NSA: Postępowanie karnoskarbowe wobec kontrahenta a zawieszenie biegu przedawnienia

Teza: Wszczęcie postępowania karnoskarbowego odnośnie fikcyjnych faktur wystawianych przez kontrahenta podatnika nie stanowi zdarzenia określonego w art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej powodującego zawieszenie biegu przedawnienia zobowiązania tego podmiotu, o ile z postanowienia tego jednoznacznie nie wynika, że w momencie wszczęcia tego postępowania karnoskarbowego, obejmuje ono również niewykonanie zobowiązania podatkowego podatnika co do jego określonego zobowiązania podatkowego, będącego przedmiotem toczącego się postępowania podatkowego.

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Janusz Zubrzycki (sprawozdawca), Sędzia NSA Bartosz Wojciechowski, Sędzia NSA Hieronim Sęk, Protokolant Justyna Papiernik, po rozpoznaniu w dniu 12 grudnia 2023 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej P. W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 14 maja 2019 r., sygn. akt III SA/Wa 2502/18 w sprawie ze skargi P. W. na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Warszawie z dnia 3 sierpnia 2018 r., nr [...] w przedmiocie podatku od towarów i usług za poszczególne okresy rozliczeniowe 2012 r. 1) uchyla zaskarżony wyrok w całości, 2) uchyla zaskarżoną decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Warszawie z dnia 3 sierpnia 2018 r., nr [...], 3) zasądza od Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Warszawie na rzecz P. W. kwotę 13.617 (słownie: trzynaście tysięcy sześćset siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania za obie instancje.

Uzasadnienie

1. Wyrok Sądu pierwszej instancji.

1.1. Zaskarżonym wyrokiem z 14 maja 2019 r. (sygn. akt III SA/Wa 2502/18), Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (dalej: WSA, Sąd pierwszej instancji) oddalił skargę P. W. (dalej: strona, skarżący) na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Warszawie (dalej: DIAS, organ odwoławczy) z 3 sierpnia 2018 r. w przedmiocie podatku od towarów i usług za poszczególne okresy rozliczeniowe 2012 r. (opisany wyrok i powołane w uzasadnieniu orzeczenia sądów administracyjnych dostępne są w internetowej bazie orzeczeń CBOSA).

1.2. Sąd podał, że zaskarżoną decyzją z 3 sierpnia 2018 r. DIAS w Warszawie utrzymał w mocy decyzję Naczelnika Urzędu Skarbowego w P. (dalej: NUS, organ pierwszej instancji) z 21 grudnia 2017 r. określającą skarżącemu wysokość zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług za poszczególne okresy rozliczeniowe 2012 r.

Organ odwoławczy utrzymując w mocy decyzję organu pierwszej instancji, wskazał, że ze stanu faktycznego sprawy wynika, że skarżący ujął w rejestrach zakupów 11 faktur VAT dokumentujących nabycie usług poligraficznych, wystawionych przez E. sp. z o.o. w 2012 r., przy czym w toku kontroli okazano dowody KP wyłącznie do 5 z nich i ustalono, że skarżący dokonał 4 przelewów na rachunek kontrahenta. Organ odwoławczy zauważył, że skarżący nie okazał dowodów zapłaty należności wynikających z 3 faktur, które miały być zapłacone gotówką w dniu ich wystawienia, o czym świadczą adnotacje zamieszone na tych fakturach. DIAS przytoczył treść zeznań skarżącego oraz powołał się na ustalenia postępowania kontrolnego prowadzonego wobec E. sp. z o.o., zakończonego wydaniem decyzji z 16 października 2015 r., którą określono między innymi kwoty podatku od towarów i usług do zapłaty na podstawie art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.; dalej: u.p.t.u.), za poszczególne miesiące od stycznia do grudnia 2012 r. z tytułu wystawienia faktur VAT.

Na podstawie powyższych okoliczności organ odwoławczy wywiódł wniosek, że faktury wystawione przez E. sp. z o.o. są nierzetelne pod względem podmiotowym, bowiem stwierdzają bezspornie, że udokumentowane nimi transakcje w rzeczywistości nie miały miejsca pomiędzy podmiotami wymienionymi w ich treści. W konsekwencji organ pierwszej instancji zasadnie uznał, że na podstawie art. 88 ust. 3a pkt 4 lit. a) u.p.t.u. skarżącemu nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego ujętego w ww. fakturach. W ocenie DIAS, okoliczności towarzyszące zakwestionowanym dostawom, odbiegają od ogólnie przyjętych zasad obowiązujących przy zawieraniu transakcji handlowych i uniemożliwiają przypisanie skarżącemu dobrej wiary w relacjach z kontrahentem.

1.3. Sąd pierwszej instancji oddalił jako niezasadną skargę strony na zaskarżoną decyzję.

Sąd pierwszej instancji w pierwszej kolejności wyjaśnił, że w sprawie nie doszło do przedawnienia zobowiązania podatkowego, z uwagi na zawieszenie biegu terminu przedawnienia na podstawie art. 70 § 6 pkt 1 w zw. z art. 70c O.p. W dalszej kolejności, Sąd podzielił ustalenia organów w zakresie zakwestionowania prawa skarżącego do odliczenia podatku naliczonego z faktur wystawionych przez E. sp. z o.o.

W ocenie Sądu, faktury te nie dokumentowały rzeczywistych zdarzeń gospodarczych pomiędzy podmiotami na nich wskazanymi. Ustalenia te znalazły potwierdzenie w zgromadzonym obszernym materiale dowodowym, który w ocenie Sądu, był kompletny i stanowił wystarczającą podstawę rozstrzygnięcia podjętego przez DIAS w rozpoznawanej sprawie. Zdaniem Sądu, działalność E. sp. z o.o. nie nosiła znamion rzeczywistej działalności gospodarczej. Powyższe wynika zarówno z ustaleń postępowania prowadzonego wobec tej spółki, a zakończonego wydaniem decyzji na podstawie art. 108 ust. 1 u.p.t.u., a także z ustaleń poczynionych w niniejszym postępowaniu. Ponadto, zasadnie organy oceniły, że skarżący nie dochował należytej staranności w relacjach z kontrahentem.

W ocenie Sądu, organy działały na podstawie obowiązujących przepisów prawa, zapewniając skarżącemu czynny udział w każdym stadium postępowania, zgromadziły wystarczający materiał dowodowy, a następnie dokonały wszechstronnej jego oceny, a więc w sposób obiektywny, logiczny i przy wykorzystaniu wiedzy z zakresu prawa podatkowego. Konkluzja w zakresie ustaleń faktycznych, wywiedziona przez organy, znajduje pełne pokrycie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, który we wzajemnym powiązaniu treści poszczególnych dowodów pozwala na przyjęcie tych ustaleń w sposób jednoznaczny, zgodny z logiką i doświadczeniem życiowym. Przeprowadzone wobec E. sp. z o.o. postępowanie kontrolne ujawniło, że ww. spółka nie posiadała możliwości technicznych i organizacyjnych do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie świadczenia usług zarówno budowalnych, jak i poligraficznych, które rzekomo świadczyła na rzecz skarżącego. Spółka nie posiadała stosownego lokalu, magazynu, środków trwałych oraz pracowników mogących świadczyć usługi dla skarżącego. W toku postępowania kontrolnego nie pozyskano dokumentów źródłowych, z uwagi na brak kontaktu z osobami reprezentującymi spółkę, tym samym nie potwierdzono hipotezy skarżącego, jakoby kontrahent przy świadczeniu usług poligraficznych korzystał z podwykonawców. Skarżący w przedmiotowej kwestii nie przedstawił przeciwdowodów, które mogły świadczyć o tym, że E. sp. z o.o. świadczyła dla niego usługi poligraficzne. Jednocześnie Sąd przychylił się do stanowiska organów, że skarżący nie dochował standardów należytej staranności w relacjach z kontrahentami. Okoliczności dotyczące przebiegu współpracy powinny u skarżącego wzbudzić uzasadnione wątpliwości, co do rzetelności jego kontrahenta, zwłaszcza, że jak sam wskazał, odbiegały one od transakcji dokonywanych z innymi kontrahentami.

Z tych względów, Sąd działając na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2018 r. poz. 1302 ze zm.; dalej: P.p.s.a.), skargę oddalił.

2. Skarga kasacyjna.

2.1. Skarżący zakwestionował wyrok Sądu pierwszej instancji w całości i w skardze kasacyjnej na podstawie art. 174 pkt 1 i 2 P.p.s.a. zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego oraz przepisów postępowania mające wpływ na wynik sprawy tj.:

(i) art. 133 § 1, art. 134 § 1, art. 141 § 4 w zw. z art. 151, art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i c) P.p.s.a. w zw. z art. 120, art. 121, art. 122, art. 187 § 1 oraz art. 191 O.p. poprzez nieuwzględnienie skargi i:

a. błędne uznanie przez Sąd wbrew materiałowi dowodowemu, iż skarżący przedstawił tylko część potwierdzeń płatności za faktury, w sytuacji gdy skarżący przedstawił wszystkie potwierdzenia płatności a nadto, do konkretnych faktur zakupowych od spółki E. sp. z o.o. przypisał konkretne potwierdzenia przelewów i dokumenty KP, jak również przypisał pod te faktury konkretne i niepodważalne faktury sprzedażowe na rzecz swoich kontrahentów, zatem potwierdza to wbrew twierdzeniom WSA, że transakcje z E. sp. z o.o. w rzeczywiście miały miejsce,

b. błędne uznanie wbrew doświadczeniu życiowemu i wbrew literalnej treści pytania zadanego skarżącemu "czy w jakikolwiek sposób weryfikował kontrahenta?", że pytanie to jest konkretne i nie budzi wątpliwości, że chodziło o weryfikowanie kontrahenta w bazie KRS, REGON, w sytuacji gdy pytanie to nie odnosi się do tych kwestii, a weryfikacja w ocenie skarżącego odnosiła się do zaplecza technicznego,

c. błędne uznanie, iż nieprzekonywujący jest argument o zaprzestaniu współpracy z powodu zepsucia pendriva w sytuacji gdy w tamtym okresie pendrivy były dość drogim urządzeniem, a zepsucie pendriva z przygotowanymi materiałami od klienta jest okolicznością istotną, które to zepsucie spowodowało nadmiar dodatkowej pracy skarżącemu,

d. błędne uznanie wbrew orzecznictwu TSUE i NSA, iż organy nie były obowiązane do ustalenia kto w istocie wykonał usługi dla skarżącego w miejsce E. sp. z o.o., w sytuacji gdy to organ musi udowodnić, że nie doszło do wykonania usług przez dany podmiot, a w obliczu faktu, że żaden inny podmiot nie wykonywał dla skarżącego tych konkretnych usług, nie ulegało wątpliwości, że usługi te wykonała E. sp. z o.o.,

(ii) art. 133 § 1, art. 134 § 1, art. 141 § 4 w zw. z art. 151, art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i c) P.p.s.a. poprzez to, że WSA dokonując oceny legalności zaskarżonej decyzji stwierdził brak naruszenia prawa i odmówił jego uchylenia w sytuacji, gdy organ podatkowy naruszył mające istotny wpływ na wynik sprawy następujące przepisy postępowania tj. art. 120, art. 121, art. 122, art. 187 § 1 oraz art. 191 O.p. poprzez:

a. niedokładne wyjaśnienie stanu faktycznego sprawy oraz nie...