Opieka nad niepełnosprawnymi i starszymi a opodatkowanie VAT

Pytanie podatnika: Czy usługi świadczone przez Spółkę, polegające na opiece nad osobami niepełnosprawnymi lub osobami w podeszłym wieku, są zwolnione od opodatkowania podatkiem od towarów i usług?

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Sp. z o.o. Spółka komandytowa, przedstawione we wniosku z dnia 26 marca 2012 r. (data wpływu 28 marca 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia od podatku usług polegających na opiece nad osobami niepełnosprawnymi lub osobami w podeszłym wieku – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 28 marca 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia od podatku usług polegających na opiece nad osobami niepełnosprawnymi lub osobami w podeszłym wieku.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe

1. Sp. z o.o. Sp. komandytowa (dalej Spółka) prowadzi działalność gospodarczą, w ramach której świadczy usługi opieki nad osobami w podeszłym wieku oraz osobami niepełnosprawnymi. W zależności od zlecenia oraz stanu fizycznego i psychicznego osoby, nad którą będzie sprawowana opieka, wykonywane są różne czynności, których celem jest utrzymanie podopiecznego w dobrej kondycji psychofizycznej, umożliwienie mu pozostanie we własnym domu pomimo podeszłego wieku, czy występujących schorzeń.

2. Usługi opiekuńcze nie są czynnościami jednorodnymi, lecz w praktyce składają się z szeregu poszczególnych czynności, które w zależności od potrzeb, stanu zdrowia i okoliczności mogą przybierać różną formę. Najczęściej wykonywane są następujące czynności:

• pomoc przy myciu, czesaniu, goleniu, kąpieli,
• pomoc przy czynnościach związanych z utrzymywaniem higieny ciała (przykładowo kremowanie, mycie, zmiana pampersów etc.),
• oklepywanie i masaż ciała,
• pomoc przy wstawaniu i kładzeniu się,
• pomoc przy przemieszczaniu się po mieszkaniu,
• pranie i zmiana bielizny osobistej,
• pranie i zmiana bielizny pościelowej,
• pranie i zmiana odzieży,
• pomoc przy ubieraniu i rozbieraniu,
• pomoc przy przygotowywaniu posiłków,
• pomoc przy spożywaniu posiłków,
• pomoc przy robieniu zakupów,
• towarzyszenie w trakcie spacerów, wizyt towarzyskich, grach towarzyskich,
• towarzyszenie w trakcie wizyt w placówkach użyteczności społecznej, takich jak fryzjer, urzędy państwowe, kościół,
• organizowanie i towarzyszenie przy wizytach u lekarza, terapeutów, masażystach etc.,
• załatwianie spraw w urzędach w imieniu podopiecznego (jeżeli stan zdrowia nie pozwała podopiecznemu na samodzielne poruszanie się) lub towarzyszenie podopiecznemu w trakcie takich wizyt,
• rozmowy, wspólne czytanie książek i prasy etc.,
• czuwanie przy łóżku podopiecznego pod nieobecność członków rodziny.

3. Obecnie Spółka rozpoczyna proces wprowadzenia modelu biznesowego polegającego na tym, iż wszystkie usługi opiekuńcze będą wykonywane przez jej podwykonawców, będących odrębnymi podmiotami gospodarczymi (będą to spółki kapitałowe, jak również spółki osobowe oraz osoby prowadzące jednoosobowe działalności gospodarcze), a nie przez osoby zatrudniane przez Spółkę na podstawie umowy o pracę, czy też umowy zlecenia. W praktyce więc świadczenie usług opiekuńczych będzie przebiegało według następującego schematu:

• Spółka będzie zawierała umowę z podopiecznym, dla którego będzie wykonywana usługa opiekuńcza lub też z członkiem jego rodziny (jeżeli podopieczny sam nie będzie w stanie zawrzeć we własnym imieniu takiej umowy, jednak w tym przypadku usługa będzie nadal polegała na opiece nad osobą niepełnosprawną lub osobą w podeszłym wieku),
• następnie Spółka będzie podzlecała wykonanie usługi opiekuńczej wybranemu podwykonawcy,
• podwykonawca przy pomocy własnego personelu, posiadającego odpowiednie kwalifikacje oraz doświadczenie w zakresie opieki nad osobami niepełnosprawnymi oraz osobami w podeszłym wieku będzie świadczył usługę opiekuńczą dla Spółki,
• po zakończeniu okresu rozliczeniowego podwykonawca wystawi na Spółkę fakturę za świadczenie usługi opiekuńczej, zaś Spółka wystawi (po doliczeniu marży) fakturę na podopiecznego (lub członka jego rodziny, jeżeli to członek rodziny podpisał umowę).

4. W żadnym przypadku Spółka nie będzie świadczyła usług pośrednictwa pomiędzy podopiecznym a podwykonawcą. W każdym przypadku Spółka będzie zawierała z podopiecznym (z członkiem jego rodziny) umowę o świadczenie usług opiekuńczych (określającą zakres usług opiekuńczych), a następnie będzie zawierała umowę na świadczenie usług opiekuńczych przez podwykonawcę. Pomiędzy podwykonawcą a klientem Spółki nie zostanie zawarta jakakolwiek umowa cywilnoprawna, a w konsekwencji nie będzie dochodziło do żadnych rozliczeń finansowych.

5. Usługi opiekuńcze w zakresie opieki nad osobami starszymi oraz osobami niepełnosprawnymi będą świadczone na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, mających miejsce zamieszkania na terytorium Polski lub też na terytorium innych państw Unii Europejskiej, w szczególności na terytorium Niemiec. W żadnym przypadku usługi opiekuńcze nie będą świadczone na rzecz podmiotów prowadzących działalność gospodarczą (czyli usługi opiekuńcze nigdy nie będą świadczone na rzecz podatników podatku od towarów i usług lub podatku od wartości dodanej posiadających siedzibę lub, stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej poza Polską).

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy opisane usługi świadczone przez Spółkę polegające na opiece nad osobami niepełnosprawnymi lub osobami w podeszłym wieku, są zwolnione od opodatkowania podatkiem od towarów i usług...
Zdaniem Wnioskodawcy,

1. W ocenie Spółki usługi składające się z szeregu – wymienionych przykładowo w opisie zdarzenia przyszłego – czynności, których celem jest pomoc i opieka nad osobami niepełnosprawnymi lub osobami w podeszłym wieku, są zwolnione od opodatkowania na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 23 ustawy o VAT.

2. W pierwszej kolejności Spółka wskazała, że usługi – nawet świadczone na rzecz osób mających miejsce zamieszkania poza terytorium Polski – będą podlegały opodatkowaniu na terytorium Polski. Usługi te – jako świadczone na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej – będą podlegały opodatkowaniu w państwie, gdzie świadczeniodawca (Spółka) posiada siedzibę, a więc będą podlegały polskiej ustawie o VAT.

3. W związku z powyższym należy wskazać, że kwestie zwolnienia od opodatkowania wybranych kategorii usług reguluje art. 43 ustawy o VAT. Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 22 ustawy o VAT zwolnione od opodatkowania są usługi pomocy społecznej w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej oraz usługi określone w przepisach o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, a także dostawa towarów i świadczenie usług ściśle związana z tymi usługami wykonywane przez specjalistyczne placówki posiadające odpowiedni status. Spółka nie jest żadnym z podmiotów wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 22 ustawy o VAT. Z uwagi na fakt, iż zwolnienie uregulowane w art. 43 ust. 1 pkt 22 ustawy o VAT jest zwolnieniem o charakterze podmiotowo -przedmiotowym, zaś Spółka nie spełnia kryterium podmiotowego – w stosunku do usług opiekuńczych świadczonych przez Spółkę nie znajdzie więc zastosowanie wyżej wskazane zwolnienie.

4. Spółka zwróciła uwagę, iż art. 43 ust. 1 pkt 22 ustawy o VAT nie jest jedynym przepisem regulującym zwolnienie od opodatkowania usług opiekuńczych. Kwestię zwolnienia tego typu usług reguluje także art. 43 ust. 1 pkt 23 ustawy o VAT, zgodnie z którym zwalnia się od opodatkowania podatkiem od towarów i usług „usługi opieki nad osobami niepełnosprawnymi, przewlekle chorymi lub osobami w podeszłym wieku świadczone w miejscu ich zamieszkania przez podmioty inne niż wymienione w pkt 22 oraz dostawę towarów ściśle z tymi usługami związaną”. Powyższe zwolnienie, w odróżnieniu od zwolnienia wymienionego w art. 43 ust. 1 pkt 22 ustawy o VAT, jest zwolnieniem wyłącznie o charakterze przedmiotowym, a nie podmiotowo-przedmiotowym. Oznacza to, iż zwolnione od opodatkowania VAT-em są usługi opiekuńcze bez względu na status podmiotu świadczącego te usługi – a więc także usługi świadczone przez Spółkę.

5. W kontekście powyższych uwag należy zauważyć, że ustawa o VAT nie zawiera definicji usług opiekuńczych, w związku z czym należy sięgnąć do potocznego (słownikowego) rozumienia tego pojęcia. Zgodnie zaś ze słownikiem PWN (www.sjp.pwn.pl) „opieka” definiowana jest jako „dbanie o kogoś, o coś”. Konsekwentnie, usługi opieki nad osobami niepełnosprawnymi lub osobami w podeszłym wieku to usługi polegające na dbaniu o wymienione powyżej osoby. W tym kontekście usługi opiekuńcze świadczone przez Spółkę, na które składa się szereg drobnych czynności, których celem jest zaspokojenie podstawowych potrzeb osób niepełnosprawnych oraz osób w podeszłym wieku, tak aby mogły samodzielnie funkcjonować we własnym domu polegają na dbaniu o te osoby, co tym samym wypełnia słownikową definicję usług opiekuńczych. Z przedstawionego stanowiska jednoznacznie wynika więc, że usługi opieki nad osobami niepełnosprawnymi oraz nad osobami w podeszłym wieku opisane w zdarzeniu przyszłym przedstawionym w niniejszego wniosku będą zwolnione od opodatkowania na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 23 ustawy o VAT.

6. Powyższego nie zmienia również fakt, że Spółka zamierza podzlecać wykonanie usług opiekuńczych innemu podmiotowi, który działając jako podwykonawca Spółki, będzie wykonywał usługi opiekuńcze w stosunku do wskazanego przez Spółkę podopiecznego. W praktyce więc model działalności, który będzie wdrożony prowadzi do sytuacji, w której Spółka kupuje, a następnie odsprzedaje usługę opiekuńczą swojemu klientowi (podopiecznemu lub członkowi rodziny podopiecznego). Skoro więc Spółka odkupuje usługę w celu jej dalszej odsprzedaży, to tym samym usługa taka powinna być przez Spółkę opodatkowana według zasad właściwych dla usług opiekuńczych. Przedmiotem bowiem odsprzedaży nadal będzie usługa opiekuńcza, zaś z uwagi na fakt, iż zwolnienie wymienione w art. 43 ust. 1 pkt 23 ustawy o VAT jest zwolnieniem wyłącznie o charakterze przedmiotowym – to usługa odsprzedawana przez Spółkę również będzie zwolniona od opodatkowania.

7. Powyższe potwierdza także brzmienie art. 8 ust. 2a ustawy o VAT, zgodnie z którym „w przypadku gdy podatnik, działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, przyjmuje się, że ten podatnik sam otrzymał i wyświadczył te usługi”. Skoro więc Spółka nabywa usługę opiekuńczą od swojego podwykonawcy w celu jej dalszej odsprzedaży podopiecznemu, to należy uznać, iż Spółka działając we własnym imieniu, nabywa usługę na rachunek swojego klienta, a tym samym Spółka otrzymała i wyświadczyła jednocześnie usługę opiekuńczą. Z tego powodu również art. 8 ust. 2a ustawy o VAT potwi...