Mały ZUS nie dla wspólników spółki komandytowej

Ciekawą sprawę rozstrzygał Zakład Ubezpieczeń Społecznych, wskutek wniosku o wydanie interpretacji, złożonym przez osobę będącą wspólnikiem spółki komandytowej. Spółka została zarejestrowana, ale nie podjęła faktycznej działalności, a wspólnik chciał jako podlegający obowiązkowym ubezpieczeniom korzystać z ulgi na ZUS (mały ZUS). Okazało się ku jego zaskoczeniu, iż fakt, że został przed rozpoczęciem działalności gospodarczej wspólnikiem spółki komandytowej, wyłącza całkowicie możliwość skorzystania z małego ZUS.

Sprawa rozstrzygana była dwukrotnie, w wyniku zaskarżenia pierwszej decyzji, a kolejne rozstrzygnięcie może być dla wielu osób zaskakujące - i opiera się na ugruntowanym spostrzeżeniu, że pozarolnicza działalność o której mowa w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych jest czymś innym, niż działalność gospodarcza o której mowa w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej (a w konsekwencji - również w nowej ustawie Prawo Przedsiębiorców). A sprawę ZUS tłumaczy następująco.

„(...)

Wśród tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych wymienionych w przywołanym wyżej przepisie (ustawa o sus - przyp. red.) znalazło się prowadzenie pozarolniczej działalności (art. 6 ust. 1 pkt 5), przy czym za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się m.in. osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej oraz osobę fizyczną będącą wspólnikiem spółki komandytowej (art. 8 ust. 6 pkt 1 i pkt 4).

Stosownie zaś do treści art. 13 pkt 4 ww. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby prowadzące pozarolniczą działalność - od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

Decydującym momentem dla powstania obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym przez wspólnika spółki komandytowej jest nabycie przez niego statusu wspólnika w tej spółce, nie zaś podjęcie działalności przez spółkę i związane z tym nabycie statusu przedsiębiorcy przez spółkę. Obowiązek ubezpieczeń społecznych, w odniesieniu do wspólników spółki komandytowej nie jest więc warunkowany wykonywaniem czynności z zakresu prowadzenia spraw spółki i reprezentowania jej na zewnątrz, lecz wynika wyłącznie z członkostwa w spółce prawa handlowego.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 grudnia 2012 r., w sprawie o sygn. akt: III UK 121/12 wskazał, że „Na tle art. 8 ust. 6 ustawy należy stwierdzić, że prowadzenie działalności pozarolniczej jest pojęciem niepokrywającym się z prowadzeniem działalności gospodarczej, o której stanowi art. 2 ustawy o swobodzie o działalności gospodarczej jako o zarobkowej działalności wytwórczej, budowlanej, handlowej, usługowej lub poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż, z uwzględnieniem działalności zawodowej, wykonywanych w sposób zorganizowany i ciągły. Ustawa systemowa odwołuje się do definicji ujętej w art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej tylko w art. 8 ust. 6 pkt 1, a w pozostałych punktach tego przepisu odnosi się do osób prowadzących działalność w różnych formach organizacyjno-prawnych, z których nie wszystkie wykonują działalność gospodarczą sensu stricto.

Także nie wszyscy przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej są podmiotami ubezpieczenia z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej, gdyż ubezpieczeniem społecznym objęte są wyłącznie osoby fizyczne, co wyłącza osoby prawne i jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonujące we własnym imieniu działalność gospodarczą.

W konkluzji tych rozważań należy stwierdzić, że podleganie ubezpieczeniom społecznym przez komandytariusza spółki prawa handlowego nie pozostaje w związku z prowadzeniem przez niego działalności gospodarczej, ściśle związanej z wpisem do Krajowego Rejestru Sądowego (por. art. 114 k.s.h. w związku z art. 14-17 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym). Spółka komandytowa (art. 102 k.s.h.) to spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik' odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona. Spółka ta, jako osobowa spółka prawa handlowego, nie ma osobowości prawnej, lecz może we własnym imieniu nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, pozywać i być p...