Sposoby rekompensaty pracy w godzinach nadliczbowych

Kodeks pracy przewiduje dwa sposoby rekompensowania pracy w godzinach nadliczbowych: wypłatę wynagrodzenia wraz z dodatkiem w wysokości 50% lub 100% wynagrodzenia oraz udzielenie czasu wolnego.

A. Wypłata wynagrodzenia wraz z dodatkiem

Zgodnie z art. 151¹ § 1 kp za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługuje dodatek w wysokości:

• 100 % wynagrodzenia – za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających:

– w nocy,
– w niedziele i święta, niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,
– w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,

• 50 % wynagrodzenia – za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu niż określony w pkt 1.

Dodatek w wysokości 100% przysługuje także za każdą godzinę pracy nadliczbowej z tytułu przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, chyba że przekroczenie tej normy nastąpiło w wyniku pracy w godzinach nadliczbowych, za które pracownikowi przysługuje dodatek z tytułu przekroczenia dobowej normy czasu pracy.

Wynagrodzenie, stanowiące podstawę obliczania dodatku, obejmuje wynagrodzenie pracownika, wynikające z jego osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – 60% wynagrodzenia.

Z kolei przez „normalne wynagrodzenie” należy rozumieć takie wynagrodzenie, które pracownik otrzymuje stale i systematycznie, a więc obejmujące zarówno wynagrodzenie zasadnicze, wynikające ze stawki osobistego zaszeregowania, jak i dodatkowe składniki wynagrodzenia o charakterze stałym, jeżeli na podstawie obowiązujących w zakładzie pracy przepisów płacowych pracownik ma prawo do takich dodatkowych składników (wyrok SN z dnia 3 czerwca 1986 r., I PRN 40/86).

Przykład 1:
Pracownik świadczy pracę od poniedziałku do piątku od 8.00 do 16.00. We wtorek pracownik został w pracy po godzinach i pracował do godziny 18.00. Z tego tytułu przysługuje mu wynagrodzenie wraz z 50% dodatkiem za 2 godziny pracy, wynikające z przekroczenia dobowej normy czasu pracy.

Przykład 2:
Pracownik pracuje w systemie zmianowym. W dniu, w którym miał zaplanowaną pracę na II zmianę od 14.00 do 22.00, musiał zostać w pracy dłużej – do godziny 24.00. Pora nocna u pracodawcy obowiązuje między godziną 22.00 a 6.00. W związku z powyższym za 2 godziny pracy nadliczbowej, które przypadły w porze nocnej, pracownikowi przysługuje wynagrodzenie oraz 100% dodatek.

Przykład 3: