Odpowiedzialność majątkowa funkcjonariuszy publicznych za rażące naruszenie prawa

W dniu 17 maja 2011 roku weszła w życie ustawa z dnia 20 stycznia 2011 r. o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych za rażące naruszenie prawa. Wprowadzenie przepisów ustawy miało na celu ograniczenie przypadków łamania prawa przez przedstawicieli administracji publicznej, zarówno na szczeblu centralnym jak i samorządowym. W uzasadnieniu do projektu ustawy zapisano, iż wykonując prawo aparat administracyjny zbyt często działa z jego naruszeniem. Przez wadliwe rozstrzygnięcia, działania podejmowane poza postępowaniem administracyjnym lub nieuzasadnioną bierność urzędnicy wyrządzają obywatelom, w tym i przedsiębiorcom wymierne, niejednokrotnie bardzo poważne, szkody.

Zaznaczmy, że odpowiedzialność funkcjonariuszy publicznych za niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ma już swoje umocowanie w obowiązującym stanie prawnym tj. w przepisach art. 417, 417¹ oraz 417² Kodeksu cywilnego. Przepisy nowej ustawy miały niejako przypomnieć, iż w systemie prawnym istnieją zapisy, które umożliwiają pociągnięcie do odpowiedzialności funkcjonariuszy publicznych. Jednakże przepisy te były bardzo rzadko stosowane lub w ogóle do nich nie sięgano.

Zasady odpowiedzialności

Ustawa określa zasady odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych wobec Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub innych podmiotów, ponoszących odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu władzy publicznej, za działania lub zaniechania prowadzące do rażącego naruszenia prawa oraz zasady postępowania w przedmiocie takiej odpowiedzialności.

Odpowiedzialność majątkowa

Zgodnie z art. 5 ustawy funkcjonariusz publiczny ponosi odpowiedzialność majątkową w razie łącznego zaistnienia następujących przesłanek:

• na mocy prawomocnego orzeczenia sądu lub na mocy ugody zostało wypłacone przez podmiot odpowiedzialny odszkodowanie za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu władzy publicznej z rażącym naruszeniem prawa,
• rażące naruszenie prawa zostało spowodowane zawinionym działaniem lub zaniechaniem funkcjonariusza publicznego,
• rażące naruszenie prawa  zostało stwierdzone zgodnie z art. 6. Przepis ten mówi o tym, że przez stwierdzenie rażącego naruszenia prawa należy rozumieć:
  • wydanie ostatecznej decyzji stwierdzającej nieważność decyzji lub postanowienia na podstawie art. 156 § 1 pkt. 2 lub art. 156 § 1 pkt. 2 w związku z art. 126 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego,
  • wydanie ostatecznej decyzji stwierdzającej nieważność decyzji lub postanowienia na podstawie art. 247 § 1 pkt. 2 albo pkt. 3 lub art. 247 § 1 pkt. 2 albo pkt. 3, w związku z art. 219 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z późn. zm.),
  • stwierdzenie braku podstawy prawnej lub rażącego naruszenia prawa na podstawie art. 54 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, z późn. zm.),
  • wydanie prawomocnego wyroku na podstawie art. 145 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w związku z art...