Wspólnoty mieszkaniowe i VAT – problem istnieje, a MF czeka na NSA

Interpelacja nr 17766 do ministra finansów w sprawie sposobu naliczania podatku VAT w związku z rozliczeniami za dostawę mediów przez najemców lokali komunalnych w budynkach wspólnot mieszkaniowych

Szanowny Panie Ministrze!

Umowy o dostawę mediów do budynków wspólnot mieszkaniowych zawarte są przez wspólnoty, a w związku z tym faktury VAT za dostawę mediów wystawiane są na wspólnoty. Z kolei na pokrycie kosztów związanych z udziałem gminy we wspólnotach, np. ZGM w Bielsku-Białej wpłaca miesięczne zaliczki. W skład zaliczek wchodzą opłaty na pokrycie kosztów eksploatacji i wynagrodzenia dla zarządcy oraz zaliczki na koszty mediów dostarczanych do lokali komunalnych (mieszkalnych i użytkowych) stanowiących własność gminy.

W Bielsku-Białej prawie wszystkie wspólnoty mieszkaniowe z udziałem gminy nie są płatnikiem podatku VAT – zwolnienie podmiotowe ze względu na nieprzekraczanie limitu obrotu uprawniającego do korzystania ze zwolnienia wymienionego w art. 113 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r. (Dz. U. z 2004 r. Nr 54, poz. 535, z późn. zm.). Wspólnoty nie mogą zatem odliczyć naliczonego przez dostawców mediów podatku VAT (7% dla zimnej wody i odprowadzenia ścieków i 22% dla centralnego ogrzewania sieciowego i z kotłowni lokalnych – koszty zakupu gazu).

Zgodnie z pismem ministra finansów z dnia 23.12.2003 r., które zostało wydane w trybie art. 14 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa, czyli będącym urzędową interpretacją ustawy o VAT, zaliczki wpłacane przez członków wspólnoty mieszkaniowej na pokrycie kosztów zarządu nieruchomością wspólną, jak i poszczególnych wyodrębnionych lokali nie stanowią obrotu w rozumieniu art. 15 ustawy o podatku VAT. Zaliczki te stanowią jedynie partycypację w kosztach jednostki organizacyjnej wspólnoty mieszkaniowej przez jej członków.

Wspólnota, a więc jej członkowie, nie dokonują sprzedaży w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług na rzecz samych siebie (również jeżeli dotyczy to wyodrębnionych lokali, a nie części wspólnej) poprzez zapłatę zaliczek (kwot) z tytułu kosztów związanych z utrzymaniem własnych lokali, np. z tytułu opłat za ciepłą wodę lub ogrzewanie. W przypadku gdy stroną umowy o dostawę mediów jest wspólnota mieszkaniowa, tym samym „brak jest podstaw do fakturowania wewnętrznych rozliczeń między wspólnotą a jej członkami”. Na gruncie tej interpretacji ukształtowała się praktyka, że wspólnoty mieszkaniowe, obciążając członków wspólnoty kosztami mediów, na potwierdzenie tych rozliczeń wystawiają rachunki lub noty księgowe. Taka sytuacja powoduje jednak, że przerwany zostaje „łańcuszek” podmiotów odliczających podatek naliczony w fakturach zakupu i naliczających podatek należny od sprzedaży tych usług. W przypadku członków wspólnoty nieprowadzących działalności gospodarczej nie ma to znaczenia, ponieważ stanowią oni końcowego odbiorcę, który zgodnie z założeniami podatku pośredniego winien ponosić ciężar tego podatku. ZGM reprezentujący gminę, jako jednego z właścicieli, będący równocześnie podatnikiem podatku VAT, dokonuje dalszej odsprzedaży mediów dla najemców lokali komunalnych, co powoduje naliczenie podatku VAT zwiększającego obciążenia najemców.

W przypadku rozliczania przez wspólnoty mediów na właścicieli poszczególnych lokali (w tym gminę – ZGM) zobowiązane są one rozliczyć na nich koszty dostawy mediów wg ceny brutto za dany czynnik. ZGM, rozliczając na najemców ww. koszty, dokonuje zgodnie z art. 29 ust. 1, art. 5 ust. 1, art. 7 ust 1, art. 8 ust 1 oraz art. 17 ustawy o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r. (Dz. U. z 2004 r. Nr 54, poz. 535, z późn. zm.) sprzedaży dostarczonych mediów na rzecz najemców, a jako płatnik podatku VAT jest zobligowany do naliczenia przedmiotowego podatku. Gmina (ZGM), jako członek wspólnot mieszkaniowych, nie może zatem odliczyć podatku VAT naliczonego na rzecz wspólnoty mieszkaniowej za dostawę mediów przez ich dostawców. Oznacza to, że nabywa media po innej stawce netto niż wspólnota mieszkaniowa, gdyż w opisywanej sytuacji kwota brutto za dostarczone media do wspólnoty mieszkaniowej stanowi dla gminy (ZGM), w myśl przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, kwotę netto.

Ilustruje to poniższy przykład:

Wspólnota nabywa wodę (VAT 7%) na potrzeby właścicieli lokali za 200 zł netto, kwota brutto wynosi zatem 214 zł. Na właścicieli rozliczana jest kwota brutto. Zakładamy, że na gminę przypada połowa tej kwoty, tj. 107 zł. Gmina dokonuje rozliczenia tej kwoty na najemców (dokonuje sprzedaży – obrót) i nalicza podatek VAT od kwoty 107 zł. W konsekwencji najemcy płacą 114,49 zł.

Chcąc przeciwdziałać takiej sytuacji, w wystąpieniu o interpretację przepisów ZGM zajął stanowisko, że aby zachować neutralny charakter podatku VAT, sprzedaż mediów we wspólnocie mieszkaniowej winna być w rozliczeniach podatkowych poza obrotem VAT. W wydanej 20.03.2008 r. przez dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach (działającego z upoważnienia ministra finansów) interpretacji uznano stanowisko ZGM jako nieprawidłowe, uważając, że wydatki na media „są świadczeniem należnym wynajmującemu z tytułu umowy najmu lokali, a nie z tytułu odsprzedaży mediów” (tzw. jednorodność świadczenia usługi najmu). Korzystając z przepisów Ordynacji podatkowej, ZGM wystąpił do dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z wezwaniem do usunięcia naruszenia prawa, powołując się na zapisy dyrektywy 2006/1112/WE Rady Unii Europejskiej (poprzednio VI dyrektywy VAT Rady UE).

Odpowiadając na zarzuty, dyrektor izby skarbowej podtrzymał swoje stanowisko przedstawione w wydanej wcześniej interpretacji.

W czerwcu 2008 r. ZGM złożył skargę na wydaną interpretację do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, wnosząc o uchylenie zaskarżonej interpretacji w całości w związku z jej niezgodnością z przedstawionymi powyżej przepisami Unii Europejskiej sankcjonującymi istnienie refakturowania kosztów mediów oraz niezgodności z przepisami ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego i wyrokiem ETS w zakresie kompleksowości usług.

Złożona skarga przekazana została do rozpatrzenia zgodnie z właściwością miejscową sądów do WSA w Gliwicach. W wyroku wydanym 19.01.2009 r. ...