Ponowne przeliczenie emerytury tylko dla rocznika 1953

Jesienią 2020 roku do Sejmu trafił senacki projekt nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Nowelizacja zakładała przywrócenie pełnej podstawy obliczenia emerytury, pomniejszonej o kwoty pobranych tzw. emerytur wcześniejszych i miała dotyczyć osób urodzonych w roku 1953 i latach wcześniejszych. Rząd negatywnie odniósł się do tego projektu. Czy ministerstwo planuje przywrócić pełną podstawę obliczenia emerytury osobom urodzonym przed 1953 rokiem? - pyta posłanka w interpelacji do Ministra Rodziny i Polityki Społecznej.

Interpelacja nr 34396 do ministra rodziny i polityki społecznej w sprawie emerytur i rent z FUS

Szanowna Pani Minister!

Jesienią 2020 roku do Sejmu RP trafił senacki projekt nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Nowelizacja zakładała przywrócenie pełnej podstawy obliczenia emerytury, pomniejszonej o kwoty pobranych tzw. emerytur wcześniejszych. Nowelizacja ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przyjęta przez Sejm RP w czerwcu 2020 r. umożliwia ponowne przeliczenie zaniżonych świadczeń osobom urodzonym w roku 1953. Nowelizacja zaproponowana przez Senat RP miała dotyczyć osób urodzonych w roku 1953 i latach wcześniejszych. W senacie przeciw temu projektowi głosował zaledwie jeden senator. Rozwiązanie proponowane przez Senat RP wydaje się sprawiedliwe i pomaga rozwiązać problem pomniejszonych emerytur, który dotyczył także innych roczników, w tym mężczyzn odchodzących na wcześniejsze emerytury branżowe (górnicy, nauczyciele, osoby pracujące w szkodliwych warunkach).

Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej w czasie prac nad nowelizacją poinformowało, że rząd negatywnie odnosi się do przedstawionego projektu. Przedstawiciele rządu informowali, że zgodnie z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego niekonstytucyjność przepisu dotyczyła wyłącznie osób urodzonych w roku 1953. Trudno jednak nie zauważyć, że w analogicznej sytuacji znalazły się również osoby urodzone przed 1953 rokiem.

W związku z powyższym proszę o odpowiedź na pytanie:

Czy ministerstwo planuje przedstawić projekt nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, który przywróciłby pełną podstawę obliczenia emerytury osobom urodzonym przed 1953 rokiem? Proszę o wyczerpujące uzasadnienie odpowiedzi.

Posłanka Joanna Mucha

4 lipca 2022 r.

Odpowiedź na interpelację nr 34396 w sprawie emerytur i rent z FUS

Dotyczy: interpelacji Pani Poseł Joanny Muchy w sprawie emerytur i rent z FUS, w której zakwestionowano prawidłowość rozwiązań przyjętych w ustawie z dnia 19 czerwca 2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych[1].

Szanowna Pani Marszałek,

w związku z przekazaną przy piśmie (znak: K9INT34396) interpelacją Pani Poseł Joanny Muchy w ww. sprawie, w której zapytano, czy resort rodziny i polityki społecznej „planuje przedstawić projekt nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z FUS, który przywróciłby pełną podstawę obliczenia emerytury osobom urodzonym przed 1953 rokiem”, uprzejmie przedstawiam co następuje.

Ww. ustawa z dnia 19 czerwca 2020 r. została opracowana w oparciu o ogólne zasady prawa ubezpieczeń społecznych oraz orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Emerytura wcześniejsza przysługuje określonej grupie ubezpieczonych przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego. Pomimo wypłacania emerytury wcześniejszej, a więc konsumowania odprowadzonych składek, organ rentowy nadal waloryzuje kwoty składek i kapitału początkowego zewidencjonowane na koncie ubezpieczonego w ZUS, które stanowią podstawę obliczenia emerytury powszechnej. Emerytura wcześniejsza była obliczana wg tzw. „starych zasad”. Na jej wysokość wpływ miały: podstawa wymiaru składek w okresie 10 lub 20 lat; parametr składkowy: 1,3% podstawy wymiaru emerytury za każdy rok składkowy; parametr nieskładkowy: 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok nieskładkowy; tzw. część socjalna emerytury stanowiąca 24% kwoty przeciętnego wynagrodzenia pomniejszonego o potrącone składki na ubezpieczenia społeczne[2], niezależnie od długości stażu ubezpieczeniowego i podstawy wymiaru składek. W miejscu tym należy również odnieść się do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2019 r., sygn. akt P 20/16, stwierdzającego niezgodność mechanizmu pomniejszania podstawy obliczenia emerytury powszechnej o sumę kwot pobranych emerytur wcześniejszych, ale jedynie w zakresie, w jakim dotyczył on kobiet urodzonych w roku 1953, które przed dniem 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury wcześniejszej na podstawie art. 46 w związku z art. 29 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu wyroku wyraźnie natomiast zaznaczył, że nie kwestionuje możliwości stosowania mechanizmu potrącania w stosunku do pozostałych osób (część III punkt 5 akapit pierwszy orzeczenia). Całkowita likwidacja wspomnianego mechanizmu oznaczałaby, że wcześniejsi emeryci korzystaliby ze sztucznej kapitalizacji wartości emerytury z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego, spowodowanej opóźnieniem daty przejścia na emeryturę w tzw. nowym systemie. Powstałaby zatem paradoksalna sytuacja, w której im dłużej pobierana byłaby emerytura wcześniejsza, tym większa byłaby wysokość emerytury powszechnej. Stan taki byłby sprzeczny z fundamentalną zasadą prawa ubezpieczeń społecznych - powiązania wysokości świadczenia z wysokością odprowadzonych składek.

Interpelacja dotyczy ubezpieczonych z innych niż 1953 roczników, pobierających emeryturę wcześniejszą, a więc niepozbawionych prawa do zabezpieczenia społecznego określonego w art. 67 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej; jak to zostało wykazane wyżej - osób korzystających ze świadczenia, umożliwiającego przejście z jednej emerytury na kolejną emeryturę, tym razem z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. Obowiązujące przepisy prawa nie odbierają wymienionej grupie prawa przejścia na emeryturę powszechną, stanowią jedynie o tym, że zostanie ona obliczona z zastosowaniem mechanizmu pomniejszenia jej podstawy o sumę kwot pobranych emerytur wcześniejszych. Ma to zapobiec sytuacji, w której mimo konsumowania składek poprzez pobieranie emerytury wcześniejszej, kapitał początkowy i zewidencjonowane składki są nadal waloryzowane, a odłożenie daty przejścia na emeryturę powszechną skutkuje podniesieniem jej wysokości. Stan taki byłby sprzeczny ...