Zachowek - czyli jak daleko sięga wola zmarłego

W poprzednich artykułach z tego cyklu przekonywałem Czytelników do instytucji testamentu. Pozostawienie testamentu ułatwia najbliższym wiele spraw, a w niektórych sytuacjach, na przykład wtak zwanych wolnych związkach, jest jedyną drogą do dziedziczenia.

Z drugiej strony sporządzenie testamentu pociąga za sobą dla spadkobiercy nie tylko korzyści. Trzeba bowiem pamiętać, że spadkobierca testamentowy może być zobowiązany do zapłacenia zstępnym (czyli np. dzieciom lub – w razie wcześniejszej śmierci dzieci - wnukom), małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, pewnej kwoty, zwanej zachowkiem.

Wysokość zachowku zależy od sytuacji życiowej uprawnionego. Jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – zachowek wynosi dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym. W pozostałych wypadkach zachowek wynosi połowę wartości tego udziału (art. 991 Kodeksu cywilnego). Zobowiązania z tytułu zachowku stanowią zatem istotną część wartości spadku.

Prawo stanowi, że jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia (art. 991 § 2 k.c.). Prawo do zachowku nie jest ograniczone wyłącznie do sytuacji dziedziczenia testam...