NSA: Banki nie udzielają darowizn

Redukcja odsetek w ugodzie zawartej między bankiem a kredytobiorcą, dokonana pod warunkiem spłaty zadłużenia głównego w sposób określony w tej ugodzie, oznacza otrzymanie przez kredytobiorcę - po dokonaniu wspomnianej spłaty- nieodpłatnego świadczenia, które jest przychodem w rozumieniu art. 11 ust. 1 i art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

SENTENCJA

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Bogusław Gruszczyński (sprawozdawca), Sędziowie NSA Stefan Babiarz, WSA del. Dariusz Skupień, Protokolant Justyna Bluszko-Biernacka, po rozpoznaniu w dniu 14 stycznia 2010 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Dyrektora Izby Skarbowej w L. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 7 maja 2008 r. sygn. akt I SA/Łd 1420/07 w sprawie ze skargi Z. D. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w L. z dnia 11 października 2007 r. nr [...] w przedmiocie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego:

1) uchyla zaskarżony wyrok w całości i oddala skargę,
2) zasądza od Z. D. na rzecz Dyrektora Izby Skarbowej w L. kwotę 280 (słownie: dwieście osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 7 maja 2008 r. (sygn. akt I SA/Łd 1420/07) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi uchylił decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Ł. z dnia 11 października 2007 r., odmawiającą zmiany postanowienia organu I instancji, uznającego za nieprawidłowe stanowisko Z. D., przedstawione we wniosku o udzielenie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego.

Z przyjętego przez Sąd stanu sprawy wynika, że skarżący podał we wniosku, iż zawarł z Bankiem P. S.A. umowę o odnawialny kredyt w rachunku oszczędnościowo rozliczeniowym, umowę o kredyt inwestycyjny i dwie umowy o kredyt hipoteczny. Wobec trudności dłużnika ze spłatą zobowiązań, strony wspomnianych umów zawarły w dniu 7 listopada 2005 r. ugodę. Zgodnie z jej postanowieniami, Z. D. zobowiązał się do spłaty w sposób określony w ugodzie zobowiązań kredytowych w zakresie należności głównych, a Bank zobowiązał się do redukcji skapitalizowanych odsetek od kredytów, po otrzymaniu wspomnianej spłaty. Umowa została zrealizowana, po czym w 2007 r. Bank wystawił klientowi PIT-8C, wykazując przychód w wysokości odpowiadającej kwocie zredukowanych odsetek od kapitału.

Podatnik zapytał, czy w opisanym stanie faktycznym powstaje obowiązek zapłaty podatku dochodowego od umorzonej kwoty. W jego ocenie, powinna ona zostać potraktowana jako darowizna, która nie stanowi przychodu na gruncie ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r., nr 14, poz. 176 ze zm. - ustawa ta powoływana jest dalej w skrócie: "u.p.d.o.f.").

Powyższe stanowisko zostało uznane przez Naczelnika Urzędu Skarbowego Ł.-B. za nieprawidłowe. W postanowieniu z dnia 16 lipca 2007 r. organ ten stwierdził, że w wyniku umorzenia odsetek nastąpiło zwolnienie z długu, będące przysporzeniem majątkowym. Kredytobiorca otrzymał nieodpłatne świadczenie w rozumieniu art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f., stanowiące przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 u.p.d.o.f.

Po rozpoznaniu zażalenia podatnika na to postanowienie, Dyrektor Izby Skarbowej w dniu 11 października 2007 r. odmówił zmiany rozstrzygnięcia organu I instancji. Wskazał, że gdy pożyczkobiorca nie musi na skutek działania wierzyciela spłacać długu, powstaje u niego przychód w postaci nieodpłatnego świadczenia. Świadczeniem jest działanie banku, na mocy którego dług z tytułu kredytu wygasa. Umorzenie niezapłaconych odsetek jest więc przysporzeniem skutkującym powstaniem dochodu podlegającego opodatkowaniu. Odnosząc się do stanowiska podatnika, organ II instancji zauważył, że umowa darowizny polega na bezpłatnym świadczeniu darczyńcy kosztem swego majątku dla przysporzenia korzyści obdarowanemu. Umowa ta nie wiąże się z uzyskaniem przez darczyńcę jakiegokolwiek dobra lub innego świadczenia. Tymczasem w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia ze świadczeniem zwrotnym, tj. kredytem wraz z odsetkami.

Rozpoznając skargę podatnika na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej, Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał, że bank zwolnił podatnika z długu w rozumieniu art. 508 Kodeksu cywilnego (dalej w skrócie: "k.c."). Zwolnienie nastąpiło za zgodą dłużnika, wyrażoną w ugodzie. Miało charakter nieodpłatny, gdyż jego uzyskanie nie było związane z żadnym świadczeniem wzajemnym. Podatnik miał jedynie spełnić część ciążącego już na nim zobowiązania z tytułu umów kredytowych. Skoro zwolnienia dokonano pod tytułem darmym, oznaczało to zawarcie umowy darowizny. Mimo braku formy aktu notarialnego umowa była ważna, gdyż została wykonana. Uzyskana w jej wyniku korzyść majątkowa podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Przychodem w świetle art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f. może być bowiem tylko takie nieodpłatne świadczenie, które nie zostało spełnione w wykonaniu umowy darowizny. Tego typu świadczenia, mimo posiadania cechy nieodpłatności, zostały wyłączone spod zakresu obowiązywania u.p.d.o.f. na mocy art. 2 ust. 1 pkt 3 tej ustawy.

Zdaniem Sądu, argument organu II instancji, że umorzenie odsetek wiązało się ze świadczeniem zwrotnym jest niezrozumiały i sugeruje, że spłata kredytu była ekwiwa...