Orzecznictwo: Niepodpisanie listy obecności może być uzasadnieniem wypowiedzenia umowy o pracę

W zakładzie pracy, w którym nie ma obowiązku wprowadzenia regulaminu pracy, ustalenie elementów organizacji i porządku pracy, w tym sposobu potwierdzania obecności w pracy, następuje w drodze poleceń pracodawcy.

Przewodniczący SSN Herbert Szurgacz (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Beata Gudowska, Zbigniew Hajn.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 7 lutego 2007 r. sprawy z powództwa Mirosława P. i Leszka B. przeciwko H.F.S. SA w S. o odszkodowanie, na skutek skargi kasacyjnej powodów od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach z dnia 16 lutego 2006 r. [...]

1. oddalił skargę kasacyjną,
2. zasądził od powodów na rzecz strony pozwanej koszty postępowania kasacyjnego w kwocie 1.350 (tysiąc trzysta pięćdziesiąt) zł.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 27 maja 2005 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Tychach oddalił powództwo Mirosława P. i Leszka B. przeciwko H.F.S. SA w S. o odszkodowanie. Sąd ustalił, iż Leszek B. został zatrudniony w H.F.S. SA w S. od dnia 1 lipca 2002 r. na podstawie umowy na czas nieokreślony na stanowisku dyrektora do spraw rozwoju sieci. Bezpośrednim przełożonym powoda był prezes zarządu. W pkt 1.3 umowy stwierdzono, iż podstawowym zadaniem pracownika jest efektywne i rentowne zarządzanie szeroko rozumianą siecią agencyjną Spółki i spółek grupy P. Dodatkowo przewidziano, że pracownik obowiązany jest do pełnienia funkcji dyrektora z zachowaniem najwyższej staranności i rzetelności i przy pełnieniu tej funkcji zobowiązany jest wykonywać zalecenia nałożone uchwałami walnego zgromadzenia i rady nadzorczej. Czas pracy powoda wyznaczony został wymiarem zadań i obowiązków, miejscem wykonywania pracy były T. Pracownik został zobowiązany, zarówno w czasie trwania umowy jak i po jej ustaniu, do zachowania w tajemnicy wszelkich informacji dotyczących spółki, akcjonariuszy, kontrahentów, których ujawnienie mogłoby narazić na szkodę interesy Spółki, albo których poufny charakter wynika z przepisów prawa lub zobowiązań zaciągniętych przez Spółkę. W umowie przewidziano, że naruszenie wskazanych obowiązków będzie uważane za ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych. W dniu 27 czerwca 2002 r. strony zawarły umowę o zakazie konkurencji. W umowie określono pojęcie działalności konkurencyjnej, za którą uważać należało działalność wykonywaną na rzecz przedsiębiorcy konkurencyjnego na jakiejkolwiek podstawie prawnej, w szczególności „na stałym lub dorywczym świadczeniu usług, usług doradczych, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uczestniczenie w działalności przedsiębiorcy konkurencyjnego jako wspólnik spółki cywilnej lub osobowej, sprawowanie funkcji w podmiocie konkurencyjnym, posiadanie przez pracownika udziałów w przedsiębiorstwie będącym spółką kapitałową, stanowiących co najmniej 10% kapitału zakładowego tej spółki bądź uprawniających pracownika do powołania co najmniej jednego członka zarządu tej spółki”. Jako przedsiębiorcę konkurencyjnego wobec Spółki lub grupy spółek P. określono przedsiębiorcę prowadzącego działalność w zakresie zawierania umów ubezpieczeń w imieniu i na rzecz zakładu ubezpieczeń lub pośredniczenia przy zawieraniu takich umów ubezpieczenia, jak również prowadzącego działalność akwizycyjną na rzecz otwartych funduszy emerytalnych na terytorium RP.

Mirosław P. został zatrudniony w H.F.S. SA w S. od dnia 1 lipca 2002 r. na podstawie umowy na czas nieokreślony na stanowisku dyrektora do spraw sprzedaży. Bezpośrednim przełożonym powoda był prezes zarządu. W pkt 1.3 umowy wskazano, iż podstawowym zadaniem pracownika jest efektywne i rentowne zarządzanie szeroko rozumianą siecią agencyjną Spółki i spółek grupy P. Zakres pozostałych zadań określono analogicznie, jak w umowie zawartej z powodem Leszkiem B. W dniu 27 czerwca 2002 r. strony zawarły umowę o zakazie konkurencji. Postanowienia tej umowy były tożsame z postanowieniami określającymi przedsiębiorstwo konkurencyjne i działalność konkurencyjną w umowie zawartej z powodem Leszkiem B. W umowach o pracę powodów nie wskazano szczegółowego zakresu obowiązków. Za listopad i grudzień 2002 r. powodowie podpisali listy obecności.

Pismem z dnia 20 stycznie 2003 r. zarząd pozwanej Spółki poinformował pracowników na podstawie art. 100⁴ k.p. o obowiązujących w zakładzie pracy między innymi: normach czasu pracy, terminach dni wolnych od pracy, sposobie potwierdzania przez pracownika przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy, postanowieniach dotyczących organizacji i porządku wewnętrznego. W piśmie wskazano, iż obecność pracownika w pracy liczy się od chwili stawienia się w miejscu wyznaczonym do pracy lub na wyznaczonym stanowisku pracy, do chwili jego opuszczenia po zakończeniu pracy. Pracownik potwierdza rozpoczęcie pracy podpisem na liście obecności. Niezależnie od listy obecności prowadzona jest szczegółowa ewidencja czasu pracy każdego pracownika. Powodowie podpisali oświadczenia, iż zapoznali się z zaleceniami zarządu w zakresie – między innymi – ewidencji czasu pracy. Jednocześnie powodowie odmówili podpisywania list obecności od stycznia 2003 r. Powodowie oświadczyli, iż obowiązek odpisywania list obecności ich nie dotyczy. Ta informacja przekazana została do zarządu w S. Pismem z dnia 11 marca 2003 r. zarząd poinformował powodów ponownie, iż zgodnie z art. 100⁴ k.p. pracodawca ma prawo kształtować organizację i porządek pracy oraz związane z tym obowiązki i prawa pracowników stosownie do swoich potrzeb w granicach określonych przez Kodeks pracy. W myśl art. 100 k.p. pracownik zobowiązany jest przestrzegać ustalonego porządku pracy. Pozwany poinformował, iż powodowie nie są zatrudnieni w zadaniowym czasie pracy, w związku z czym są zobowiązani do przestrzegania czasu pracy, sposobu potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy. „Zapis” w umowie o pracę ma tylko na celu ustalenie uprawnień powodów do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych. Powodowie nie zastosowali się do kolejnego polecenia zarządu w kwestii ewidencjonowania czasu pracy.

W wystąpieniu pokontrolnym z dnia 21 marca 2003 r. Państwowa Inspekcja Pracy zarzuciła stronie pozwanej, że przeprowadzona kontrola wykazała, iż pracodawca nie założył i nie prowadzi indywidualnych kart ewidencji czasu pracy pracowników Leszka B., Mirosława P., co stanowi naruszenie art. 129¹¹ § 1 i 2 k.p. Pismem z dnia 7 maja 2003 r. zarząd pozwanej Spółki ponownie poinformował pracowników na podstawie art. 104⁴ k.p. o podstawowych elementach organizacji czasu pracy. Pismem z dnia 17 lipca 2003 r. zarząd Spółki ponownie poinformował o obowiązku powadzenia w stosunku do wszystkich pracowników list obecności i indywidualnych kart ewidencji czasu pracy.

W dniu 13 listopada 2002 roku powodowie sporządzili raport z realizacji powierzonych czynności związanych z rozwojem sieci sprzedaży agencyjnej H.F.S. SA i spółek grupy P. oraz nadzoru nad tą siecią od 1 lipca do 15 listopada 2002 r. Uchwałą z dnia 16 grudnia 2002 r. rada nadzorcza pozwanej Spółki zobowiązała zarząd do wyegzekwowania od powodów: zakończenia rokowań i przedłożenia na piśmie wynegocjowanej treści umów o świadczenie usług pośrednictwa ubezpieczeniowego pomiędzy Spółką a S.Ż. SA w terminie do 20 stycznia 2003 r., zakończenia rokowań i przedłożenia na piśmie wynegocjowanej treści umowy o działalności akwizycyjnej i świadczeniu usług na rzecz OFE E.H. pomiędzy Spółką a OFE E.H. w terminie do 20 stycznia 2003 r., zakończenia rokowań i przedłożenia na piśmie wynegocjowanej treści umowy o świadczenie usług pośrednictwa ubezpieczeniowego pomiędzy Spółką a STU E.– H. SA – w nieprzekraczalnym terminie do 20 stycznia 2003 r., wykazania wyników sprzedaży osiąganych przez sieć agencyjną Spółki i spółek grupy P. w okresie od 1 lipca do 31 grudnia 2002 r., porównania tych wyników z wynikami sprzedaży osiągniętymi w okresie od 1 stycznia 2001 r. do 30 czerwca 2002 r., a także wskazania podejmowanych czynności w celu maksymalizacji wyników sprzedaży sieci osiąganych przez Spółkę i spółki Grupy P., wskazania na czym polegały działania nadzorcze nad sprzedażą sieci agencyjnych, wykazania efektywności i rentowności sieci agencyjnej zarówno dotychczasowej jak i nowopozyskanej. Zarząd pozwanej wezwał pismem z dnia 3 stycznia 2003 r. powodów do realizacji zaleceń zawartych w uchwale rady nadzorczej z dnia 16 grudnia 2002 r. Powodowie przedłożyli kolejny raport, ale nie zawierał on realizacji wytycznych zawartych w uchwale rady nadzorczej, albowiem obejmował okres od stycznia do czerwca 2003 r.

W ramach swoich obowiązków pracowniczych powodowe opracowali projekt pod roboczą nazwą „Optymalizacja finans...