Wynagrodzenie za roboty budowlane

Zgodnie z art. 647 k.c. wykonawcy zobowiązanemu na podstawie umowy o roboty budowlane do oddania przewidzianego w tej umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej przysługuje prawo do określonego w umowie wynagrodzenia. Aby uniknąć niepotrzebnych sporów, które niejednokrotnie kończą się procesem sądowym, wynagrodzenie w umowie powinno być jasno sprecyzowane. Jak zatem ustalić wynagrodzenie za roboty budowlane?

W umowach o roboty budowlane stosuje się dwa rodzaje wynagrodzenia:

• wynagrodzenie kosztorysowe,
• wynagrodzenie ryczałtowe.

Niekiedy wyróżnia się także wynagrodzenie o charakterze mieszanym (kosztorysowo-ryczłtowe).

Przepisy kodeksu cywilnego dotyczące umów o roboty budowlane nie posługują się pojęciem wynagrodzenia kosztorysowego lub ryczałtowego, ani też nie odsyłają w tym zakresie do odpowiednich przepisów umowy o dzieło, które te kwestie regulują. Dlatego też strony stosując jeden z rodzajów wynagrodzenia powinny w umowie o roboty budowlane precyzyjnie określić co przez nie rozumieją albo też wyraźnie odwołać się do przepisów regulujących wynagrodzenie kosztorysowe lub ryczałtowe na potrzeby umowy o dzieło (art. 628-632 k.c.).

W wyroku z 20.11.2008 r. Sygn. III CSK 184/08 Sąd Najwyższy stwierdził, że jeżeli strony w umowie o roboty budowlane zastosowały jeden z systemów wynagrodzenia uregulowanych w przepisach kodeksu cywilnego dotyczących umowy o dzieło (ryczałtowy lub kosztorysowy), to w drodze analogii należy stosować właściwe przepisy dotyczące tej umowy.

Wynagrodzenie kosztorysowe

Podstawą ustalenia wynagrodzenia kosztorysowego jest kosztorys tj. zestawienie niezbędnych do wykonania robót materiałów i nakładów pracy z określeniem cen jednostkowych za te materiały i nakłady. Kosztorys opracowuje wykonawca robót budowlanych lub inwestor. Kosztorys opracowywany jest zazwyczaj przed złożeniem oferty i stanowi on załącznik do oferty, a następnie załącznik do umowy o roboty budowlane.

W przypadku, gdy kosztorys opracowuje inwestor zobowiązany do stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych (zamawiający) kosztorys musi odpowiadać wymogom określonym w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 18 maja 2004 r. w sprawie określenia metod podstaw sporządzenia kosztorysu inwestorskiego, obliczenia planowych kosztów prac projektowych oraz planowanych kosztów robót budowlanych określonych w programie funkcjonalno-użytkowym (Dz. U. nr 130, poz. 1389). Rozporządzenie to przewiduje opracowanie kosztorysu metodą kalkulacji uproszczonej, polegającej na obliczeniu wartości kosztorysowej robót objętych przedmiarem, będących sumą iloczynów ilości jednostek przedmiarowych robót podstawowych i ich cen jednostkowych bez podatku VAT. Kalkulacja szczegółowa ceny jednostkowej polega na określeniu wartości poszczególnych jednostkowych nakładów rzeczowych oraz doliczeniu narzutów kosztów pośrednich i zysku. Przy ustaleniu jednostkowych nakładów rzeczowych stosuje się analizę indywidualną oraz kosztorysowe normy nakładów rzeczowych, a przy ustaleniu stawek i cen czynników produkcji (ceny robocizny, sprzętu) oraz wskaźników narzutów kosztów pośrednich stosuje się analizę własną oraz dane rynkowe.

Zgodnie z rozporządzeniem kosztorys inwestorski obejmuje:

• ogólną charakterystykę obiektu lub robót, zawierającą krótki opis techniczny wraz z istotnymi parametrami, które określają wielkość obiektu lub robót;
• przedmiar robót;
• kalkulację uproszczoną;
• tabelę wartości elementów scalonych, sporządzoną w postaci sumarycznego zestawienia wartości robót określonych przedmiarem robót, łącznie z narzutami kosztów pośrednich i zysku, odniesionych do elementu obiektu lub zbiorczych rodzajów robót;
• założenia wyjściowe do kosztorysowania,
• kalkulacje szczegółowe cen jednostkowych, analizy indywidualne nakładów rzeczowych oraz analizy własne cen czynników produkcji i wskaźników narzutów kosztów pośrednich i zysku.

Wynagrodzenie ryczałtowe

Pojęciem wynagrodzenia ryczałtowego posługują się przepisy kodeksu cywilnego poświęcone umowie o dzieło. Wynagrodzenie ryczałtowe za wykonane działo jest ustalane z góry w momencie zawarcia umowy na podstawie znanych stronom okoliczności. Zgodnie z art. 632 § 1 k.c. jeżeli strony umówiły się o wynagrodzenie ryczałtowe, przyjmujący zamówienie nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia, chociażby w czasie zawarcia umowy nie można było przewidzieć rozmiaru lub kosztów prac.

Zgodnie z art. 632 § 2 k.c. istnieje możliwość podwyższenia ryczałtu lub rozwiązania umowy, jeżeli wskutek zmiany stosunków, której nie można było przewidzieć, wykonanie dzieła groziłoby przyjmującemu zamówienie rażącą stratą, co wymaga jednak interwencji sądu.

Co do zasady wynagrodzenie ryczałtowe nie podlega zatem zmianie w związku ze zmniejszeniem lu...