Podatek od spadków i darowizn: Od 1 lipca 2023 r. wyższe kwoty zwolnień

Zmiany w opodatkowaniu spadków i darowizn wejdą w życie od 1 lipca br. za sprawą ustawy z dnia 26 maja 2023 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1059), tj. tzw. pakietu Slim VAT 3. Pakiet ten zmienia, oprócz ustawy o podatku od towarów i usług, kilka ustaw podatkowych, w tym ustawę o podatku od spadków i darowizn. Zgodnie ze zmianami podwyższone zostaną kwoty wolne od podatku we wszystkich trzech grupach podatkowych, przy czym najwięcej skorzystają osoby, które dostaną darowiznę/spadek od najbliższej i nieco dalszej rodziny.

W myśl nowego brzmienia art. 9 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, opodatkowaniu będzie podlegać nabycie, od jednego zbywcy, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:

1. 36 120 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;
2. 27 090 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;
3. 5733 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

Jeżeli nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych od tego samego zbywcy następuje więcej niż jeden raz, do czystej wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się czystą wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych dotychczas od tego samego zbywcy w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok. Od podatku obliczonego od łącznej wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych potrąca się podatek przypadający od opodatkowanych poprzednio nabytych rzeczy i praw majątkowych. Wynikająca z obliczenia nadwyżka podatku nie podlega ani zaliczeniu na poczet innych podatków, ani zwrotowi. Nabywcy obowiązani są w zeznaniu podatkowym wymienić rzeczy i prawa majątkowe nabyte w podanym wyżej okresie (art. 9 ust. 2 ww. ustawy).

Jak miało być od 1 lipca 2023 r.?

Zgodnie z ustawą z dnia 26 stycznia 2023 r. o zmianie ustaw w celu likwidowania zbędnych barier administracyjnych i prawnych (Dz.U. poz. 803), od 1 lipca br. kwoty wolne miały zostać podniesione do 12-krotności, 9-krotności i 6-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w 2022 r., tj. 3010 zł. A dokładnie, stosownie do wprowadzanych tą ustawą zmian, art. 9 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn miał otrzymać brzmienie:

"Art. 9. 1. Opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej w okresie 5 lat, począwszy od dnia 1 lipca 2023 r. oraz w każdym kolejnym okresie 5 lat:

1. 36 120 zł od jednej osoby lub 108 360 zł od wielu osób - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;
2. 27 090 zł od jednej osoby lub 81 270 zł od wielu osób - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;
3. 18 060 zł od jednej osoby lub 54 180 zł od wielu osób - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

Jeżeli nabycie własności rzeczy i praw majątkowych od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz w pięcioletnim okresie, o którym mowa w ust. 1, do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych dotychczas w tym okresie. Od podatku obliczonego od łącznej wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych potrąca się podatek przypadający od opodatkowanych poprzednio nabytych rzeczy i praw majątkowych. Wynikająca z obliczenia nadwyżka podatku nie podlega ani zaliczeniu na poczet innych podatków, ani zwrotowi. Nabywcy obowiązani są w zeznaniu podatkowym wymienić rzeczy i prawa majątkowe nabyte w podanym wyżej okresie." (art. 9 ust. 2 ww. ustawy).

Podatek od zbiórek

Ponadto, jak wynika z powyższego, ustawodawca, oprócz podwyższenia kwot wolnych od opodatkowania przy nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych od jednej osoby, chciał ograniczyć kwotę wolną przy nabyciu od wielu osób, co oznaczałoby wprowadzenie zupełnie nowego rozwiązania, tj. opodatkowana miała zostać łączna kwota darowizn otrzymanych od wielu osób i to niezależnie od ich jednostkowych wartości. Obecnie jeśli ktoś organizuje prywatną zbiórkę to rozlicza się z fiskusem jedynie w przypadku wpłat od osób, które przekazały kwoty ponad 5308 zł (limit dla osób zaliczonych do III grupy podatkowej, a więc dla osób obcych). W przypadku osób zaliczonych do grupy I i II limit ten jest wyższy.

Gdyby zmiany te nie zostały zmienione ustawą z 26 maja 2023 r. (pakiet Slim VAT 3), np. w przypadku przekroczenia limitu dla wielu wpłat od osób trzecich, tj. 54 180 zł, obdarowani musieliby zapłacić podatek od spadków i darowizn od kwoty ponad ten limit.

Ostatecznie, tzw. podatek od zbiórek zostanie usunięty z ustawy o podatku od spadków i darowizn. Dodatkowo, kwota...