NSA. Dostęp podatnika do akt sprawy

Czynny udział strony w postępowaniu podatkowym nie może umożliwiać dostępu do informacji o innym podatniku; w sytuacji gdy organ podatkowy prowadzi postępowanie dotyczące kilku stron, powinien im udostępniać w myśl art. 178 § 1 Ordynacji podatkowej materiały dotyczące wspólnej dla nich sytuacji procesowej w granicach określonych przedmiotem orzekania oraz bez ograniczeń materiały dotyczące strony występującej z żądaniem ich udostępnienia; jeżeli zakres materiałów uzyskanych od różnych stron lub organów przekracza ramy wspólnego dla nich stanu faktycznego, to organ podatkowy ma obowiązek stosownie do art. 179 § 1 Ordynacji zachowania w tajemnicy danych, które nie są dla stron wspólne - orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.

SENTENCJA

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Jan Rudowski, Sędzia NSA Stanisław Bogucki (sprawozdawca), Sędzia WSA (del.) Beata Sobocha, Protokolant Piotr Stępień, po rozpoznaniu w dniu 3 sierpnia 2016 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej I. A. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 19 marca 2014 r. sygn. akt I SA/Sz 557/13 w sprawie ze skargi I. A. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w Szczecinie z dnia 19 kwietnia 2013 r. nr [...] w przedmiocie odmowy zapoznania się z dokumentami wyłączonymi z akt sprawy:

1. oddala skargę kasacyjną,
2. zasądza od I. A. na rzecz Dyrektora Izby Skarbowej w Szczecinie kwotę 240 (słownie: dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

1. Zaskarżonym wyrokiem z dnia 19 marca 2014 r. o sygn. I SA/Sz 557/13 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie oddalił skargę I. A. (dalej: skarżąca) na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w Szczecinie (dalej: organ lub Dyrektor IS) z dnia 19 kwietnia 2013 r. nr [...] w przedmiocie odmowy umożliwienia zapoznania z dokumentami wyłączonymi z akt sprawy. Jako podstawę prawną powołano art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.; dalej: p.p.s.a.). Wyrok jest dostępny (podobnie jak inne powoływane w uzasadnieniu orzeczenia) na stronie internetowej http://orzeczenia.nsa.gov.pl/.

2. Przebieg postępowania przed organami podatkowymi (przedstawiony przez WSA w Szczecinie).

2.1. Przedstawiając w uzasadnieniu wyroku przebieg postępowania WSA w Szczecinie podał, że pismem z dnia 16 stycznia 2013 r. pełnomocnik skarżącej wniósł do Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w S. (dalej: Dyrektor UKS lub organ pierwszej instancji) o udostępnienie dokumentów wyłączonych z akt sprawy nr [...]. Dokumenty te stanowiły kserokopie dwóch decyzji wydanych w postępowaniach prowadzonych przez Dyrektora UKS w B. w sprawach R. W. oraz jedna decyzja wydana wobec S. W.. Dyrektor UKS kierując się przesłanką interesu publicznego postanowieniem z dnia 3 stycznia 2013 r., wyłączył z dowodów postępowania kontrolnego kserokopie wymienionych decyzji.

2.2. Postanowieniem z dnia Dyrektor UKS z dnia 24 stycznia 2013 r. nr [...] odmówił umożliwienia M. W. - pełnomocnikowi I. A. - zapoznania się z ww. dokumentami. W uzasadnieniu powołał się między innymi na brak podstaw prawnych do przyznania szerszego zakresu uprawnień pełnomocnikowi aniżeli stronie.

2.3. Na powyższe postanowienie zażalenie wniósł pełnomocnik skarżącej. Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił niewskazanie czego dotyczą wyłączenia, brak możliwości zweryfikowania przez pełnomocnika obszernych wyłączeń. Stwierdził, że brak wglądu do akt uniemożliwia dokonanie oceny dowodów na podstawie całego materiału dowodowego zebranego w sprawie. Nadto zaakcentował, że przysługują mu - jako pełnomocnikowi - większe uprawnienia niż stronie.

2.4. Dyrektor IS zaskarżonym postanowieniem z dnia 19 kwietnia 2013 r. utrzymał w mocy postanowienie Dyrektora UKS. W uzasadnieniu stwierdził, że ww. organ kontroli podatkowej zasadnie odmówił pełnomocnikowi skarżącej zapoznania się z dokumentami wyłączonymi z akt postępowania kontrolnego, wyjaśniając, że dokumenty te zawierają informacje, których ujawnienie mogłoby narazić na szkodę interes publiczny z uwagi na fakt, iż zawierają dane dotyczące postępowań innych podatników, tj. m.in. dane o osiągniętych obrotach, rozliczeniach podatkowych oraz innych zdarzeniach dotyczących kontrahentów strony, które nie mają wpływu na ocenę stanu faktycznego w postępowaniach prowadzonych wobec skarżącej. Jednocześnie zaznaczył, że organ pierwszej instancji wyłączając z akt sprawy decyzje wydane wobec kontrahentów skarżącej, pozostawił w tych aktach wyciągi z uwierzytelnionych kserokopii tych decyzji z trwale usuniętymi informacjami pozwalającymi zidentyfikować podatników niezwiązanych ze sprawą, z którymi to wyciągami strona miała prawo się zapoznać. W ocenie organu odwoławczego obowiązek przestrzegania przez pełnomocnika tajemnicy skarbowej i zawodowej nie stanowi przesłanki przyznania mu szerszych uprawnień niż samej stronie, bowiem co do zasady obowiązują go te same przepisy proceduralne co stronę, zatem nie jest uzasadnione udostępnienie wyłączonych z akt sprawy informacji, które nie dotyczą jego mocodawczyni. W ocenie organu, za uwzględnieniem wniosku nie przemawia również umożliwienie pełnomocnikowi dokonanie na podstawie tych informacji oceny relacji skarżącej z jej kontrahentami, których dotyczą decyzje wyłączone z akt sprawy oraz oceny jej działań i prawidłowości jej rozliczeń podatkowych będących przedmiotem sprawy prowadzonej przez organ kontroli skarbowej.

3. Postępowanie przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Szczecinie.

3.1. Na ww. postanowienie Dyrektora IS skarżąca wniosła skargę do WSA w Szczecinie, wnosząc o jego uchylenie oraz poprzedzającego go postanowienia Dyrektora UKS i nakazanie organom udostępnienia niepoprawnie wyłączonych z akt dokumentów, względnie nakazanie organom naprawienie błędu w postaci anonimizacji znacznych fragmentów decyzji lub innych wyłączonych dokumentów poprzez ich ponowne włączenie lecz z wyraźnie ograniczonymi wyłączeniami danych, sprowadzającymi się wyłącznie do anonimizacji danych osobowych osób trzecich niezwiązanych z przedmiotową sprawą. Zaskarżonemu postanowieniu zarzucono naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie: (1) art. 120 i art. 121 § 1 w związku z art. 178 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.; dalej: o.p.) poprzez brak działania zgodnie z przepisami prawa podatkowego oraz z naruszeniem zaufania podatniczki do organu kontroli podatkowej spowodowane odmową zapoznania się z dokumentami wyłączonymi z akt sprawy podatkowej; (2) art. 178 § 1 o.p. poprzez niezastosowanie tego przepisu w związku z żądaniem strony o dostęp do informacji wyłączonych z akt z naruszeniem art. 179 § 1 o.p.; (3) art. 179 § 1 o.p. poprzez błędną wykładnię, a w konsekwencji niewłaściwe zastosowanie.

3.2. W odpowiedzi na skargę Dyrektor IS wniósł o jej oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie.

4. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie.

4.1. Zdaniem WSA w Szczecinie skarga nie zasługiwała na uwzględnienie, bowiem organy działały zgodnie z prawem stwierdzając, że wniosek pełnomocnika skarżącej o udostępnienie dokumentów objętych tajemnicą skarbową, wyłączonych z akt sprawy, nie zasługuje na uwzględnienie. Organ pierwszej instancji odmawiając pełnomocnikowi skarżącej zapoznania się z dokumentami wyłączonymi z akt postępowania kontrolnego wskazał, że dokumenty te zawierają informacje, których ujawnienie mogłoby narazić na szkodę interes publiczny. W ocenie WSA w Szczecinie organ odwoławczy prawidłowo uznał, że mając na względzie interes publiczny, udostępnienie skarżącej informacji o danych wykraczających poza wspólne transakcje czy inne czynności, stanowiłoby w tym przypadku naruszenie obowiązku zachowania tajemnicy skarbowej przez organ, do czego jest zobowiązany na podstawie przepisów art. 239 i 294 o.p....