Bezpodstawne wzbogacenie w prawie cywilnym

Instytucja bezpodstawnego wzbogacenia uregulowana jest w przepisach art. 405-414 Kodeksu cywilnego. Jest jednym ze źródeł powstania zobowiązania – niezależnie od odpowiedzialności wynikającej z kontraktu czy też z czynu niedozwolonego.

Jako termin prawny przez bezpodstawne wzbogacenie rozumieć należy osiągnięcie przez określony podmiot korzyści majątkowej kosztem innego podmiotu, jednakże bez wyraźnej i określonej wprost podstawy prawnej wyrażonej w umowie, zgodzie stron czy przepisie ustawy.

Podmiot, który uzyskuje korzyść majątkową bezpodstawnie, winien jest wydać na rzecz poszkodowanego korzyść w naturze, a gdyby to nie było możliwe jest on zobowiązany do zwrotu równowartości na rzecz podmiotu, którego kosztem korzyść została odniesiona (art. 405 Kc).

Przykład

Dwóch właścicieli nieruchomości sąsiednich prowadzi inwestycje budowlane, każdy na swej działce. Każdy z właścicieli na ten cel składuje materiały budowlane na swej nieruchomości, Pod nieobecność jednego z nich drugi wykorzystał materiały budowlane sąsiada do swej inwestycji, jednakże bez jego zgody. Z uwagi na fakt, iż korzyść odniesiona w ten sposób nie może być de facto zwrócona w naturze, winien zwrócić sąsiadowi równowartość wydatków poczynionych przez niego na nabycie utraconych, a wykorzystanych bezpodstawnie materiałów.

Zakres wzbogacenia i obowiązek zwrotu

Bezpodstawne wzbogacenie może być wynikiem zarówno działania, jak i zaniechania, wynikać wprost z działania osoby, która uzyskuje korzyść, jak i działań osób trzecich. Nie jest istotny również element winy. Istotny jest przede wszystkim sam fakt przysporzenia, jego bezprawnoś...