Opieka nad członkiem rodziny jako okres składkowy

Przypadający przed dniem nabycia prawa do emerytury okres niewykonywania pracy, spowodowany koniecznością opieki nad innym niż dziecko członkiem rodziny, który nie legitymował się orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy oraz do samodzielnej egzystencji, nie stanowi okresu nieskładkowego w rozumieniu art. 7 pkt 7 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - orzekł Sąd Najwyższy.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Józef Iwulski (przewodniczący)
SSN Bogusław Cudowski (sprawozdawca)
SSN Małgorzata Gersdorf

w sprawie z odwołania Mieczysława W. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w Ł. o prawo do emerytury, po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 5 lipca 2011 r., zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 28 lutego 2011 r.,

"Czy za okres nieskładkowy w rozumieniu art. 7 pkt 7 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.) może być uznany, przypadający przed dniem nabycia prawa do emerytury okres niewykonywania pracy, w granicach do 6 lat, spowodowany koniecznością opieki nad innym, niż dziecko członkiem rodziny - całkowicie niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji, który nie legitymował się orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy oraz do samodzielnej egzystencji."

podjął uchwałę:

Przypadający przed dniem nabycia prawa do emerytury okres niewykonywania pracy, spowodowany koniecznością opieki nad innym niż dziecko członkiem rodziny, który nie legitymował się orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy oraz do samodzielnej egzystencji, nie stanowi okresu nieskładkowego w rozumieniu art. 7 pkt 7 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.).

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 5 lipca 2010 r. Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych przyznał Mieczysławowi W. prawa do emerytury od 1 marca 2009 r., zmieniając w ten sposób decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. z 8 kwietnia 2009 r.

Wnioskodawca urodzony 5 marca 1948 r. wykazał 31 lat 23 dni okresów składkowych oraz 1 miesiąc i 15 dni okresów nieskładkowych. Organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy do stażu okresu opieki nad ojcem w latach 1998-2003 z uwagi na brak dokumentów potwierdzających, że Stefan W. był osobą całkowicie niezdolną do pracy i samodzielnej egzystencji. W ocenie Sądu Okręgowego w sprawie sporną kwestią był tylko staż ubezpieczeniowy wnioskodawcy. Sąd badał więc, czy można zaliczyć skarżącemu do stażu okres od 5 stycznia 1999 r. do 14 września 2003 r. Przepis art. 7 pkt 7 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) przewiduje, że okresami nieskładkowymi są okresy niewykonywania pracy spowodowane koniecznością opieki nad innym niż dziecko członkiem rodziny, zaliczonym do I grupy inwalidów lub uznanym za całkowicie niezdolnego do pracy oraz do samodzielnej egzystencji albo uznanym za osobę niepełnosprawną w stopniu znacznym. Bezsprzecznie ojciec wnioskodawcy nie został żadnym orzeczeniem zaliczony do I grupy inwalidzkiej, nie został również uznany za osobę całkowicie niezdolną do pracy i samodzielnej egzystencji, czy niepełnosprawną w stopniu znacznym. Stefan W. pobierał już emeryturę i o takie orzeczenie nie występował.

Sąd Okręgowy stwierdził jednak, że zachodzą podstawy do ustalenia, czy ojciec wnioskodawcy w spornym okresie był osobą uprawnioną do uznania go za osobę całkowicie niezdolną do pracy i do samodzielnej egzystencji albo niepełnosprawną w stopniu znacznym, po zasięgnięciu opinii biegłego. Ma to związek z deklaratywnym charakterem decyzji rentowych, które nie tworzą prawa do świadczeń, a jedynie potwierdzają nabycie tego prawa. Na tej podstawie Sąd uznał za bezsporne, że Stefan W. już od 1999 r. był osobą całkowicie niezdolną do pracy i do samodzielnej egzystencji, które powodowało konieczność stałej i długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych. W konsekwencji Sąd Okręgowy przyjął, że okres od 5 stycznia 1999 r. do 14 września 2003 r. należy uznać za okres nieskładkowy w rozumieniu art. 7 ust. 7 ustawy o emeryturach i rentach. Po doliczeniu tego okresu, okresy składkowe i nieskładkowe wnioskodawcy wynoszą ponad 35 lat, co oznacza, że spełnił on warunek 35 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

Rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego zaskarżył apelacją organ rentowy. Zarzucono naruszenie art. 7 pkt 7 i art. 29 ustawy o emeryturach i rentach przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie wskutek zaliczenia do okresów nieskładkowych okresu opieki nad chorym członkiem rodziny i ustalenie prawa do emerytury pomimo nie udokumentowania wymaganego 35-letniego stażu ubezpieczeniowego. Zdaniem organu rentowego treść art. 7 pkt 7 ustawy o emeryturach i rentach nie daje podstaw do ustalenia post factum przesłanki zaliczenia do I grupy inwalidzkiej. Wskazano też na istotne różnice w brzmieniu art. 7 pkt 7 art. 7 pkt 5 ustawy o emeryturach i rentach.

W ocenie Sądu Apelacyjnego ...