Trudności z określeniem momentu powstania obowiązku podatkowego w VAT

Interpelacja nr 5410 do ministra finansów w sprawie stosowania w praktyce przez aparat skarbowy niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (VAT)

Zwracamy się do Pana Ministra z interpelacją dotyczącą stosowania w praktyce przez aparat skarbowy niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (VAT). Uszczegóławiając, precyzujemy, iż chodzi o stosowanie przepisu określającego moment powstania obowiązku podatkowego w niektórych branżach gospodarki, takich jak usługi transportowe, budowlane, telekomunikacyjne, poligraficzne czy sprzedaż złomu.

Przyczyną jest zapis art. 19 ust. 13 tejże ustawy, który przewiduje, że w przypadku niektórych podatników, wykonujących wymienione w nim usługi, do ustalenia momentu powstania obowiązku podatkowego nie stosuje się ogólnej zasady, że obowiązek ten powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi. Przepis ten wprowadza zaś zasadę, iż dla części podatników obowiązek ten powstaje później.

Przykładowo dla podatników świadczących usługi transportowe, budowlane, montażowe obowiązek ten powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30. dnia, licząc od dnia wykonania usług. Z literalnego brzmienia przepisu wynika, że podatnik może więc uznać, że obowiązek podatkowy w tym wypadku powinien być wykazany nie później niż po upływie tych 30 dni.

Tak też postępowali przedsiębiorcy, którzy niemal powszechnie wykazywali w deklaracjach powstanie obowiązku w dacie wystawienia faktury, czyli np. po upływie 7 dni od dnia wykonania usługi lub wydania towaru. Był to zatem moment, który mieścił się między datą wykonania usługi a 30. dniem od jej wykonania. W ten sposób data wystawienia faktury zawsze była wcześniejsza niż upływ 30 dni, licząc od dnia wykonania usługi.

Utwierdzały ich w tym przekonaniu także interpretacje wydane przez aparat skarbowy w przeszłości — jak np. ta wydana przez dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu, w której stwierdzono, że podatnik może określić obowiązek podatkowy wcześniej, w dowolnym terminie między datą wykonania usługi a 30. dniem od dnia wykonania usługi (nr PP/005w-694/04/EM). Również podobne stanowisko wynikało z orzecznictwa sądów administracyjnych, które we wcześniejszym rozpoznaniu obowiązku podatkowego nie dopatrzyły się naruszenia prawa (np. wyrok NSA z 10 października 2003 r., sygn. akt I SA/Wr 1188/2001).

Jak wynika z artykułów prasy specjalistycznej, w urzędach skarbowych zaczęto w ostatnim czasie stosować zasadę nieco odmienną, uznając, że ich zdaniem zawarte w nim sformułowanie „nie później jednak niż 30. dnia” należy rozumieć: nie wcześniej niż w dniu upłynięcia tego terminu, czyli dokładnie 30. dnia od dnia wykonania usługi.

Zmiana ta, powodująca późniejsze powstanie obowiązku podatkowego, tylko pozornie jest korzystniejsza dla podatników. Jeśli bowiem w trakcie kontroli urząd skarbowy, stosując się do tej zasady i interpretacji uzna, że podatnik np. przed rokiem o miesiąc za wcześnie zadeklarował obowiązek podatkowy, to od miesiąca, w którym według urzędu powinien to zrobić (gdy przykładowo dana firma wystawiła fakturę i odprowadziła podatek do urzędu skarbowego w lipcu zamiast w sierpniu) naliczane są podatnikowi odsetki od zaległości podatkowej.

W takiej sytuacji nie ma dla urzędu znaczenia fakt, że należny podatek został już zapłacony na rzecz państwa mi...