Dziedziczenie ulg podatkowych - różne rozstrzygnięcia sądów

Dzisiejsza interpretacja porusza trudną sprawę sukcesji podatkowej. Zmarły, prowadzący działalność gospodarczą, w chwili śmierci posiadał prawo do tzw. ulgi uczniowskiej. Nie wykorzystał jej w całości, a do odliczenia pozostało kilkadziesiąt tysięcy złotych. Wdowa i jej dzieci uważają, iż odziedziczyły prawo do tej ulgi. Niestety - Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej odmawia przyznania racji. Sprawa jest niejednoznacza, ze względu na niejednolite orzecznictwo. Warto zapoznać się z argumentacją stron w sporze.

Stan faktyczny

Spadkodawca od 18 maja 1976 r. do 31 grudnia 2011 r. prowadził nieprzerwanie działalność gospodarczą w zakresie dot. świadczenia usług wodno-kanalizacyjnych i centralnego ogrzewania (PKD 43.22.Z). W międzyczasie, w 1989 r. przeszedł operację kręgosłupa i z tego względu przebywał na rencie chorobowej prowadząc w tym czasie również wyżej wskazaną działalność. Od stycznia 2012 r. pobierał rentę chorobową, a następnie od 2014 r. emeryturę. Spadkodawca w okresie prowadzenia działalności gospodarczej uzyskał kwalifikacje w zakresie szkoleń ucznia (tj. uzyskał Dyplom Mistrza) i od 1979 r. uczył zawodu.

W związku z powyższym miał kilkukrotnie przyznawaną ulgę w podatku dochodowym z tytułu wyszkolenia uczniów:

  • decyzja z dnia 19 listopada 1998 r. (ulga w kwocie 5 000,00 zł),

  • decyzja z dnia 22 listopada 1999 r. (ulga w kwocie 25 460.00 zł),

  • decyzja z dnia 18 października 2002 r. (ulga w kwocie 9 120,00 zł),

  • decyzja z dnia 20 lutego 2003 r. (ulga w kwocie 10 944.00 zł),

  • decyzja z dnia 6 listopada 2003 r. (ulga w kwocie 9 120,00 zł),

  • decyzja z dnia 29 kwietnia 2004 r. (ulga w kwocie 9 174,70zł),

  • decyzja z dnia 12 października 2007 r. (ulga w kwocie 9 792,40 zł).

Spadkodawca nie wykorzystał w pełni przysługującej mu ulgi w okresie prowadzenia działalności ze względu na wysokość przyznawanych ulg oraz należnego do zapłaty podatku dochodowego. Po przejściu na emeryturę w 2014 r. Spadkodawca składał roczne deklaracje podatkowe wraz z żoną. Od tego momentu kwota wykorzystanej rocznie ulgi była więc wyższa i wynosiła ok. 3.000 zł. Z informacji uzyskanej od pracownika Urzędu Skarbowego wynika, że kwota niewykorzystanej ulgi na dzień 30 marca 2016 r. wynosiła 62 795,60 zł.

W dniu 11 kwietnia 2019 r. Spadkodawca zmarł. Mając na uwadze wysokość ulgi niewykorzystanej do dnia 30 marca 2016 r. oraz wysokość wykorzystywanej ulgi co rocznie po przejściu na emeryturę, Spadkodawca nie wykorzystał w pełni przyznanej mu tzw. ulgi uczniowskiej.

Spadek po zmarłym nabyli jego żona oraz czworo dzieci. W dniu 5 lipca 2019 r. notariusz sporządził akt poświadczenia dziedziczenia przez wyżej wymienione osoby po zmarłym Spadkodawcy.

Pytanie Wnioskodawców

Czy Zainteresowani nabyli na podstawie art. 97 § 1 Ordynacji podatkowej prawo do tzw. ulgi uczniowskiej przysługujące spadkodawcy (w wysokości przez niego za życia niewykorzystanej) i w związku z tym mogą z niej skorzystać jako spadkobiercy?

Stanowisko Wnioskodawców

Zdaniem Zainteresowanych, prawo do ulgi „uczniowskiej” jest prawem majątkowym, a zatem podlega dziedziczeniu na podstawie art. 97 § 1 Ordynacji podatkowej (dalej: „o.p.”). W związku z tym jako spadkobiercy Zainteresowani przejęli przysługujące jemu prawo do „ulgi uczniowskiej” (w wysokości niewykorzystanej przez spadkodawcę za jego życia) i mogą z tej ulgi korzystać pomniejszając podatek dochodowy w rozliczeniu rocznym o kwotę nabytej w drodze dziedziczenia ulgi.

Odpowiadając na wskazane we wniosku pytanie należy odnieść się do art. 97 Ordynacji podatkowej. Zgodnie z art. 97 Ordynacji podatkowej:

§ 1. Spadkobiercy podatnika, z zastrzeżeniem § 1a, 2 i 2a, przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy.

§ 2. Jeżeli, na podstawie przepisów prawa podatkowego, spadkodawcy przysługiwały prawa o charakterze niemajątkowym, związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, uprawnienia te przechodzą na spadkobierców pod warunkiem dalszego prowadzenia tej działalności na ich rachunek.

§ 4. Przepisy § 1-3 stosuje się również do praw i obowiązków wynikających z decyzji wydanych na podstawie przepisów prawa podatkowego.

W ocenie Zainteresowanych, z powyżej zacytowanego przepisu wynika, że przewidziane w prawie podatkowym prawa majątkowe przysługujące zmarłemu przechodzą bezwarunkowo na jego spadkobierców, natomiast prawa niemajątkowe przechodzą na spadkobierców pod warunkiem, że prowadzą dalej działalność gospodarczą (prowadzoną wcześniej przez zmarłego) na ich rachunek.

W związku z tym, że spadkobierca zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej z końcem 2011 r. i spadkobiercy nie kontynuują jej, prawo do ulgi szkoleniowej przysługiwać będzie spadkobiercom jeżeli będzie ono uznane za prawo majątkowe (zgodnie z art. 97 § 1 o.p.).

Prawo podatkowe nie definiuje pojęcia „praw majątkowych” oraz „praw niemajątkowych” na potrzeby przepisów dotyczących dziedziczenia. Niemniej zarówno w doktrynie, jak i orzecznictwie istnieje zgodne stanowisko, że podział praw na majątkowe i niemajątkowe powinien być dokonywany w oparciu o to, jaki interes realizuje dane prawo.

Prawa majątkowe kształtują interes ekonomiczny podmiotu, któremu przysługują. Wpływają one na stopień obciążenia podatkiem bądź też powodują, że obciążenia podatkowego nie ma w ogóle (tak m.in. wyrok WSA w Gliwicach z dnia 20 listopada 2018 r., sygn. akt I SA/GL 653/18, wyrok WSA w Lublinie z dnia 4 listopada 2015 r., sygn. akt I SA/Lu 651/15).

„Zakresem sukcesji „praw majątkowych”, w rozumieniu art. 97 § 1 OrdPU objęte będą zatem prawa istniejące przed śmiercią spadkodawcy, mające swój ekonomiczny i wymierny co do ich wartości kształt” (wyrok WSA w Gliwicach z dnia 20 listopada 2018 r. sygn. akt. I SA/Gl 653/18).

W konsekwencji do praw majątkowych zalicza się m.in. prawo do nadpłaty, prawo do zwrotu podatku, prawo do rozliczenia straty w następnych okresach rozliczeniowych, a także prawo do ulgi (tak m.in.: wyrok WSA w Gliwicach z dnia 20 listopada 2018 r. sygn. akt I SA/GI 653/18).

Zdaniem Zainteresowanych nie można mieć wątpliwości, że prawo do „ulgi uczniowskiej” posiada wyżej wskazane cechy przypisywane prawom majątkowym. Prawo to bezpośrednio wpływa na sytuację ekonomiczną osoby uprawnionej, realizuje jej interes majątkowy. Skorzystanie z ulgi powoduje obniżenie obciążenia podatkowego bądź też całkowicie je eliminuje. Prawo to ma więc bez wątpienia ekonomiczny i wymierny kształt, wprost przysparza aktywów osobie, która z ulgi korzysta.

„W braku ustawowej definicji prawa majątkowego w prawie podatkowym odwołać się należy do doktryny, zgodnie z którą prawa majątkowe mają przede wszystkim swój materialny i wymierny kształt, przejawiają się w szczególności w prawie do zwrotu nadpłaconego podatku, czy też prawie do ulgi podatkowej” (wyrok WSA w Łodzi z 13 stycznia 2012 r. sygn. akt I SA/Łd 1427/11).

Powyższe stanowisko o majątkowym charakterze prawa do „ulgi uczniowskiej”, a w konsekwencji o sukcesji tego prawa na zasadach określonych w art. 97 § 1 o.p. zostało wielokrotnie zaprezentowane w dotychczasowym orzecznictwie (tak m.in. wyrok WSA w Gliwicach z 20 listopada 2018 r. sygn. akt I SA/Gl 653/18, z 6 listopada 2018 r. sygn. akt I SA/Gl 481/18, z 21 sierpnia 2018 r. sygn. akt I SA/Gl 54/18; wyrok WSA w Poznaniu z 14 października 2009 r. sygn. akt I SA/Po 610/09; wyrok WSA we Wrocławiu z 18 marca 2018 r. sygn. akt I SA/Wr 1552/17).

Zainteresowani wskazują, że za prawo majątkowe (a więc prawo podlegające dziedziczeniu na podstawie art. 97 § o.p.) uznaje się również inne ulgi przewidywane przez prawo podatkowe. Nie budzi w orzecznictwie chociażby wątpliwości, że prawem majątkowym jest prawo do tzw. ulgi mieszkaniowej (tak m.in. wyrok NSA z dnia 18 stycznia 2018 r. sygn. akt II FSK 3634/15, z 30 kwietnia 2015 r. sygn. akt II FSK 848/13).

W orzecznictwie podkreśla się również, że przyjęcie odmiennej wykładni co do charakteru prawa do „ulgi uczniowskiej” prowadziłoby do naruszenia konstytucyjnej zasady równości (tak m.in. wyrok WSA w Gliwicach z 20 listopada 2018 r. sygn. akt I SA/Gl 653/18, z 6 listopada 2018 r. sygn. akt I SA/Gl 481/18). W tej sytuacji dziedziczeniu obowiązków podatkowych nie odpowiadałoby bowiem dziedziczenie będącego jego odpowie...

DOSTĘP DO PEŁNEJ TREŚCI SERWISU WWW.PODATKI.BIZ JEST BEZPŁATNY
WYMAGANE JEST JEDNAK ZALOGOWANIE DO SERWISU.
UŻYTKOWNICY ZALOGOWANI MOGĄ RÓWNIEŻ DODAWAĆ KOMENTARZE.

Jeżeli jeszcze nie jesteś zarejestrowany, zapraszamy do wypełnienia krótkiego formularza rejestracyjnego.

REJESTRACJA

dla nowych użytkowników

LOGOWANIE

dla użytkowników podatki.biz

Zapomniałem hasła | Problemy z logowaniem

DLACZEGO WARTO SIĘ ZAREJESTROWAĆ DO SERWISU PODATKI.BIZ?

Otrzymujesz całkowicie bezpłatny stały dostęp do wielu informacji, między innymi do:

  • ujednolicanych na bieżąco aktów prawnych (podatki, ubezpieczenia społeczne i działalność gospodarcza)
  • narzędzi: powiadamiania o nowych przepisach, zmianach w przepisach i terminach
  • kalkulatorów i baz danych
  • działów tematycznych zawierających pogłębione informacje na interesujące Cię tematy; omówienia, odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania
  • strony osobistej, na której znajdziesz aktualne informacje przeznaczone dla osoby o Twoim profilu zawodowym. Dodatkowo będziesz mógł edytować własną listę zakładek w celu szybszego docierania do szczegółowej informacji
  • newslettera informującego regularnie o wydarzeniach związanych z podatkami i działalnością gospodarczą

Czas rejestracji - ok. 1 min

Uwaga

Podczas rejestracji nie zbieramy żadnych szczegółowych danych personalnych i teleadresowych. W każdej chwili możecie usunąć trwale i bezpowrotnie dane dotyczące Waszego konta. Przed rejestracją prosimy o zapoznanie się z regulaminem »