NSA. Zawieszenie biegu terminu przedawnienia zobowiązania: Fiskus nadużywa prawa

Aby sąd pierwszej instancji mógł skutecznie zbadać, jakimi względami kierował się organ, wszczynając postępowanie w sprawie karnoskarbowej oraz czy jego głównym celem nie była chęć wpłynięcia na przedawnienie zobowiązania podatkowego, czy zapobieżenie wygaśnięciu skonkretyzowanej powinności podatkowej na skutek upływu czasu, okoliczności te winny być szczegółowo przedstawione w uzasadnieniu kontrolowanego rozstrzygnięcia - orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.

Naczelnik Urzędu Skarbowego decyzją z dnia 30 lipca 2018 r. określił podatnikowi zobowiązanie w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2012 r. w kwocie 1 025 618 zł. Organ odwoławczy uchylił powyższą decyzję Naczelnika w całości i określił stronie zobowiązanie w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2012 r. w kwocie 726 033 zł. Organy podatkowe obu instancji ustaliły, że część wpłat na rachunkach bankowych podatnika pochodziła z działalności gospodarczej - komis samochodowy - zarejestrowanej na nazwisko jego matki. Uwzględniając częstotliwość, powtarzalność i regularność wpłat na konta bankowe podatnika, stwierdzono, iż stanowiły one jego dochód, który nie został ani zadeklarowany, ani wykazany w złożonym przez podatnika zeznaniu PIT-37 za 2012 r. Odnosząc się do kwestii przedawnienia zobowiązania podatkowego, wyjaśniono, że bieg terminu przedawnienia zobowiązania w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2012 r. od dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej został skutecznie zawieszony, na podstawie art. 70 § 6 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (dalej: O.p.).

Podatnik nie zgodził się z powyższym i wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej.

WSA uznał skargę za bezzasadną. Sąd podzielił stanowisko organu podatkowego, że przed upływem terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2012 r. podatnik został skutecznie zawiadomiony o zawieszeniu biegu tego terminu przedawnienia, na podstawie art. 70 § 6 pkt 1 O.p., w związku ze wszczęciem śledztwa w sprawie o przestępstwo skarbowe. Powołując się na wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 30 lipca 2020 r., o sygn. akt: I FSK 42/20 i I FSK 128/20, WSA uznał, że w ramach swojej kognicji może kontrolować, czy nie doszło do instrumentalnego wszczęcia postępowania karnoskarbowego i wykorzystywania regulacji z art. 70 § 6 pkt 1 O.p. Zastrzeżono przy tym, że chodzi o kontrolę, czy organ podatkowy nie odwołał się do wszczęcia postępowania karnoskarbowego w sposób stanowiący nadużycie prawa, ale po weryfikacji, czy przebieg postępowania podatkowego uzasadniał zastosowanie art. 70 § 6 pkt 1 O.p. dopiero tuż przed końcem terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego, wyłącznie w celu zapewnienia sobie skuteczności wydania decyzji, która przy prowadzeniu postępowania podatkowego w standardzie nakreślonym przez ustawy podatkowe powinna już wcześniej stać się ostateczną. Sąd przyjął, że nie ma konieczności przedstawienia przez organ w uzasadnieniu decyzji stosownych dowodów i chronologii czynności karnoprocesowych w tym uprawdopodobnienia, że wszczęcie postępowania in rem, dawało podstawy do jego przekształcenia w postępowanie ad personam. Wyjaśniono, że organ I instancji wszczął w niniejszej sprawie kontrolę podatkową, a decyzja organu była poprzedzona prowadzaniem wobec strony czynności kontrolnych, w ramach których zgromadzono obszerną dokumentację. Na tej podstawie przyjęto, że wszczęcie postępowania karnoskarbowego poprzedzało prowadzenie czynności postępowania, mających na celu wyjaśnienie okoliczności sprawy. Zdaniem WSA nie doszło do przedawnienia zobowiązania podatkowego, a czynności związane z zawieszeniem biegu terminu przedawnienia zostały podjęte we właściwym trybie i nie doszło do instrumentalnego wykorzystania art. 70 § 6 pkt 1 O.p., skoro do wydania decyzji konieczne było zebranie niezbędnych dowodów.

Naczelny Sąd Administracyjny uchylił, zaskarżony przez podatnika, wyrok WSA w całości:

Naczelny Sąd Administracyjny odwołał się do aktualnego orzecznictwa, a mianowicie do uchwały z dnia 24 maja 2021 r., o sygn. akt I FPS 1/21, w której NSA stwierdził konieczność poddania analizie zasadność zastosowania przepisu art. 70 § 6 pkt 1 w związku z art. 70c O.p. W uchwale uznano, że kontrola legalności decyzji powinna także obejmować kwestię instrumentalnego wykorzystania powołanych przepisów O.p. celem udaremnienia przedawnienia zobowiązania podatkowego. Sąd przyjął, ż...