Darowizna na zakup mieszkania z poleceniem udostępnienia go rodzeństwu

Z uzasadnienia: Wykonanie polecenia zawartego w umowie darowizny, polegającego na umożliwieniu zamieszkiwania w określonym czasie rodzeństwu obdarowanej, nie musiało przybierać formy ustanowienia służebności mieszkania czy też obciążenia mieszkania prawem użytkowania. Wykonanie polecenia następuje także wówczas, gdy obdarowany faktycznie udostępnia mieszkanie rodzeństwu celem zamieszkania, dlatego też wartość obciążania z tego tytułu, powinna zostać uwzględniona, przy wyliczaniu czystej wartości darowizny, stanowiącej podstawę opodatkowania w podatku od spadków i darowizny.

SENTENCJA

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Mieczysław Markowski (spr.), Sędziowie sędzia WSA Jacek Pruszyński, sędzia WSA Wojciech Stachurski, Protokolant Beata Rusiecka, po rozpoznaniu w Wydziale I na rozprawie w dniu 19 września 2012 r. sprawy ze skargi E. L. i A. L. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w B. z dnia [...] stycznia 2012 r., nr [...] w przedmiocie podatku od spadków i darowizn:

1. uchyla zaskarżoną decyzję,
2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie może być wykonana w całości do czasu uprawomocnienia się niniejszego wyroku,
3. zasądza od Dyrektora Izby Skarbowej w B. solidarnie na rzecz skarżących E. L. i A. L. kwotę 515 zł (słownie: pięćset piętnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

UZASADNIENIE

Decyzją z [...] października 2011 r. Nr [...] Naczelnik Urzędu Skarbowego w S. ustalił Pani E. L. i Panu A. L. (dalej powoływani także jako Skarżący) - solidarnie zobowiązanym - zobowiązanie podatkowe w podatku od spadków i darowizn w wysokości 17.145,00 zł z tytułu otrzymania w 2006 r. przez E. L. od ojca A. L. darowizny środków pieniężnych w kwocie 105.000 zł.

Z powyższą decyzją nie zgodzili się oboje Skarżących, wskazując że organ podatkowy w uzasadnieniu decyzji w ogóle nie odniósł się do ich argumentów, wskazujących, że przedmiotem darowizny nie były środki pieniężne lecz zakupione za te środki mieszkanie w Warszawie. W konsekwencji organ bezpodstawnie nie wziął pod uwagę ciężaru darowizny, jakim było obciążenie obdarowanej obowiązkiem udostępnienia mieszkania swojemu rodzeństwu. Strona skarżąca tym samym wskazała na naruszenie art. 199a § 1 i art. 210 § 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. (Dz.U. z 2005 r., Nr 8, poz. 60 ze zm., dalej powoływana w skrócie jako: "o.p."), albowiem organ nie wziął pod uwagę woli stron umowy darowizny a oparł się jedynie na jej dosłownym brzmieniu. Skarżący wskazali przy tym, że zobowiązanie obdarowanej do zapewnienia mieszkania rodzeństwu w mieszkaniu zakupionym za środki finansowe pochodzące z darowizny jest wypełnieniem obowiązku alimentacyjnego rodziców wobec dzieci.

Po ponownym rozpatrzeniu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz zarzutów podniesionych w odwołaniu, Dyrektor Izby Skarbowej w B., decyzją z dnia [...] stycznia 2012 r., Nr [...], utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.

W uzasadnieniu decyzji organ stwierdził, że ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że skarżąca E. L. pismem z dnia [...] lipca 2011 r. powołała się na darowiznę środków pieniężnych w wysokości 210 000 zł otrzymaną na podstawie umowy darowizny z dnia [...] maja 2006 r., od swoich rodziców H. i A. L. Należność wynikająca z powyższej umowy, została przekazana na rachunki bankowe osób przenoszących własność mieszkania położonego w Warszawie na rzecz E. L., zgodnie z treścią aktu notarialnego w dniu [...] września 2006 r. Jednocześnie, z treści umowy darowizny wynikało, że dokonanie zapłaty za mieszkanie nastąpi pod warunkiem zobowiązania się obdarowanej do umożliwienia w okresie 10 lat od daty nabycia mieszkania, do zamieszkania innych dzieci darczyńców - H. i A. L. W nabytym mieszkaniu, w różnych okresach czasu, zamieszkiwało rodzeństwo skarżącej - E. L.

W świetle powyższego organ podzielił stanowisko organu I instancji, iż E. L. otrzymała w 2006 r. darowiznę od ojca w kwocie 105 000 zł, a skoro w momencie powołania się przez obdarowaną w dniu [...] lipca 2011 r., nastąpiło ponowienie obowiązku podatkowego zastosowanie powinna znaleźć 20 % stawka podatku wynikająca z art. 15 ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2009 Nr 93, poz. 768 ze zm., dalej powoływana w skrócie jako: "u.p.s.d."). Po odjęciu kwoty wolnej w wysokości 9637 zł (I grupa podatkowa) oraz zwolnienia wynikającego z art. 4 ust. 1 pkt 5 u.p.s.d. w kwocie 9637 zł przyjął, że podstawa opodatkowania wynosi 85 726,00 zł, zaś należny podatek 17 145 zł.

Odnosząc się do zarzutów odwołania, organ uznał je za bezzasadne. Wskazał, iż nie budzi wątpliwości, że przedmiotem umowy darowizny były środki pieniężne przeznaczone na zakup mieszkania, a nie samo mieszkanie. Darczyńcy nie byli właścicielami mieszkania, tym samym nie mogli przekazać go w drodze darowizny na rzecz córki. Jedynie w sytuacji, gdyby darczyńcy nabyli na własność mieszkanie i następnie darowali je córce, można byłoby mówić o darowiźnie mieszkania, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca. Tym samym w sprawie nie został naruszony art. 199a § 1 o.p.

Zdaniem organu brak było również podstaw do przyjęcia, iż ciężarem darowizny, w rozumieniu art. 7 ust. 2 u.p.s.d., był nałożony na obdarowaną obowiązek zapewnienia mieszkania swojemu rodzeństwu w okresie 10 lat od jego nabycia. Skarżąca E. L. nie złożyła oświadczenia, w formie aktu notarialnego o ustanowieniu służebności bądź obciążeniu mieszkania prawem użytkowania, prawa te nie zostały ujawnione w księdze wieczystej, tym samym nie można mówić o obciążeniu nieruchomości. Samo bezpłatne użyczenie mieszkania rodzeństwu, nie może być postrzegane jako ciężar darowizny, który mógłby podlegać odliczeniu na podstawie art. 7 ust. 2 u.p.s.d.

Na powyższą decyzję, Skarżący wywiedli skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku, w której wnieśli o uchylenie zaskarżonej decyzji i zasądzenie zwrotu kosztów postępowania. Skarżonej decyzji zarzucili, podobnie jak w odwołaniu od decyzji organu I instancji, naruszenie przepisów art. 199a § 1 i art. 210 § 4 o.p. oraz art. 7 ust. 2 u.p.s.d. oraz art. 210 § 1 pkt 3 poprzez błędne określenie stron postępowania.

Skarżący w uzasadnieniu wskazali, iż w przypadku gdy obdarowana została obciążona obowiązkiem wykonania polecenia - zapewnienia mieszkania rodzeństwu przez okres 10 lat - to wartość obciążenia z tego tytułu powinna stanowić ciężar darowizny. Obdarowana nie mogła swobodnie dysponować nabytym mieszkaniem pod groźbą zwrotu darowizny. W związku z powyższym nie mogła zarówno sprzedać tego mieszkania, jak też wynająć go na wolnym rynku czerpiąc z tego korzyści majątkowe. Tym samym, zdaniem Skarżących organy podatkowe nieprawidłowo zawęziły znaczenie pojęcie cięż...