Odszkodowanie z tytułu OC a podatek VAT

Stanowisko Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 26 kwietnia 2007 r. w sprawie uwzględniania wartości podatku VAT w ustalanych metoda kosztorysowa odszkodowaniach z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych

Zakwestionowana praktyka rynkowa

- Kwestia dotyczy tylko ubezpieczeń obowiązkowych OC posiadaczy pojazdów mechanicznych (uwzględnianie wartości podatku VAT w ubezpieczeniach AC to kwestia odrębna). Oznacza to także, że brak pełnego odszkodowania dotyka osoby poszkodowanej w sposób przez siebie niezawiniony
- Odszkodowania są niższe o wartość podatku VAT w przypadku, w którym zakład ubezpieczeń ustala odszkodowanie metodą kosztorysową (przy zastosowaniu tej metody ustalenia wartości odszkodowania zakład ubezpieczeń ocenia, które części należy wymienić i jakim nakładem pracy; odszkodowanie, które proponuje się poszkodowanemu jest sumą kosztu wymienianych części i kosztu robocizny.), tzn. przed naprawą szkody lub kiedy poszkodowany nie jest zdecydowany czy będzie jej dokonywał, czy też zadowoli się rekompensatą finansową,
- KNF nie kwestionuje potrącania wartości podatku VAT z odszkodowań OC wypłacanych podatnikom VAT.

Naruszenie

Po pierwsze, naruszona zostaje zasada pełnego odszkodowania, które powinno odpowiadać wartości szkody. Zgodnie z brzmieniem art. 13 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK w obowiązkowych ubezpieczeniach odpowiedzialności cywilnej odszkodowanie wypłaca się w granicach odpowiedzialności cywilnej podmiotów objętych ubezpieczeniem. Odszkodowanie będące świadczeniem zakładu ubezpieczeń jest co do zasady świadczeniem w pieniądzu (tzw. restytucja pieniężna), zgodnie z art. 363 § 2 KC takie świadczenie musi być ustalone wg cen z daty ustalenia odszkodowania. Z kolei cena, zgodnie z definicją ustawową, zawiera także wartość podatku od towarów i usług.

Po drugie, nieuprawnione wymuszanie na ubezpieczonych dokonania naprawy szkody do czego nie ma podstaw normatywnych. Odszkodowanie nie może być warunkowane niczym innym jak tylko zaistnieniem szkody, z którą wiąże się czyjaś odpowiedzialność. Przesłanka konieczności naprawienia szkody jest nieuprawniona. Prowadzi to do dzielenia uprawnionych z ubezpieczenia na 2 kategorie: rozliczanych poprzez faktury (wtedy odszkodowanie jest pełne) i rozlicznych na podstawie kosztorysu (odszkodowanie nie jest pełne).

Ponadto – zaniżając odszkodowanie zakład ubezpieczeń naraża na bezpośrednie roszczenie odszkodowawcze swoich klientów – ubezpieczających się od odpowiedzialności cywilnej, których interesy KNF także zobowiązana jest chronić.

Stanowisko zakładów ubezpieczeń (również argumenty PIU)

1. Argument „szarej strefy” - wypłacanie odszkodowania ustalonego metodą kosztorysową w kwocie uwzględniającej wysokość podatku VAT – stwarza warunki rozwoju „szarej strefy”.

Kontrargumentacja KNF:
- argumentacja zakładów sugeruje, że każdy, kto prosi o wypłatę odszkodowania metodą kosztorysową to klient szarej strefy – nie ma podstaw do takich uogólnień,
- nieuwzględnianie wartości podatku VAT w odszkodowaniach nie powinno być metodą walki z szarą strefą. Temu celowi powinny służyć inne narzędzia. Jeżeli nawet fiskus chciałby zwalczać szarą strefę poprzez ograniczenia w wypłatach odszkodowań niezbędne byłoby jednoznaczne uregulowanie w tym zakresie,
- zakłady ubezpieczeń przypisując sobie misje zwalczania szarej strefy, podczas gdy w rzeczywistości celem takiego działania może być chęć wygenerowania dodatkowego zysku.

2. Argumentacja a contrario na podstawie art. 17a ustawy o działalności ubezpieczeniowej - jeżeli poszkodowany nie dostarczy faktury za naprawę „szkody komunikacyjnej” zakład ubezpieczeń nie jest zobowiązany uwzględnić w odszkodowaniu podatku VAT.

Art. 17a brzmi: „W przypadku okazania zakładowi ubezpieczeń przez podmiot, któremu przysługuje odszkodowanie, niebędący płatnikiem podatku od towarów i usług, faktury (faktur) za naprawę szkody komunikacyjnej, zakład ubezpieczeń jest zobowiązany uwzględnić w odszkodowaniu podatek od towarów i usług.”

Kontrargumentacja KNF:
- art. 17a ustawy o działalności ubezpieczeniowej może mieć zastosowanie do ubezpieczenia OC, tylko w takim zakresie, w jakim nie jest to sprzeczne z ustawą o ubezpieczeniach obowiązkowych; zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, we wszystkich kwestiach dotyczących ubezpieczeń obowiązkowych nie uregulowanych w ustawie należy stosować przepisy Kc – a zatem również art. 363 § 2 Kc, z którego w związku z przepisami ustawy o cenach wywieść można obowiązek uwzględniania VAT w odszkodowaniu bez względu na to czy poszkodowany dostarczy faktury potwierdzające naprawę czy nie,
- stosowanie argumentacji a contrario jest metodologicznie błędne, z przepisu nie wynika, że jest to jedyny przypadek, w którym zakład wypłaca odszkodowanie uwzględniające wartość VAT.

3. Orzecznictwo Sądu Najwyższego zdezaktualizowało się wskutek wejścia w życie art. 17a ustawy o działalności ubezpieczeniowej.

Kontrargumentacja KNF:
- dezaktualizacje orzecznictwa mogłoby spowodować jedynie przyjęcie, że argumentacja a contrario z art. 17a ustawy o działalności ubezpieczeniowej stosuje się do ubezpieczenia OC – wyżej wykazano, że nie można jej zastosować, więc orzecznictwo na które powołuje się KNF jest aktualne.

4. Obowiązek podatkowy w podatku VAT...