Różnice w opodatkowaniu osób prawnych i spółek nieposiadających osobowości prawnej

Wykonywanie działalności gospodarczej w formie spółek prawa handlowego powoduje powstanie obowiązków podatkowych samej spółki jak i jej wspólników. I tak, w zależności od rodzaju spółki, różny jest podmiot opodatkowania. Najwyraźniej uwidacznia się to na gruncie podatku dochodowego, natomiast w przypadku innych podatków nie występują już takie różnice.

1. Opodatkowanie podatkiem dochodowym spółek nieposiadających osobowości prawnej (spółka cywilna oraz spółki osobowe)

Spółki osobowe traktowane są na gruncie podatku dochodowego jako podmioty transparentne. Oznacza to, że opodatkowanie dokonuje się na poziomie wspólników a nie spółki. Tak więc, zgodnie z art. 8 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (updof) oraz art. 5 Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (updop), przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa w udziale w zysku oraz łączy się z pozostałymi przychodami ze źródeł, z których dochód podlega opodatkowaniu według skali podatkowej. W przypadku braku przeciwstawnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zyskach są równe. Zasadę tę stosuje się odpowiednio do:

1. rozliczania kosztów uzyskania przychodów, wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów i strat,

2. ulg podatkowych związanych z prowadzoną działalnością w formie spółki niebędącej osobą prawną.

Tak więc dochód z udziału w spółce ustalany jest bezpośrednio u wspólnika, zaś proporcjonalnie są dzielone pomiędzy wspólników tylko te wartości, które są niezbędne do ustalenia dochodu.

Należy jednak zauważyć, że wszelkiego typu ewidencje i rejestry prowadzone są dla spółki, a przypisaniu wspólnikom podlegają wielkości prawidłowo zaewidencjonowane w tych księgach.

Wspólnicy spółek nieposiadających osobowości prawnej mają do wyboru trzy formy rozliczania podatku dochodowego:

1. tzw. zasady ogólne,

2. zryczałtowany podatek od przychodów ewidencjonowanych,

3. kartę podatkową.

Podstawowym obowiązkiem wspólników rozliczających się z podatku dochodowego na zasadach ogólnych jest prowadzenie ewidencji kosztów i przychodów. Podatnicy mają do wyboru dwie formy ewidencjonowania: podatkową książkę przychodów i rozchodów oraz księgi rachunkowe. Podatkowa księga przychodów i rozchodów jest najpopularniejszą formą ewidencjonowania przychodów i kosztów w spółkach cywilnych, spółkach jawnych i partnerskich o niskich przychodach. Natomiast spółka komandytowa, komandytowo-akcyjna oraz pozostałe spółki osobowe, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej 800 000 euro, obowiązane są prowadzić księgi rachunkowe, czyli tzw. pełną księgowość.

Podatek dochodowy od osób fizycznych płacony na tzw. zasadach ogólnych reguluje Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych. Opodatkowaniem podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52 i 52a tej ustawy. Wysokość dochodu stanowi różnica między przychodem a kosztami uzyskania przychodu powiększona o różnicę między wartością remanentu końcowego i początkowego towarów handlowych.

Przychodem z działalności gospodarczej są kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości towarów zwróconych, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem VAT za przychód tej działalności uważa się przychód pomniejszony o podatek należny VAT. Natomiast kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu uzyskania przychodu, z wyjątkiem katalogu kosztów wymienionego w art. 23 updof. Zarówno przychody jak i koszty poniesione w celu uzyskania przychodów spółce nieposiadającej osobowości prawnej są proporcjonalnie dzielone pomiędzy wspólników odpowiednio do ich udziału w zysku. Po pomniejszeniu przychodów o koszty ich uzyskania wyznaczana jest podstawa do opodatkowania indywidualnie dla każdego wspólnika. Podstawą opodatkowania jest dochód pomniejszony o składki z tytułu ubezpieczenia społecznego i odpowiednie ulgi odliczane od dochodu, natomiast podatek pomniejszany jest o zapłacone składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne i odpowiednie odliczenia od podatku. Podatek jest obliczany co miesiąc i płacony ...