Składki ZUS przedsiębiorcy na macierzyńskim

Interpelacja nr 5472 do ministra pracy i polityki społecznej w sprawie interpretacji przepisów ustawy osystemie ubezpieczeń społecznych

Szanowna Pani Minister! Zgodnie z art. 24 ust. 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. nr 137, poz. 887, z późn. zm.), należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 10 lat od dat ich wymagalności. Przepis ten oraz większość regulacji dotyczących przedawnienia należności z tytułu składek został wprowadzony ustawą z 18 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 241, poz. 2074, z późn. zm.). Ta nowelizacja weszła w życie 1 stycznia 2003 r. Przed tą datą należności z tytułu składek ulegały przedawnieniu po upływie 5 lat, a w przypadku przerwania biegu przedawnienia, po upływie 10 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne.

W przypadku zmiany przepisów zawsze powstają wątpliwości, który przepis należy zastosować — w brzmieniu sprzed nowelizacji, czy zmieniony. Wątpliwości takie pojawiają się, gdy w ustawie nowelizującej nie uregulowano kwestii związanych ze stosowaniem zmienionych przepisów. Powyższy problem dotyczy znacznej rzeszy obywateli polskich i był przedmiotem orzeczeń Sądu Najwyższego.

Druga kwestia, która wymaga wyjaśnienia, wynika z interpretacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Osoby, które pobierają zasiłek macierzyński (lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego albo przebywające na urlopie wychowawczym), obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz zdrowotnemu. W tym czasie nie podlegają ubezpieczeniu chorobowemu i wypadkowemu.

Wedle bowiem art. 9 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych osoba na zasiłku macierzyńskim podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeśli nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie ma innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych uważa, że jeśli pracownik na urlopie macierzyńskim (lub wychowawczym) wykonuje umowę zlecenia lub inną cywilnoprawną (zawartą z własnym lub innym pracodawcą), to w tym czasie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom jako zleceniobiorca. W trakcie wykonywania tej umowy nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego.

Podobnie z prowadzącymi firmę. Jeśli ktoś w czasie urlopu macierzyńskiego rozpocznie lub kontynuuje prowadzenie działalności gospodarczej, wówczas obowiązkowe składki musi płacić z działalności. W tym czasie nie podlega ubezpieczeniom z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego. Jedynym wyjątkiem jest praca na podstawie umowy o dzieło. Mimo jej wykonywania nadal obowiązkowo jest się ubezpieczonym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego.

Powyższa kwestia była również przedmiotem orzeczeń sądów. Wcześniej sądy opierały się na dosłownym brzmieniu art. 9 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Stały więc na stanowisku, że pracownik na urlopie macierzyńskim lub wychowawczym przestaje z tego tytułu podlegać obowiązkowym ubezpieczeniom, bo pojawia się inny tytuł powodujący obowiązek ubezpieczenia. Tymczasem najnowsze orzeczenia Sądu Najwyższego pokazują, że art. 9 ust. 6 trzeba interpretować inaczej. Z przepisu tego wynika tylko to, że osoby przebywające na urlopie macierzyńskim, które mają inne tytuły do ubezpieczeń, nie muszą być obowiązkowo ubezpieczone z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego (dotyczy to także zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego i przebywania na urlopie wychowawczym).

W związku z powyższym mam następujące pytania do Pani Minister:

1. Czy pracownik, który w czasie urlopu macierzyńsk...