku od czynności cywilnoprawnych w kwocie niższej od należnej.

Po rozpoznaniu wniesionego w dniu 27 listopada 2012 r. odwołania , decyzją z dnia 29 stycznia 2013 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Gdańsku, utrzymał w mocy rozstrzygnięcie organu pierwszej instancji. Organ odwoławczy nie uwzględnił argumentacji odwołania jakoby zastosowanie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych w przedmiotowej sprawie wymagało ograniczenia się wyłącznie do zapisu art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f u.p.c.c., czyli do wysokości spłaty. Organ oddzielił bowiem wysokość faktycznie dokonanych spłat, która zamknęła się kwotą 5.000,00 zł od wartości rynkowej rzeczy nabytej ponad wartość udziału, mającej znaczenie dla celów omawianego podatku.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, wnosząc o uchylenie obu wydanych w sprawie decyzji, reprezentowany przez pełnomocnika skarżący zarzucił decyzji organu odwoławczego naruszenie: art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 5 u.p.c.c. poprzez niewłaściwe ich zastosowanie polegające na uznaniu przez organ podatkowy, że podstawę określenia wysokości podatku od czynności cywilnoprawnych stanowi wartość rynkowa nieruchomości, co doprowadziło do ominięcia ograniczenia ustawodawcy w wyliczaniu należnego podatku w części dotyczącej wysokości spłaty, oraz art. 210 k.c. w zw. z art. art. 1 ust.1 pkt 1 lit. f u.p.c.c., a takżę wynikającej ze wskazanego przepisu obowiązku spełnienia świadczenia polegającego na spłacie na rzecz pozostałych współwłaścicieli równowartości ich udziałów, gdzie co do zasady jako spłatę uważa się wyrównanie uszczerbku w majątku byłych współwłaścicieli, zaś jej wysokość może być umownie ustalana pomiędzy stronami umowy zgodnie z zasadą swobody umów.

Odpowiadając na skargę Dyrektor Izby Skarbowej w Gdańsku wniósł o jej oddalenie i podtrzymał dotychczas wyrażone stanowisko w sprawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku uznał, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd pierwszej instancji przywołał treść art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f oraz art. 6 ust. 1 pkt 5 u.p.c.c. Zarówno systematyka przywołanych przepisów, jak i ich brzmienie pozwalają, zdaniem Sądu, stwierdzić słuszność postawionego przez organy wniosku, że celem zawartego w art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f u.p.c.c. doprecyzowania "w części dotyczącej spłat lub dopłat" było objęcie opodatkowaniem wyłącznie umów zniesienia współwłasności (o dział spadku), które skutkują odpłatnymi przysporzeniami majątkowymi dla przynajmniej jednej ze stron. A contrario, zapis ten skutkuje tym, że poza zakresem ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych znajdują się te umowy zniesienia współwłasności, w ramach których takich spłat lub dopłat nie przewidziano. Osobno zatem, nie w oparciu o przepis art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f u.p.c.c., należy ustalać podstawę opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych odpłatnego zniesienia współwłasności. W ocenie Sądu, poza sporem w rozpoznawanej sprawie jest to, że dokonując zniesienia współwłasności strony przedmiotowej umowy zastrzegły na rzecz Państwa M. P.-Z. i E. Z. spłatę w wysokości 5.000,00 zł. Potwierdza to, że dokonana czynność ma charakter odpłatny i w świetle art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f u.p.c.c. podlega
opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Sąd stwierdził także, że jego wątpliwości nie budzi dokonane w sprawie ustalenie podstawy opodatkowania w oparciu o art. 6 ust. 1 pkt 5 u.p.c.c....