Orzecznictwo: Odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o.

Członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, przeciwko któremu wierzyciel spółki występuje z roszczeniem przewidzianym w art. 299 k.s.h., nie może bronić się zarzutem przedawnienia roszczenia objętego tytułem wykonawczym wystawionym przeciwko spółce.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Barbara Myszka (przewodniczący)
SSN Jan Górowski (sprawozdawca)
SSA Dariusz Dończyk
Protokolant Bożena Kowalska

w sprawie z powództwa Hörmann Polska sp. z o.o. w K. przeciwko Ryszardowi D. i Elżbiecie D. o zapłatę, po rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym w dniu 19 listopada 2008 r., zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Apelacyjny w P. postanowieniem z dnia 21 maja 2008 r., sygn. akt I ACa 355/08,:

"Czy pozwany członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, przeciwko któremu wierzyciel spółki kieruje roszczenie przewidziane w art. 299 k.s.h., może bronić się zarzutem przedawnienia roszczenia wykazywanego tytułem wykonawczym wystawionym przeciwko spółce ?"

podjął uchwałę:

Członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, przeciwko któremu wierzyciel spółki występuje z roszczeniem przewidzianym w art. 299 k.s.h., nie może bronić się zarzutem przedawnienia roszczenia objętego tytułem wykonawczym wystawionym przeciwko spółce.

UZASADNIENIE

Przedstawione do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne powstało w toku rozpoznawania przez Sąd drugiej instancji apelacji Hormann Polska sp. z o.o. od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 19 lutego 2008 r. uchylającego wyrok zaoczny i oddalającego powództwo przeciwko byłym członkom zarządu „Ertroc” sp. z o.o.

Egzekucja prowadzona na podstawie tytułu wykonawczego stanowiącego nakaz zapłaty prowadzona przeciwko spółce „Ertroc” okazała się bezskuteczna. W czasie, kiedy należność ta stała się wymagalna funkcję jej członków zarządu pełnili pozwani. Sąd pierwszej instancji uwzględnił zarzut przedawnienia roszczenia przeciwko spółce „Ertric”, wyrażając pogląd, że w procesie o roszczenie oparte na podstawie art. 299 k.s.h. pozwani mogli go podnieść, gdyż członkowie zarządu sp. z o.o. są uprawnieni kwestionować istnienie i wysokość długu spółki, którego spłaty po bezskuteczności egzekucji domaga się od nich wierzyciel (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia 2007 r., V CSK 55/07, niepubl.).

Sąd Apelacyjny wyrażając zapatrywanie, że przepis art. 299 k.s.h. reguluje odpowiedzialność członków zarządu w sposób samodzielny i wyczerpujący podzielił pogląd miedzy innymi wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 2007 r., III CSK 227/06 (niepubl.). Podkreślił, że jest to odpowiedzialność istniejąca obok odpowiedzialności samej spółki i ma na celu wzmocnienie pozycji wierzyciela. O istnieniu zobowiązania spółki przesądza wydane przeciwko niej prawomocne orzeczenie.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Rozwiązanie przedstawionego problemu wymagało przede wszystkim odpowiedzi na pytanie jaki charakter ma odpowiedzialność określona w art. 299 k.s.h., tj. czy stanowi ustawową odpowiedzialność gwarancyjną za cudzy dług, czy też ma ona charakter deliktowej odpowiedzialności odszkodowawczej. Występujący w tej kwestii spór został jednak rozstrzygnięty w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2008 r., III CZP 72/08 (dotychczas niepublikowanej). Odwołując się do zawartych w niej argumentów i podzielając je należy uznać za trafny w zasadzie ugruntowany w judykaturze pogląd, że członkowie zarządu spółki z o.o. ponoszą na podstawie art. 299 k.s.h. odpowiedzialność deliktową za szkodę w wysokości niewyegzekwowanej od spółki wierzytelności z ewentualnymi należnościami ubocznymi, spowodowaną bezprawnym zawinionym niezgłoszeniem przez członków zarządu wniosku o ogłoszenie upadłości spółki. Pogląd ten znajduje oparcie przede wszystkim w wykładni językowej i systemowej art. 299 k.s.h. Paragraf pierwszy tego unormowania nie może być interpretowany w oderwaniu od drugiego, a ten operuje terminologią typową dla tego typu odpowiedzialności.

Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w powołanej uchwale zasadniczym argumentem na rzecz odszkodowawczego charakteru tej odpowiedzialności jest przewidziana w art. 299 k.s.h., w ślad za art. 298 k.h. i art. 128 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1933 r. - Prawa o spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością (Dz.U. Nr 82, poz. 602), możliwość uwolnienia się od tej odpowiedzialności przez wykazanie braku szkody. Jeżeli można uwolnić się od niej przez wykazanie braku szkody, to odpowiedzialność ta jest odpowiedzialnością odszkodowawczą. Gdyby szkoda nie stan...