Szef i jego pracownik razem na ławie oskarżonych

Prawidłowością jest to, że szef zreguły siedzi winnym (zróżnych względów korzystniejszym) miejscu niż jego pracownik. Wartykule przedstawiamy więc sytuację wyjątkową, wktórej siedzą razem, akonsekwencje tego siedzenia są zreguły dotkliwsze dlaszefa. Chodzi oławę oskarżonych wpostępowaniu karnym.

Omówimy przewidziane w prawie karnym formy umożliwiające pociągnięcie do odpowiedzialności kilku osób uwikłanych w to samo zdarzenie. Nazywamy je formami zjawiskowymi, a inaczej – formami współdziałania przestępnego.

Różne rodzaje czynów

Wyobraźmy sobie więc dwie osoby: prezesa zarządu spółki i księgowego, czyli osobę, której powierzono prowadzenie ksiąg podatkowych i wszelkie rozliczenia spółki z fiskusem. Zobaczmy, które z form zjawiskowych popełnienia czynu mogą być do nich zastosowane.

Prawo karne, w tym też prawo karne skarbowe, przewiduje następujące formy:

1. sprawstwo, które dzieli się na cztery odmiany:
   • sprawstwo zwykłe (pojedyncze), które nas tu interesować nie będzie,
   • współsprawstwo, czyli wykonanie czynu wspólnie i w porozumieniu,
   • sprawstwo kierownicze, polegające na kierowaniu czynem zabronionym przez inną osobę,
   • sprawstwo przez polecenie, w którym jedna osoba, wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie, poleca jej wykonanie takiego czynu,
2. podżeganie, czyli nakłanianie innej osoby do popełnienia czynu zabronionego,
3. pomocnictwo, polegające na ułatwianiu takiego czynu.

Formy te określono w art. 18 Kodeksu karnego (ustawa z 6 czerwca 1997 r.; tekst jedn. Dz.U. z 1997 r., nr 88, poz. 553, z późn. zm., dalej: K.k.) i stosowane są również do odpowiedzialności za przestępstwa skarbowe (art. 9 i 20 § 1 Kodeksu karnego skarbowego – ustawa z 10 września 1999 r.; te...