Stan prawny nieruchomości a wpis w księdze wieczystej

Z uzasadnienia: Organy ewidencyjne nie posiadają kompetencji do tego, by rozstrzygać o stanach prawnych nieruchomości, w szczególności, co zarzucają skarżący, o przesądzać status prawny budynku jako części składowej nieruchomości albo odrębny przedmioty własności.

SENTENCJA

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Maria Bohdanowicz Sędziowie Sędzia WSA Sławomir Pauter Sędzia WSA Jacek Jaśkiewicz (spr.) Protokolant sekr. sąd. Malwina Tomiak po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 30 lipca 2014 r. sprawy ze skargi L.B. i S.B. na decyzję Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego z dnia [...] r., nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania administracyjnego I. oddala skargę, II. przyznaje od Skarbu Państwa – Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp. na rzecz adwokata C.G. kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych, powiększoną o należną stawkę podatku od towarów i usług, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skarżącym.

UZASADNIENIE

1. Pismem z dnia [...] lutego 2013 r. L.B. i S.B. zwrócili się do Starosty o wpisanie wnioskujących w ewidencji gruntów i budynków jako właścicieli budynku położonego na działce [...].
Pismem z dnia [...] lutego 2013 r. Starosta wszczął na wniosek L.B. i S.B. postępowanie administracyjne w sprawie zmiany zapisu własności w oparcie ewidencji gruntów i budynków dotyczącej działki oznaczonej nr ewid. [...].

Zawiadomieniem z dnia [...] marca 2013 r. organ poinformował strony o możliwości wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów. L.B. i S.B. pismem z dnia [...] marca 2013 r. wskazali, powołując się na orzeczenia sądów administracyjnych, że organy ewidencji rejestrują jedynie stany prawne ustalone w innym trybie lub przez inne organy orzekające, nie mogą natomiast samodzielnie rozstrzygać kwestii uprawnień wnioskodawcy do gruntu, budynku lub lokalu. Nadto ujawniony w ewidencji stan prawny musi być oparty na odpowiednich dokumentach (prawomocnych orzeczeniach sądowych i dokumentach posiadających moc dowodową dla ustalenia prawa własności).

2. Decyzją z dnia [...] marca 2013r., nr [...] Starosta, umorzył w całości postępowanie dotyczące wpisu w ewidencji gruntów i budynków powołując się na przepisy art. 7d ust. 1 i art. 22 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (t.j. Dz. U. z 2010 r. Nr 193, poz. 1287 ze zm.; dalej P.g.k.), § 45 rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków (Dz. U. Nr 38, poz. 454; dalej r.e.g.) oraz art. 105 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 267; dalej k.p.a.).

W uzasadnieniu organ podał, że do wniosku z dnia [...] lutego 2013 r. L.B. i S.B. dołączyli między innymi prawomocne postanowienie Sądu Okręgowego Wydział Cywilny Odwoławczy, z dnia [...] czerwca 2004 r. sygn. akt [...], z którego jednoznacznie wynikało, że postanowieniem z dnia [...] marca 2004 r., sygn. akt [...] Sąd Rejonowy Wydział Cywilny, przysądził H. i A.M. prawo użytkowania wieczystego działki gruntu o numerze [...] o obszarze 0,0157ha wraz ze znajdującym się na tej działce budynkiem stanowiącym własność użytkownika wieczystego. Konsekwencją powyższego było przeniesienie na nabywcę licytacyjnego prawa wieczystego użytkowania gruntu wraz ze znajdującym się na nim budynkiem.

Organ pierwszej instancji wskazał, że zgodnie z § 46 ust. 2 pkt 1-4 r.e.g. w sprawie ewidencji gruntów i budynków, z urzędu wprowadza się zmiany wynikające z prawomocnych orzeczeń sądowych, aktów notarialnych, ostatecznych decyzji administracyjnych, aktów normatywnych, opracowań geodezyjnych i kartograficznych, przyjętych do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, zawierających wykazy zmian danych ewidencyjnych, dokumentacji architektoniczno-budowlanej czy ewidencji publicznych prowadzonych na podstawie innych przepisów.

Natomiast zgodnie z § 12 ust. 1 r.e.g. prawa osób i jednostek organizacyjnych, o których mowa w § 10 ust. 1 pkt 2 oraz § 11 ust. 1 pkt 1 i 2 r.e.g. uwidacznia się w ewidencji na podstawie: wpisów dokonanych w księgach wieczystych, prawomocnych orzeczeń sądowych, umów zawartych w formie aktu notarialnego, dotyczących ustanowienia lub przeniesienia praw rzeczowych do nieruchomości, z wyłączeniem umów dotyczących użytkowania wieczystego gruntów i własności lokali, ostatecznych decyzji administracyjnych, dyspozycji zawartych w aktach normatywnych, umów dzierżawy, o których mowa w § 11 ust. 1 pkt 2 r.e.g.

W ocenie organu pierwszej instancji, ustawodawca jednoznacznie wykazał techniczno-deklaratoryjny charakter ewidencji gruntów i budynków oraz określił dokumenty, z których zmiany danych ewidencyjnych powinny wynikać, by można było je ujawnić w ewidencji. Organ prowadzący ewidencję gruntów i budynków rejestruje stan prawny ustalony w innym trybie lub przez inne organy orzekające. Poprzez żądanie wprowadzenia zmian w ewidencji nie można dochodzić, ani udowadniać swoich praw właścicielskich czy uprawnień do władania nieruchomością. Zatem Starosta nie może rozstrzygać kwestii uprawnień do gruntu lub budynku.

W przedmiotowej sprawie wnioskodawcy nie przedłożyli żadnych dokumentów, które mogłyby stanowić podstawę do zmiany istniejącego wpisu, a wynikających z przepisów § 46 ust. 2 pkt 1-4 r.e.g. W związku z powyższym, w ocenie Starosty, zarzut L.B. i S.B., odnośnie bezprawnego wprowadzenia w operacie ewidencji gruntów i budynków, jako właścicieli H. i A.M., jest bezpodstawny i postępowanie jako bezprzedmiotowe należało umorzyć, na podstawie art. 105 § 1 k.p.a.

3. Odwołanie od powyższej decyzji wnieśli L.B. i S.B. wnosząc o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości jako naruszającej prawo.

W uzasadnieniu odwołania wskazano że postanowienie Sądu Rejonowego z dnia [...] marca 2004 r., sygn. akt [...], stanowi o przysądzeniu prawa użytkowania wieczystego do gruntu działki nr [...] bez przysądzenia prawa własności do znajdującego się na nim budynku. Ani postanowienia Sądu Okręgowego ani Sądu Rejonowego nie zawierały zapisu treści: "przeniesienie użytkowania wieczystego gruntu i budynku". Jednocześnie odwołujący wskazali, że żądanie ich wniosku nie miało charakteru wniosku o aktualizację zapisów ewidencji, do której nawiązywało uzasadnienie decyzji Starosty, ale o ich weryfikację w myśl § 54 r.e.g.

4. Po rozpoznaniu odwołania, decyzją z dnia [...] maja 2013 r., nr [...] Wojewódzki Inspektor Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji.

W uzasadnieniu decyzji organ odwoławczy wskazał, że zgodnie z archiwalnymi zapisami rejestru gruntów prowadzonego przez Starostę, według stanu na dzień [...] marca 2004r., właścicielem niezabudowanej działki nr [...] była Gmina, a użytkownikami wieczystymi byli L.B. i S.A.B.. Dla tej nieruchomości prowadzona była księga wieczysta nr [...]. W dniu 31sierpnia 2004r. do Starostwa Powiatowego wpłynęły dwa prawomocne postanowienia sądów, tj. postanowienie Sądu Rejonowego Wydziału Cywilnego z dnia [...] marca 2004r., sygn. akt [...] oraz postanowienie Sądu Okręgowego Wydział Cywilny Odwoławczy z dnia [...] czerwca 2004 r., sygn. akt [...].

W postanowieniu z dnia [...] marca 2004 r. wydanym w sprawie przeciwko dłużnikom L.B. i S.B. o świadczenie pieniężne - prowadzonej przez Komornika Sądowego Rewiru, Sąd postanowił "przysądzić własność nieruchomości - działkę gruntu o numerze geodezyjnym [...] o obszarze 0,0157 ha położona w [...] przeznaczoną pod zabudowę handlowo-usługową stanowiącą własność Gminy, a będąca w użytkowaniu wieczystym (...), zabudowaną pawilonem usługowo-handlowym (w budowie), a zapisaną w księdze wieczystej KW nr [...] (dawny numer [...]) H.I.M. i A.M.M. na prawach wspólności ustawowej jako użytkownikom wieczystym gruntu.

Postanowieniem Sądu Okręgowego, z dnia [...] czerwca 2004 r. sprostowano sformułowanie z "przysądzić własność nieruchomości" na "przysądzić użytkowanie wieczyste nieruchomości".

Pismem z dnia [...] września 2004 r. (znak Dz. Kw. [...]), Sąd Rejonowy Wydział Ksiąg Wieczystych przesłał do Starostwa Powiatowego zawiadomienie dotyczące wpisu w księdze wieczystej KW nr [...], zgodnie, z którym dla nieruchomości oznaczonej jako działka nr [...] - przeznaczonej pod zabudowę handlowo-usługową, w dziale drugim jako użytkownika wieczystego wykazano H.I.M. oraz A.M.M. na prawach wspólności ustawowej. Organ dokonał wpisu zgodnie z zawiadomieniem wpisując A.M.M. i H.I.M. jako użytkowników wieczystych dla działki nr [...]. Jednocześnie dla nowych użytkowników wieczystych założono nową jednostkę rejestrową nr [...], w której podano jako numer księgi wieczystej KW nr [...].

W oparciu natomiast o dokumentację techniczną zgromadzoną w państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym prowadzonym przez Starostwo Powiatowe ustalono, że w dniu [...] września 2006 r. ujawniono w operacie ewidencyjnym budynek handlowo-usługowy na działce nr [...]. Na tzw. arkuszu spisowym budynku (strona nr 72 operatu założenia ewidencji budynków), stanowiącym materiał roboczy do wprowadzenia nowych danych w ewidencji gruntów i budynków, jako właściciela wskazano A. i H.M. (wykazani w ewidencji jako władający gruntem), jednak w systemie komputerowym założono odrębną budynkową jednostkę rejestrową, w której jako właściciela wpisano S.B. i L.B..

Następnie w dniu 7 lipca 2008 r. do Starostwa Powiatowego wpłynęło zgłoszenie zmian do operatu ewidencji gruntów, skierowane przez H.M., zawierające w załączeniu Wykaz zmian gruntowych obejmujący zmianę sposobu użytkowania działki nr [...] z (przeznaczona pod budowę) na "5" (teren zabudowy mieszkaniowej). Zmiana ta została zarejestrowana pod numerem [...], a do rejestru gruntów została wprowadzona w dniu 8 lipca 2008 r. Nadto w zbiora...