Czy inkasent może pobrać zaległe opłaty i podatki?

Interpelacja nr 32952 w sprawie możliwości poboru zaległych opłat przez inkasentów.

Na podstawie art. 192 Regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej składam interpelację do Pana Ministra z prośbą o merytoryczną odpowiedź w sprawie możliwości poboru zaległych opłat przez inkasentów.

Podatki, oraz inne rodzaje opłat lokalnych, są podstawowym źródłem dochodów dla samorządów. Wg prawa, część tego typu opłat może być pobierana przez tak zwanych inkasentów - najczęściej oznacza to poborcę podatkowego lub – bardziej ogólnie - poborcę opłat lokalnych. Do definicji inkasenta odnoszą się różne przepisy regulujące, jaki organ, za co i w jaki sposób może pobierać opłaty w tym trybie. Niestety, sama definicja, zawarta w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. ordynacja podatkowa, dostosowana do pobierania podatków, nie sprawdza się dobrze przy innych rodzajach opłat.

Przedstawiciele władz samorządowych zgłaszają ten problem jako dosyć poważną uciążliwość, szczególnie w odniesieniu do Ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, która wielokrotnie odwołuje się do prawa podatkowego. Art. 6q przedmiotowego aktu nakazuje stosowanie zasad ordynacji podatkowej do spraw dotyczących opłat za gospodarowanie odpadami. Uprawnienia podatkowe przysługują Wójtowi, Burmistrzowi lub Prezydentowi miasta. Wydawałoby się, że wykorzystanie istniejących, sprawdzonych regulacji oraz korzystanie z definicji w innych aktach stanowi rozsądne uproszczenie i minimalizację procedur. Niestety, procedury „przeszczepione” bez odpowiedniej analizy skutków potrafią mieć nieprzewidziane rezultaty. W tym przypadku, korzystanie przez samorządy gminne z możliwości powołania inkasentów, niesie ze sobą ograniczenia, które stawiają pod znakiem zapytania celowość i sens przepisów. Inkasent, jako przedstawiciel władz samorządowych, ma bezpośredni kontakt z mieszkańcami, co pozytywnie wpływa na skuteczność pobierania opłat i składek. Zapewne podobnie byłoby z zaległościami, a jednocześnie nie narażałoby dłużników na inne, niejednokrotnie bardzo dotkliwe procedury i dochodzenie roszczeń. Tym bardziej, że w porównaniu z opłatą za odpady, niemal każde postępowanie pochłonie znacznie większe koszty niż wysokość samego długu. Jest tylko jeden problem - z samej definicji wynika, że inkasent musi się zmieścić w terminie właściwym dla organu podatkowego – w tym wypadku organu wykonawczego samorządu. Oznacza to, że – przynajmniej zgodnie z interpretacją nie do końca jasnych przepisów - wolno mu pobierać jedynie bieżące. Tymczasem zaległości, chociaż jednostkowo, w przeliczeniu na dłużnika, mogą być relatywnie małe, to po ich zsumowaniu okazują się konkretnymi kwotami, które skutecznie uszczuplają, współcześnie i tak mocno nadwątlone, budżety samorządów.

Intersujące są również inne przepisy prawa, jak np. Ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych, które odwołują jedynie do definicji inkasenta w ordynacji podatkowej, bez zapożyczania pozostałych przepisów tego aktu. Czy przepis będzie tak samo interpretowany? Mamy tutaj następujące zapisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. ordynacja podatkowa:

Art. 9 Inkasentem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana do pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.
Art. 47 Ust. 4a Terminem płatności dla inkasentów jest dzień następujący po ostatnim dniu, w którym, zgodnie z przepisami prawa podatkowego, wpłata podatku powinna nastąpić, chyba że organ stanowiący właściwej jednostki samorządu terytorialnego wyznaczył termin późniejszy.

Należy zwrócić uwagę na fakt, że definicja inkasenta, jak również terminy, których musi dotrzymać, odnoszą się tylko do podatków, prawa podatkowego i organów podatkowych.

W związku z tymi niejasnościami oraz mając na uwadze korzyści wynikające z możliwości pobierania przez inkasentów nie tylko bieżących, ale też zaległych składek i opłat, uprzejmie proszę o odpowiedzi na następujące pytania:

1. Czy stwierdzenie, że inkasent, w przypadku opłat za gospodarowanie odpadami, nie może pobierać zaległych opłat, jest prawidłową interpretacją przepisów?
2. Czy Art. 6q Ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, formalnie czyni z opłaty za gospodarowanie odpadami rodzaj podatku, czy też odesłanie dotyczy jedynie przeniesienia procedur, a sama opłata nie jest podatkiem?
3. Jak wygląda sytuacja z innymi opłatami, opisanymi w Ustawie z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych? Czy w tych przypadkach inkasent ma prawo, czy też nie, do pobierania zaległości?
4. Jeśli interpretacja dotycząca opłat za gospodarowanie odpadami jest prawidłowa lub nie można pobierać przy pomocy inkasenta zaległości w opłatach lokalnych, to czy Ministerstwo może, drogą rozporządzenia, choćby z wykorzystaniem Art. 47 Ust. 5 ordynacji podatkowej, taką możliwość wprowadzić?
...