NSA: Odpowiedzialność członka zarządu za zobowiązania spółki

Na organie podatkowym spoczywa obowiązek wykazania tzw. przesłanek pozytywnych odpowiedzialności członka zarządu spółki tj. pełnienia obowiązków członka zarządu w czasie w którym upływał termin płatności zobowiązania podatkowego, które przerodziło się w dochodzoną zaległość podatkową spółki w związku z bezskutecznością egzekucji prowadzonej przeciwko spółce, natomiast ciężar udowodnienia istnienia jakiejkolwiek okoliczności uwalniającej od odpowiedzialności ( przesłanki negatywnej ), spoczywa na członku zarządu.

SENTENCJA

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Ryszard Pęk, Sędzia NSA Krystyna Chustecka (sprawozdawca), Sędzia WSA (del.) Maja Chodacka, Protokolant Marek Kleszczyński, po rozpoznaniu w dniu 25 sierpnia 2017 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej M. R. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 2 czerwca 2015 r., sygn. akt I SA/Bd 351/15 w sprawie ze skargi M.R. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w B. (obecnie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w B.) z dnia 26 stycznia 2015 r., nr [...] w przedmiocie solidarnej odpowiedzialności członka zarządu za zaległości podatkowe spółki z tytułu podatku od towarów i usług za styczeń 2010 r. 1) oddala skargę kasacyjną, 2) zasądza od M. R. na rzecz Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w B. kwotę 240 (słownie: dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 2 czerwca 2015 r. w sprawie sygn. akt I SA/Bd 351/15 ze skargi M. R. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w B. z dnia 26 stycznia 2015 r. w przedmiocie solidarnej odpowiedzialności członka zarządu za zaległości podatkowe spółki z tytułu podatku od towarów i usług za styczeń 2010 r., Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy, oddalił skargę.

Z przedstawionego przez Sąd pierwszej instancji stanu sprawy wynikało, że decyzją z dnia 3 października 2014 r. Naczelnik [...] Urzędu Skarbowego orzekł o solidarnej odpowiedzialności skarżącej za zaległości podatkowe "F." Sp. z o.o. w podatku od towarów i usług za styczeń 2010 r. Uzasadniając orzeczenie organ wskazał, że zaległości powstały w czasie pełnienia przez skarżącą obowiązków prezesa zarządu spółki.

W związku z nieuregulowaniem tych zaległości zostało względem spółki wszczęte postępowanie egzekucyjne, które okazało się bezskuteczne. Dokonując analizy przesłanek egzoneracyjnych określonych w art. 116 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.) dalej O.p., organ stwierdził, że skarżąca nie wskazała majątku spółki, z którego możliwe byłoby zaspokojenie powstałych roszczeń. Nie złożyła również, we właściwym czasie, wniosku o ogłoszenie upadłości spółki, a także nie wykazała braku winy w niezłożeniu tego wniosku.

Zaskarżoną decyzją Dyrektor Izby Skarbowej utrzymał w mocy orzeczenie organu pierwszej instancji. Organ odwoławczy podzielił stanowisko organu, że w sprawie nie zaistniały okoliczności uwalniające skarżącą od odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki.

W skardze wniesionej do WSA w Bydgoszczy skarżąca zarzuciła naruszenie decyzji:

- art. 116 § 2 O.p., art. 116 § 1 pkt 1 lit. a) O.p., art. 116 § 1 pkt 2 O.p;

- art. 233 § 1 pkt 1 w zw. z art. 116 § 1 O.p.;

- art. 233 § 1 pkt 1 w zw. z art. 122, art. 181, art. 187 § 1 i art. 191 O.p.;

- art. 233 § 1 pkt 1 w zw. z art. 181 O.p.;

- art. 188 O.p.;

- art. 181 w zw. z art. 188 O.p.;

- art. 197 §1 w zw. z art. 188 O.p.;

- art. 233 § 1 pkt 1 w zw. z art. 124 i art. 210 § 4 O.p.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

W motywach wyroku Sąd pierwszej instancji ocenił, że prawidłowe jest stanowisko organów odnośnie przesłanek uprawniających do przeniesienia odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki na skarżącą.

Od powyższego wyroku pełnomocnik skarżącej wniósł skargę kasacyjną.

Jako podstawy kasacyjne wskazał art. 174 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r., poz. 718 ze zm.) dalej P.p.s.a., na naruszenie przepisów prawa materialnego, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

- art. 145 § 1 pkt 1 lit. a w zw. z art. 151 P.p.s.a. poprzez dokonanie wadliwej kontroli niewłaściwego zastosowania przez organy podatkowe obu instancji art. 116 § 2 O.p., a w konsekwencji oddalenie skargi i uznanie, że skarżąca ponosi odpowiedzialność podatkową za zaległości spółki "F." sp. z o.o. z tytułu podatku od towarów i usług, odsetki od ww. zaległości oraz koszty postępowania egzekucyjnego, mimo że odpowiedzialność ta dotyczy zaległości podatkowej z tytułu zobowiązania, którego termin płatności upływał w czasie, kiedy skarżąca ani formalnie, ani faktycznie nie pełniła obowiązków członka zarządu tej spółki;

- art. 145 § 1 pkt 1 lit. a w zw. z art. 151 P.p.s.a. poprzez dokonanie wadliwej kontroli niewłaściwego zastosowania przez organy podatkowe obu instancji art. 116 § 1 pkt 1 lit. a) O.p., a w konsekwencji oddalenie skargi i uznanie, że skarżąca nie zgłosiła wniosku o ogłoszenie upadłości spółki "we właściwym czasie", mimo że wniosek ten został złożony z zachowaniem terminu zastrzeżonego w art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. z 2003 r. Nr 60 poz. 535 ze zm),dalej pun;

- art. 145 § 1 pkt 1 lit. a w zw. z art. 151 P.p.s.a. poprzez dokonanie wadliwej kontroli niewłaściwego zastosowania przez organy podatkowe obu instancji art. 116 § 1 pkt 2 O.p., a w konsekwencji oddalenie skargi i uznanie, że skarżąca nie wykazała istnienia niespornych, niezabezpieczonych zastawem i możliwych do zajęcia egzekucyjnego wierzytelności (w tym zagranicznych), w oparciu o które możliwe byłoby zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części, podczas gdy w toku całego postępowania skarżąca wskazywała na istnienie takich składników majątku spółki;

- art. 145 § 1 pkt 1 lit. a w zw. z art. 151 P.p.s.a. poprzez dokonanie wadliwej kontroli niewłaściwego zastosowania przez organy podatkowe obu instancji art. 116 § 1 pkt 2 O.p., a w konsekwencji oddalenie skargi, chociaż w okolicznościach niniejszej sprawy organy podatkowe procedowały względem skarżącej w przedmiocie stwierdzenia jej solidarnej odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki "F." Sp. z o.o. w podatku od towarów i usług, mimo istnienia ujemnej przesłanki procesowej w postaci niewszczęcia postępowania w przedmiocie odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wobec wszystkich osób mogących taka odpowiedzialność ponosić;

2. Na podstawie art. 174 pkt 2 P.p.s.a. w skardze kasacyjnej wskazano na naruszenie przepisów prawa procesowego, w sposób mający wpływ na wynik sprawy, tj.:

- art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) dalej jako: P.u.s.a. oraz art. 145 § 1 pkt 1 lit. c i art. 135 w zw. z art. 151 P.p.s.a. w zw. z art. 120, 121 § 1, 122, 187 § 1 w zw. z art. 191 O.p. poprzez nieuwzględnienie skargi i nieuchylenie zaskarżonej decyzji organu drugiej instancji i poprzedzającej ją decyzji organu pierwszej instancji, które naruszały zasadę prawdy obiektywnej, a tym samym zasadę praworządności oraz zasadę prowadzenia postępowania podatkowego w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych poprzez dokonanie wadliwych ustaleń faktycznych w zakresie w jakim organy te z przekroczeniem swobodnej oceny dowodów przyjęły, że:

a) spółka "F." sp. z o.o. stała się niewypłacalna pod koniec 2009 r.,

b) skarżąca miała możliwość i winna była pełnić funkcję członka zarządu spółki także po dniu 26 stycznia 2010 r.,

c) skarżąca nie wykazał istnienia składników majątku spółki, z których możliwa byłaby egzekucja zaległości w znacznej części,

d) termin płatności zobowiązań, z tytułu których powstały zaległości spółki w podatku od towarów i usług upływał w czasie, kiedy skarżąca pełniła formalnie i faktycznie funkcję członka zarządu spółki;

- art. 1 § 1 i § 2 P.u.s.a. oraz art. 145 § 1 pkt 1 lit. c w zw. z art. 151 P.p.s.a. w zw. z art. 187 § 1 oraz art. 191 O.p. poprzez dokonanie nieprawidłowej kontroli wadliwie poczynionych ustaleń faktycznych w zakresie, w jakim organy podatkowe obu instancji ustaliły, że:

a) skarżąca faktycznie pełniła funkcję członka zarządu po dniu 26 stycznia 2010 r. do dnia złożenia rezygnacji,

b) wystąpienie przez skarżącą z wnioskiem o ogłoszenie upadłości spółki w dniu 8 lutego 2010 r. było działaniem spóźnionym;

- art. 145 § 1 pkt 1 lit. c w zw. z art. 151 P.p.s.a. poprzez dokonanie wadliwej kontroli niewłaściwego zastosowania przez organy podatkowe obu instancji art. 181 O.p., a w konsekwencji oddalenie skargi, mimo że rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie zostało wydane z całkowitym pominięciem przedłożonej wraz z pismem z dnia 17 grudnia 2014 r. kopii sprawozdania finansowego spółki wraz z rachunkiem zysków i strat za rok obrotowy trwający od dnia 1 stycznia 2009 r. do dnia 31 grudnia 2009 r., jak również prognozy finansowej na rok 2010 r. sporządzonej przez inwestora spółki, podczas gdy w świetle Ordynacji podatkowej dowodem może być wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem;

- art. 145 § 1 pkt 1 lit. c w zw. z art. 151 P.p.s.a. poprzez dokonanie wadliwej kontroli niewłaściwego zastosowania przez organy podatkowe obu instancji art. 188 O.p., a w konsekwencji oddalenie skargi, mimo że rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie zostało wydane z pominięciem żądania strony dotyczącego przeprowadzenia dowodu ze sprawozdania finansowego spółki za 2009 r., które dziś fizycznie znajduje się w aktach spółki w rejestrze przedsiębiorców, jak również wniosku o porównanie treści tego dokumentu z treścią sprawozdania, które skarżąca przedłożyła wraz z pismem z dnia 17 grudnia 2014 r., chociaż przedmiotem ww. dowodów były okoliczności mające znaczenie dla sprawy, a dotychczas przeprowadzone przez organ dowody służyły stwierdzeniu przeciwnych okoliczności;

- art. 145 § 1 pkt 1 lit. c w zw. z art. 151 P.p.s.a. poprzez dokonanie wadliwej kontroli niewłaściwego zastosowania przez organy podatkowe obu instancji art. 181 w zw. z art. 188 O.p., a w konsekwencji oddalenie skargi, mimo że rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie zostało wydane z pominięciem żądania strony dotyczącego przesłuchania w charakterze świadka księgowej spółki "F." Sp. z o.o. – Pani M.K., na okoliczność sytuacji finansowej spółki pod koniec 2009 r. oraz w styczniu 2010 r.;

- art. 145 § 1 pkt 1 lit. c w zw. z art. 151 P.p.s.a. poprzez dokonanie wadliwej kontroli niewłaściwego zastosowania przez organy podatkowe obu instancji art. 197 § 1 w zw. z art. 188 O.p., a w konsekwencji oddalenie skargi, mimo, że rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie zostało wydane bez uwzględnienia wn...