Orzecznictwo: Odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania podatkowe stowarzyszenia

Wyrokiem z dnia 14 grudnia 2005 r., sygn. akt I SA/Lu 347/05, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie oddalił skargę Wioletty L. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Lublinie z dnia 23 maja 2005 r., nr PP2/4407-49/05, w przedmiocie odpowiedzialności członka zarządu za zaległości podatkowe M. w podatku od towarów s usług za styczeń 2003 r.

Jak wynika z treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku, Naczelnik III Urzędu Skarbowego w Lublinie decyzją z dnia 7 lutego 2005 r. orzekł solidarną odpowiedzialność za zaległości podatkowe M. z tytułu podatku od towarów i usług za styczeń 2003 r., należnych na dzień wydania decyzji odsetek za zwłokę oraz kosztów postępowania egzekucyjnego. Organ I instancji ustalił, że stowarzyszenie nie uiściło zobowiązania w podatku od towarów i usług za okres, w którym Wioletta L. pełniła funkcję członka Zarządu oraz iż egzekucja wobec stowarzyszenia stała się bezskuteczna z uwagi na brak majątku. Organ wskazał, że zgodnie z art. 116 w związku z art. 116a Ordynacji podatkowej (Dz.U. 1997 r. r 137 poz. 926 ze zm.) - dalej O.p., członkowie zarządu stowarzyszenia odpowiadają całym swoim majątkiem za zaległości podatkowe stowarzyszenia, jeżeli prowadzona wobec niego egzekucja okazała się bezskuteczna, przy czym odpowiedzialność ta obejmuje zobowiązania podatkowe, które powstały w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu. W odwołaniu od powyższej decyzji strona zakwestionowała przyjęcie oceny, iż faktycznie pełniła obowiązki członka Zarządu i nie wykazała braku winy w niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości stowarzyszenia.

Dyrektor Izby Skarbowej w Lublinie po rozpoznaniu odwołania utrzymał w mocy decyzję organu I instancji. VV szczególności wskazał, że zgodnie z treścią statutu stowarzyszenia i wpisu w KRS, Zarząd zobowiązany był do prowadzenia spraw stowarzyszenia z należytą starannością, do składania oświadczeń woli wymagane były oświadczenia dwóch członków Zarządu, a ograniczenie reprezentacji stowarzyszenia w sprawach zobowiązań finansowych i majątkowych przez wymóg złożenia oświadczenia przez Prezesa lub i/Viceprezesa i upoważnionego członka Zarządu, nie wyłączało uprawnienia do wszczęcia postępowania upadłościowego, gdyż, jak wskazał organ l instancji, złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości było czynnością, zwykłego zarządu. VV ocenie organu, w sprawie nie budził wątpliwości fakt, że stowarzyszenie prowadziło działalność gospodarczą w zakresie organizacji imprez sportowych oraz opodatkowanych podatkiem VAT usług reklamowych, które realizowane były w sposób zorganizowany i ciągły, zgodnie z zawartymi umowami udokumentowane fakturami VAT.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego Wioletta L. wniosła o uchylenie decyzji zarzucając naruszenie art. 122, art. 137 i art. 191 o.p. poprzez naruszenie obowiązku wyjaśnienia wszystkich okoliczności sprawy i błędną ocenę dowodów oraz art. 116a o.p. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie. Podniosła, że organy podatkowe pominęły w swej ocenie istotną, w świetle art. 116 par. 2 o.p. okoliczność, wynikającą z dowodów zgromadzonych w toku postępowania, iż jedynymi członkami czynnie wykonującymi obowiązki członków Zarządu byli Prezes i Wiceprezes. Panująca w stowarzyszeniu praktyka podziału kompetencji, potwierdzona wpisem w KRS, wykluczała dopuszczanie o udziału w zarządzaniu stowarzyszeniem pozaetatowych członków Zarządu. Skarżąca stwierdziła, że odpowiedzialność członków Zarządu za zobowiązanie stowarzyszenia może mieć miejsce jedynie wówczas, gdy mają oni możliwość realnego (czynnego, faktycznego) pełnienia obowiązków, Wskazano na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 3 marca 2004 r., sygn. akt III SA 2889/02. Strona podniosła, że brak upoważnienia do reprezentowania stowarzyszenia powodował brak możliwości zgłoszenia wniosku o upadłość, aż do dnia wejścia w życie ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze (do 1 października 2003 r.), a tym samym przesądzał o zwolnieniu członka Zarządu z odpowiedzialności. Kolejno podkreśliła, że umowy sponsoringowe zawierane były sporadycznie, władze stowarzyszenia nie miały woli prowadzenia działalności gospodarczej, a fakt bycia podatnikiem VAT nie wiąże się wprost z prowadzeniem takiej działalności. Nadto wskazała, że w okresie sprawowania funkcji przez skarżącą znaczna część zaległości podatkowych została wpłacona lub pobrana w drodze egzekucji, co oznacza, iż nie zaprzestano płacenia długów, a organy równocześnie powinny ustalić, czy w okresie pozostawania przez skarżącą w Zarządzie długi stowarzyszenia przekraczały wartość jego majątku, co pozwoliłoby na ocenę, czy istniała przesłanka do ogłoszenia upadłości. W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Skarbowej wniósł o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny nie uwzględnił skargi. Sąd I instancji wskazał na art. 116 par. 1 i 2 w zw. z art. 116a, art. 122, art. 187 par. 1, art. 191 o.p. oraz art. 10 ust. 1 pkt 6, art. 11 ust. 3 i art. 17 ust. 1 ustawy prawo o stowarzyszeniach (Dz.U. 2001 r. nr 79 poz. 855 ze zm.). Kolejno podniósł, że art. 116 par. 2 o.p. nie określa podmiotowego zakresu odpowiedzialności członka zarządu, a więc nie normuje sytuacji, gdy członek zarządu nie wypełnia swoich obowiązków (z przyczyn usprawiedliwionych lub nieusprawiedliwionych), lecz określa przedmiotowy zakres odpowiedzialności ograniczając ją do tych zobowiązań osoby prawnej, które powstały w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu. Stwierdził, że powołany przez skarżącą wyrok WSA w Olsztynie z dnia 3 marca 2004 r. dotyczył sytuacji, gdy organy podatkowe, nie uwzględniając rezygnacji członka zarządu, określiły odpowiedzialność podatkową za okresy po złożeniu skutecznej rezygnacji, a taka sytuacja w sprawie rozpoznawanej nie miała miejsca.

 W ocenie Sądu organy podatkowe prawidłowo uznały za niewystarczającą argumentację dla wykazania braku winy w niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości (art. 116 par. 1 pkt 1 lit. b o.p.). Prawidłowo przy tym wskazały, że przyjęcie funkcji związanej z prowadzeniem spraw zarządu stowarzyszenia zobowiązywało do dołożenia należytej staranności w wykonywaniu związanych z tą funkcją obowiązków, wynikających ze statutu stowarzyszenia i powszechnie obowiązujących przepisów prawa. Z treści oświadczenia skarżącej o rezygnacji z funkcji członka Zarządu z dnia 7 marca 2003 r. wynika wprost, iż złożyła je z uwagi na brak możliwości jednoczesnego wykonywania obowiązków zawodniczki i członka Zarządu, co przeczy podnoszonej w toku postępowania argumentacji, iż na pozaetatowych członkach Zarządu nie ciążyły żadne obowiązki. Wskazano, że w świetle treści statutu stowarzyszenia niezasadne było również twierdzenie skarżącej, iż żaden z członków Zarządu, oprócz pełniących obowiązki prezesa i wiceprezesa, nie miał upoważnienia do reprezentowania stowarzyszenia, w tym do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Zgodnie z par. 41 statutu jedynie zaciąganie zobowiązań majątkowych i finansowych wymagało uczestnictwa w reprezentacji tych osób. W sytuacji, gdy zarząd stowarzyszenia był wieloosobowy, sposób reprezentowania stowarzyszenia określał statut (art. 10 ust. 1 pkt 6 prawa o stowarzyszeniach). Zgodnie z § 32 statutu stowarzyszenia, do składania oświadczeń woli w jego imieniu potrzebne są oświadczenia dwóch członków Zarządu, a zatem statut nie uniemożliwiał złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, stąd nie można uznać by...