Polski Ład: Zmiany w składce zdrowotnej

Oprócz preferencji dotyczących składki zdrowotnej dla przedsiębiorców na podatku liniowym, ryczałcie oraz karcie podatkowej, szykowane są także zmiany dot. zasad wyliczania składki zdrowotnej. Zmiany te dotyczą m.in. ubezpieczenia zdrowotnego osób powołanych do pełnienia funkcji, rozliczania rocznej składki zdrowotnej przez osoby prowadzące działalność gospodarczą, podstawy wymiaru składki zdrowotnej dla osób współpracujących z osobami prowadzącymi działalność, zasad opłacania składki zdrowotnej przez twórców i artystów oraz składki zdrowotnej osoby zaliczonej do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności.

Ubezpieczenie zdrowotne osób powołanych do pełnienia funkcji

Celem zmiany jest doprecyzowanie obowiązującego stanu prawnego w zakresie podstawy składki zdrowotnej osób powołanych do pełnienia funkcji i uzyskujących wynagrodzenie z tego tytułu.

Zgodnie z wprowadzonym ustawą z dnia 29 października 2021 r. art. 66 ust. 1 pkt 35a ustawy o świadczeniach zdrowotnych, obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie.

Obecne brzmienie zmienianego art. 81 ust. 8 pkt 11a ustawy o świadczeniach zdrowotnych także wskazuje, że to kwota odpowiadająca wysokości wynagrodzenia otrzymywanego z tytułu powołania stanowi podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne. Prawodawca w momencie uchwalenia ww. przepisów prawa nie ograniczył wskazanej w nich kategorii „wynagrodzenia” do żadnych konkretnych źródeł przychodu, a zatem wszelkie przychody związane z pełnieniem funkcji na podstawie „aktu powołania” stanowią podstawę ustalenia składki zdrowotnej. Wynagrodzenie otrzymywane przez osoby powołane do pełnienia funkcji na podstawie aktu powołania należy odczytać w sposób szeroki, tj. jako wszelką formę przychodu przewidzianą przez przepisy prawa podatkowego jako podstawę ustalenia obowiązków daninowych. Celem doprecyzowania obowiązku podmiotu wypłacającego to wynagrodzenie w zakresie obliczania, pobierania z wynagrodzenia ubezpieczonego i odprowadzania składki na ubezpieczenie zdrowotne (zob. art. 85 ust. 17a ustawy o świadczeniach zdrowotnych), uzasadnione jest wprowadzenie zmiany potwierdzającej powyższe wskazane konsekwencje obowiązujących regulacji art. 66 ust. 1 pkt 35a i art. 81 ust. 1 pkt 11a ustawy o świadczeniach zdrowotnych.

Jednocześnie w związku z pojawiającymi się wątpliwościami co do podlegania pod wskazany tytuł prokurentów ustawodawca proponuje się wprost wskazać, że katalog osób powołanych obejmuje także prokurentów. Prokura jako forma szczególna pełnomocnictwa jest ustanawiana, przy czym dochodzi do tego w drodze aktu powołania, o czym świadczy stosowanie przez prawodawcę wyrażenia „powołanie” w art. 208, art. 300⁵⁸ § 7, art. 300⁶⁴, art. 300⁷⁵, art. 371 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. 2020 poz. 1526, ze zm.; dalej jako „K.s.h.”). Powołanie prokurenta jest czynnością, która przynależy do zakresu wyrażenia „akt powołania”, a zatem na podstawie art. 66 ust. 1 pkt 35a ustawy o świadczeniach zdrowotnych, prokurenci są objęci obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym. Mając jednak na uwadze wskazane powyżej wątpliwości, celem ich jednoznacznego rozstrzygnięcia, proponuje się doprecyzowanie przepisu.

Liczba miesięcy uwzględniana dla określenia składki zdrowotnej (osób prowadzących działalność gospodarczą stosujących opodatkowanie na zasadach ogólnych)

Propozycja zmiany brzmienia art. 81 ust. 2b ustawy, który określa sposób ustalania minimalnej rocznej podstawy wymiaru składki, polega na zastąpieniu zwrotu „iloczyn liczby miesięcy w roku składkowym podlegania ubezpieczeniu” na „iloczyn liczby miesięcy podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu w roku kalendarzowym…”. Zmiana ta ma na celu usunięcie wątpliwości w zakresie ustalania liczby miesięcy podlegania dla celów określenia minimalnej rocznej podstawy wymiaru składki dla osób prowadzących działalność gospodarczą stosujących opodatkowanie na zasadach ogólnych. W stosunku do tej grupy, miesięczna podstawa wymiaru składki ustalana jest na podstawie dochodu z działalności uzyskiwanego w miesiącu poprzedzającym miesiąc, za który dokonywane jest rozliczenie. Dlatego też wprowadzona została instytucja roku składkowego obejmującego okres od lutego danego roku do stycznia roku następnego. Podstawą ustalenia składki za luty (płatnej w marcu) jest dochód ze stycznia. Zatem podstawą wymiaru składki za rok składkowy jest dochód osiągnięty w danym roku kalendarzowym. Tym samym, dla celów obliczania minimalnej wysokości rocznej podstawy wymiaru składki wymaganym jest odnoszenie się do miesięcy roku kalendarzowego, a nie roku składkowego, bowiem realnie składki miesięczne są ustalane od dochodów jakie są uzyskiwane już od pierwszego miesiąca roku kalendarzowego, a nie do pierwszego miesiąca roku składkowego.

Uwzględnienie zwolnień w miesięcznej składce zdrowotnej do ustalania rocznej składki zdrowotnej

Dodanie w art. 81 nowych przepisów, tj. ust. 2ba, 2ca, 2ea, 2fa i 2ga, polega na wprowadzeniu regulacji, zgodnie z którymi w odniesieniu do osób prowadzących działalność gospodarczą spełniających warunki do zwolnienia z obowiązku opłacania składki zdrowotnej za dany miesiąc, o którym mowa w art. 82 ust. 8-9b, przychody/dochody uzyskane w tych miesiącach nie będą uwzględniane w rocznych przychodach/dochodach przyjmowanych do ustalenia rocznej podstawy wymiaru składki. Obowiązujące przepisy wprowadziły instytucję rocznej podstawy wymiaru i rocznej składki na ubezpieczenie zdrowotne w odniesieniu do przedsiębiorców stosujących opodatkowanie na zasadach ogólnych (skala lub podatek liniowy) lub ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. W art. 81 ust. 2 (w odniesieniu do przedsiębiorców stosujących zasady ogólne) oraz art. 81 ust. 2e (w odniesieniu do przedsiębiorców na ryczałcie) wskazuje się że roczną podstawą wymiaru składki ustala się odpowiednio na podstawie dochodu za dany rok kalendarzowy albo w oparciu o osiągnięte w tym okresie przychody. Nieuwzględnienie w obowiązujących przepisach możliwości niewliczania do sumy dochodów/przychodów za dany rok przychodów/dochodów uzyskiwanych w miesiącach, w których ubezpieczony spełnia warunki do zwolnienia ze składki powoduje, że nieopłacona w miesiącu zwolnienia składka na ubezpieczenie zdrowotne byłaby pobierana po zakończeniu roku przy obliczaniu rocznej podstawy wymiaru składki w której ubezpieczony musiałby ujmować uzyskane przychody/dochody za cały rok. Taka sytuacja powoduje, że obowiązujące regulacje dotyczące miesięcznego zwolnienia ze składki byłyby przepisami częściowo martwymi.

Regulowane w art. 82 ust. 8-9b zwolnienia ze składki dotyczą osób prowadzących pozarolniczą działalność, które:

• mają ustalone prawo do emerytury lub renty w wysokości nie wyższej niż minimalne wynagrodzenia i uzyskują dodatkowe przychody z działalności w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury (art. 82 ust. 8);
• mają znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności i uzyskują przychody z działalności w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury (art. 82 ust. 9);
• pobierają zasiłek macierzyński, który nie przekracza miesięcznie kwoty świadczenia rodzicielskiego (art. 82 ust. 9a);
• uzyskują przychody z działalności opodatkowanych zryczałtowanym podatkiem dochodowym, które nie przekraczają miesięcznie 50% minimalnego wynagrodzenia jeśli dodatkowo pozostają w stosunku pracy, a podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tego tytułu nie przekracza kwoty minimalnego wynagrodzenia (art. 82 ust. 9b).

Mając na uwadze, że w odniesieniu do instytucji rocznej podstawy wymiaru składki obowiązują przepisy określające sposób jej ustalenia w oparciu o liczbę miesięcy podlegania ubezpieczeniu w danym roku (art. 81 ust. 2b i ...