Złożenie rezygnacji przez członka zarządu spółki kapitałowej a odpowiedzialność za zobowiązania spółki

W praktyce obrotu gospodarczego często dochodzi do konfliktów i sporów między członkami zarządu spółki kapitałowej, na przykład spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, ewentualnie między członkami zarządu a właścicielem spółki. Najczęściej powodem owych niesnasek jest pogarszająca się sytuacja finansowa spółki, spowodowana nietrafionymi kontraktami, nieznajomością przepisów obowiązującego prawa, brakiem niezbędnego dofinansowania działalności gospodarczej, przedkładaniem interesów prywatnych nad dobro spółki, czy wreszcie nieoczekiwanymi zdarzeniami losowymi dotykającymi poszczególne osoby, które stanowią władzę danej spółki. W takiej sytuacji dotychczasowi koledzy, wspólnicy, udziałowcy często zadają sobie pytanie jak ustrzec się przed nieuczciwymi zamiarami i czynami pozostałych członków zarządu, czy też właściciela (właścicieli) spółki.

Jak nie stać się przysłowiowym kozłem ofiarnym, jak nie pozwolić by pozostali członkowie zarządu obciążyli odpowiedzialnością za zobowiązania spółki osobę, która w rzeczywistości nie ma wpływu decyzyjnego na kryzys w spółce. Nie należą do rzadkości sytuacje, gdy właściciel spółki lub prezes zarządu uniemożliwia członkom zarządu złożenie skutecznej rezygnacji z pełnionych funkcji. Jak postępować, gdy prezes zaniedbuje obowiązek ujawnienia w Krajowym Rejestrze Sądowym faktu złożenia rezygnacji przez członków zarządu, a wierzyciele spółki adresują pisma do byłych już członków zarządu?

Należy podkreślić, że dawna, nie obowiązująca już w obecnym stanie prawnym regulacja Kodeksu handlowego przewidywała jedynie dopuszczalność odwołania członka zarządu w drodze odpowiedniej uchwały wspólników. Złożenie rezygnacji (z powodu braku woli do dalszego pełnienia funkcji) stanowiło podstawę do zwołania zgromadzenia wspólników, na którym podejmowano stosowne rozstrzygnięcie. Zatem, dla skuteczności rezygnacji członka zarządu z pełnienia przez niego funkcji członka zarządu konieczna była zgoda tego organu. W aktualnie obowiązującym stanie prawnym funkcjonują przepisy art. 202 § 4 i 5 Kodeksu spółek handlowych, które dają możliwość złożenia rezygnacji przez członka zarządu.

Zgodnie z art. 201 § 4 Kodeksu spółek handlowych, członek zarządu jest powoływany i odwoływany uchwałą wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.

W przypadku pierwszej kadencji członka zarządu, w myśl art. 202 § 1 K.s.h., mandat wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników, zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji przez tego członka zarządu. Natomiast w przypadku kolejnych (lub wieloletnich) kadencji, wg art. 202 § 2 K.s.h., mandat członka zarządu wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników, zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji przez tego członka zarządu.

Zgodnie zaś z art. 202 § 3 K.s.h., jeżeli umowa spółki przewiduje, że członków zarządu powołuje się na okres wspólnej kadencji, mandat członka zarządu powołanego przed upływem danej kadencji zarządu wygasa równocześnie z wygaśnięciem mandatów pozostałych. W myśl jednak § 4 ww. artykułu, mandat członka zarządu wygasa również wskutek śmierci, rezygnacji albo odwołania ze składu zarządu.

Ustawodawca wskazał więc jako jedną z przyczyn wygaśnięcia mandatu członka władz spółki kapitałowej rezygnację z pełnienia funkcji członka zarządu. Należy jednak podkreślić, że w praktyce obrotu zdarza się, że zarząd często odmawia odwołania członka zarządu spółki mimo wyraźnie deklarowanej woli zaprzestania dalszego pełnienia funkcji. Zarówno poglądy przedstawicieli doktryny, jak i praktyków stosowania przepisów prawa sugerowały w tej kwestii różne rozwiązania, włącznie z rejestrowaniem przez sądy wykreślenia członka zarządu na podstawie jego własnego zgłoszenia, aż po odrzucenie możliwości złożenia rezygnacji przez członka zarządu jako sposobu wygaśnięcia mandatu.

W obecnym stanie prawnym, na mocy cytowanego wyżej przepisu art. 202 § 4 K.s.h., w przypadku m.in. rezygnacji członka zarządu wygasa jego mandat, a zatem umocowanie do pełnienia funkcji. Przepis § 5 art. 202 K.s.h. stanowi, że do złożenia rezygnacji przez członka zarządu stosuje się odpowiednio przepisy o wypowiedzeniu zlecenia przez przyjmującego zlecenie. W myśl przepisów art. 746 ...