Kodeks pracy 2014: Więcej osób popracuje w niedzielę i święta

4 marca 2014 r. wejdą w życie przepisy dopuszczające pracę w niedziele i święta w przypadku usług świadczonych drogą elektroniczną na rzecz podmiotu zagranicznego.

1. polegających na świadczeniu usług z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów o świadczeniu usług drogą elektroniczną lub urządzeń telekomunikacyjnych w rozumieniu przepisów prawa telekomunikacyjnego (m.in. poczty elektronicznej i telefonów), odbieranych poza terytorium Polski, jeżeli zgodnie z przepisami obowiązującymi odbiorcę usługi, dni, które są w naszym kraju dniami wolnymi, są u niego dniami pracy,
2. zapewniających możliwość świadczenia usług, o których mowa w lit. a.

Co istotne, pracodawca będzie miał obowiązek zrekompensować tę pracę innym dniem wolnym od pracy.

Praca w niedzielę i święta w Kodeksie pracy

Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, dniami wolnymi od pracy są niedziele i święta określone w przepisach o dniach wolnych od pracy, tj. dniami tymi są:

• 1 stycznia - No wy Rok,
• 6 stycznia - Święto Trzech Króli,
• pierwszy dzień Wielkiej Nocy,
• drugi dzień Wielkiej Nocy,
• 1 maja - Święto Państwowe,
• 3 maja - Święto Narodowe Trzeciego Maja,
• pierwszy dzień Zielonych Świątek,
• dzień Bożego Ciała,
• 15 sierpnia -Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny,
• 1 listopada -Wszystkich Świętych,
• 11 listopada - Narodowe Święto Niepodległości,
• 25 grudnia - pierwszy dzień Bożego Narodzenia,
• 26 grudnia - drugi dzień Bożego Narodzenia.

Za pracę w niedzielę i święto uważa się pracę wykonywaną między godziną 6.00 w tym dniu a godziną 6.00 w następnym dniu, chyba że u danego pracodawcy została ustalona inna godzina.

Niedziele i święta w placówkach handlowych

W sposób odrębny została uregulowana kwestia wykonywania pracy w placówkach handlowych.
Praca w święta w placówkach handlowych jest niedozwolona. Zakaz dotyczy również sytuacji, gdy święto przypada w niedzielę. Praca w niedziele jest dozwolona w placówkach handlowych wyłącznie przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności.

Praca w niedziele i święta jest dozwolona:

1. w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,
2. w ruchu ciągłym,
3. przy pracy zmianowej,
4. przy niezbędnych remontach,
5. transporcie i w komunikacji,
6. w zakładowych strażach pożarnych i w zakładowych służbach ratowniczych,
7. przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób,
8. w rolnictwie i hodowli,
9. przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności, w szczególności w:
   • zakładach świadczących usługi dla ludności,
   • gastronomii,
   • zakładach hotelarskich,
   • jednostkach gospodarki komunalnej,
   • zakładach opieki zdrowotnej i innych placówkach służby zdrowia przeznaczonych dla osób, których stan zdrowia wymaga całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych,
   • jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej oraz jednostkach organizacyjnych wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej zapewniających całodobową opiekę,
   • zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, oświaty, turystyki i wypoczynku,
10. w stosunku do pracowników zatrudnionych w systemie czasu pracy, w którym praca jest świadczona wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta,
11. przy wykonywaniu prac:
    1. polegających na świadczeniu usług z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów o świadczeniu usług drogą elektroniczną lub urządzeń telekomunikacyjnych w rozumieniu przepisów prawa telekomunikacyjnego (m.in. poczty elektronicznej i telefonów), odbieranych poza terytorium Polski, jeżeli zgodnie z przepisami obowiązującymi odbiorcę usługi, dni, które są w naszym kraju dniami wolnymi, są u niego dniami pracy,
    2. zapewniających możliwość świadczenia usług, o których mowa w lit. a.
       
       (pkt 11 będzie obowiązywał od 4 marca 2014 r.)

Rozliczanie pracy w niedziele i święta

Pracownikowi wykonującemu pracę w niedziele i święta, w przypadkach:

• pracy w niedzielę w placówkach handlowych i
• pracy w niedziele i święta określonej w ww. pkt 1-9 i 11 (pkt 11 będzie obowiązywał od 4 marca br. ),

pracodawca jest obowiązany zapewnić inny dzień wolny od pracy:

1. w zamian za pracę w niedzielę - w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli,
   
   Jeżeli nie jest możliwe wykorzystanie w tym terminie dnia wolnego od pracy w zamian za pracę w niedzielę, pracownikowi przysługuje dzień wolny od pracy do końca okresu rozliczeniowego, a w razie braku możliwości udzielenia dnia wolnego od pracy w tym terminie - dodatek do wynagrodzenia w wysokości 100%, za każdą godzinę pracy w niedzielę.
2. w zamian za pracę w święto - w ciągu okresu rozliczeniowego.
   
   Jeżeli nie jest możliwe wykorzystanie w tym terminie dnia wolnego od pracy w zamian za pracę w święto, pracownikowi przysługuje dodatek do wynagrodzenia w wysokości 100%, za każdą godzinę pracy w święto.

Ważne! Do pracy w święto przypadające w niedzielę stosuje się przepisy dotyczące pracy w niedzielę.

Nieudzielenie dnia wolnego od pracy w zamian za pracę wykonywaną w niedzielę lub święto może spowodować wystąpienie pracy w godzinach nadliczbowych.

Przykład:
Pracownik pracował w święto 8 godzin. Pracodawca nie udzielił mu innego dnia wolnego w zamian za pracę w święto do końca okresu rozliczeniowego. W efekcie po zamknięciu okresu rozliczeniowego okazało się, że doszło do przekroczenia przeciętnej, tygodniowej normy czasu pracy o 8 godzin.

W powyższej sytuacji powstała wątpliwość, czy pracownikowi należy z tego tytułu wypłacić tylko jeden dodatek w wysokości 100% z tytułu nieudzielenia dnia wolnego za pracę w święto, czy też dwa dodatki tzn. również dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych?

Zdaniem Sądu Najwyższego
SN w uchwale z dnia 15 lutego 2006 r. (II PZP 11/05) orzekł, iż w razie nieudzielenia przez pracodawcę w okresie rozliczeniowym innego dnia wolnego od pracy w zamian za dozwoloną pracę świadczoną w niedzielę lub święto, pracownikowi przysługuje za każdą godzinę takiej pracy tylko jeden dodatek przewidziany w art. 151¹¹ § 2 in fine lub § 3 kp (tzn. dodatek z tytułu nieudzielania dnia wolnego za pracę w niedzielę lub święto).

Podstawa prawna:
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.) - art. 151⁹-151¹²
• Ustawa z dnia 24 stycznia 2014 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy (Dz. U. poz. 208)

Ewa Iwan