NSA: Spółka bez zarządu i kurator, ustanowiony na wniosek organu podatkowego

Z uzasadnienia: Zgodnie z art. 138 § 3 O.p., jeżeli osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej nie może prowadzić swoich spraw wskutek braku powołanych do tego organów, organ podatkowy składa do sądu wniosek o ustanowienie kuratora. (…) Za pełnomocnika ogólnego strony w sprawach podatkowych uznaje się kuratora wyznaczonego przez sąd na wniosek organu podatkowego, o którym mowa w art. 138.

Teza

W stanie prawnym obowiązującym od 1 stycznia 2016 r., jeżeli dla niemogącej prowadzić swoich spraw wskutek braku powołanych do tego organów osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, ustanowiono - na podstawie art. 42 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1025 ze zm.) w zw. z art. 138 § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613 ze zm., dalej: O.p.) - kuratora, z mocy ustawy (art. 138d § 2 O.p.) staje się on pełnomocnikiem ogólnym (przedstawicielem ustawowym) tej osoby (jednostki), umocowanym do działania w imieniu reprezentowanego we wszelkich sprawach podatkowych, do którego - na podstawie art. 154 § 1 O.p. - organ kieruje pisma (orzeczenia) w ramach tego postępowania.

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Izabela Najda-Ossowska, Sędzia NSA Janusz Zubrzycki (sprawozdawca), Sędzia WSA del. Ewa Rojek, , po rozpoznaniu w dniu 25 czerwca 2019 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Syndyka Masy Upadłości I. sp. z o.o. w upadłości z siedzibą w W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 8 listopada 2018 r., sygn. akt I SA/Kr 915/18 w sprawie ze skarg I. sp. z o.o. z siedzibą w W. na decyzje Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Krakowie z dnia 2 lipca 2018 r. nr [...] w przedmiocie odmowy uchylenia decyzji ostatecznej oraz z dnia 2 lipca 2018 r. nr [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji ostatecznej 1) oddala skargę kasacyjną, 2) zasądza od Syndyka Masy Upadłości I. Sp. z o.o. w upadłości z siedzibą w W. na rzecz Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Krakowie kwotę 360 (słownie: trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

1. Wyrok Sądu pierwszej instancji.

1.1. Wyrokiem z 8 listopada 2018 r. w sprawie I SA/Kr 915/18 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie oddalił skargi I. Sp. z o.o. w W. na decyzje Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Krakowie z 2 lipca 2018 r. w przedmiocie odmowy uchylenia decyzji ostatecznej oraz odmowy stwierdzenia nieważności decyzji ostatecznej (opisany wyrok i pozostałe powołane w uzasadnieniu orzeczenia sądów administracyjnych dostępne są w internetowej bazie CBOSA).

Sąd pierwszej instancji zaakceptował stanowisko organu wyrażone w kwestionowanych decyzjach co do tego, że doręczenie decyzji ostatecznej kuratorowi ustanowionemu w trybie art. 138 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613 ze zm., dalej: O.p.), zamiast organowi spółki prawa handlowego powołanego do jej reprezentowania, w sytuacji gdy dane w tym zakresie nie zostały ujawnione w Krajowym Rejestrze Sądowym i organ podatkowy nie miał wiedzy w tej kwestii, nie stanowi przesłanki wznowienia postępowania, o której mowa w art. 240 § 1 pkt 4 O.p. Nie można bowiem stwierdzić, że strona (spółka) nie z własnej winy nie brała udziału w postępowaniu podatkowym. Powyższe nie wyczerpywało również przesłanki uzasadniającej stwierdzenie nieważności decyzji ostatecznej z art. 247 § 1 pkt 5 O.p. Brak było - zdaniem Sądu - także podstaw do stwierdzenia nieważności decyzji ostatecznej z uwagi na rażące naruszenie prawa, tj. art. 70 § 1, art. 70c, art. 154, art. 201 O.p. i art. 42 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1025 ze zm., dalej: K.c.).

2. Skarga kasacyjna.

2.1. Syndyk Masy Upadłości I. Sp. z o.o. w upadłości zaskarżył powyższy wyrok w całości, zarzucając WSA w Krakowie naruszenie:

1. art. 151 w związku z 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2018 r., poz. 1369 ze zm., dalej: P.p.s.a.) poprzez oddalenie skarg na decyzje Dyrektora Izby Administracji Skarbowej, które to skargi zasługiwały na uwzględnienie z uwagi na fakt, iż organ podatkowy naruszył przepisy postępowania podatkowego, mające istotny wpływ na wynik sprawy, a mianowicie:

a) w zakresie decyzji w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji ostatecznej:

- art. 248 § 3 O.p., przez bezzasadną odmowę stwierdzenia nieważności decyzji;

- art. 247 § 1 pkt 3 O.p., przez bezzasadną odmowę stwierdzenia nieważności decyzji, która została wydana z rażącym naruszeniem art. 154 § 1, art. 70c, 70 § 1, 201 O.p., 42 K.c. oraz art. 247 § 1 pkt 5 O.p.;

- art. 122 i art. 187 § 1 O.p., poprzez brak wyczerpującego rozpatrzenia całego materiału dowodowego, pominięcie okoliczności powołania zarządu w Spółce, zaniechanie ustalenia czy wpis kuratora był prawomocny i czy toczyło się postępowanie w tym zakresie, bezzasadne przyjęcie, że ustanowienie zarządu nie wyłącza działania kuratora;

- art. 42 § 2 K.c., poprzez błędną jego wykładnię, sprzeczną z wykładnią literalną, zgodnie z którą kurator działa do czasu powołania albo uzupełnienia składu organu;

- art. 210 § 4 O.p., przez brak odniesienia się do wszystkich zarzutów odwołania;

b) w zakresie decyzji w przedmiocie odmowy uchylenia decyzji ostatecznej:

- art. 240 § 1 pkt 4 O.p., przez niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że podatnik nie został pozbawiony obrony swoich praw;

- art. 122 i art. 187 § 1 O.p., przez brak wyczerpującego rozpatrzenia całego materiału dowodowego, pominięcie okoliczności powołania zarządu w Spółce, zaniechanie ustalenia czy wpis kuratora był prawomocny i czy toczyło się postępowanie w tym zakresie, bezzasadne przyjęcie, że ustanowienie zarządu nie wyłącza działania kuratora;

- art. 42 § 2 K.c., przez wykładnię sprzeczną z treścią literalną przepisu, z którego wynika wprost, że kurator reprezentuje Spółkę jedynie do czasu powołania składu;

- art. 245 § 1 pkt 2 O.p., przez bezzasadne odmówienie uchylenia decyzji;

- art. 210 § 4 O.p., przez brak odniesienia się do wszystkich zarzutów odwołania;

2. art. 134 § 1 i art. 151 P.p.s.a. oraz art. 145 § 1 pkt 1 lit. c w zw. z art. 141 § 4 P.p.s.a., polegające na oddaleniu skarg, mimo iż zaskarżone decyzje Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Krakowie naruszały następujące przepisy O.p.: art. 122 i art. 187 § 1, 154 § 1 oraz przepisy art. 42 § 1 i 2 K.c. w zw. z art. 604 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1360 ze zm., dalej: K.p.c.), a nadto jeśli chodzi o decyzję o odmowie uchylenia decyzji ostatecznej również art. 240 § 1 pkt 4 i 245 § 1 pkt 2 O.p., zaś w przypadku decyzji o odmowie stwierdzenia nieważności decyzji ostateczn...