Wynagrodzenie z tytułu zastosowania klauzuli TOP a podatek VAT

Poprzez klauzulę TOP (ang. "take or pay") należy rozumieć instytucję, która nakłada na podatnika obowiązek odbioru konkretnej ilości towaru (najczęściej energii elektrycznej bądź gazu) wskazanej w zawartej umowie, pod rygorem nałożenia na kontrahenta swoistej kary pieniężnej, która stanowi wynagrodzenie dla dostawcy. Czy takie wynagrodzenie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług (dalej jako ustawa o VAT)? O takiej sytuacji wypowiedział się niedawno Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w jednej z wydanych indywidualnych interpretacji podatkowych.

Opodatkowanie wynagrodzenia z tytułu klauzuli TOP

Aby ustalić czy wynagrodzenie wynikające z klauzuli TOP, uzyskane przez podmiot świadczący usługę, należy dokonać analizy czy jest to czynność podlegająca opodatkowaniu na gruncie ustawy o VAT.

Co do zasady, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Z wyżej przywołanej treści przepisu wynika, iż dostawa towarów i świadczenie usług, co do zasady, podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie. Zatem aby uznać dane świadczenie za odpłatne (a więc opodatkowane na gruncie ustawy o VAT), musi zaistnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym, podkreślenia wymaga, iż przepisy ustawy o VAT nie określają postaci przedmiotowego wynagrodzenia.

Biorąc pod uwagę, brzmienie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, można by wywnioskować, iż pomimo wystąpienia w danej sytuacji elementu odpłatności (wynagrodzenia z tytułu niespełnienia warunku umowy), nie zaistnieje element świadczenia usługi co wiązałoby się z niezaistnieniem obowiązku podatkowego na gruncie VAT.

Jednakże należy zaznaczyć, iż ustawa o VAT przewiduje szczególne przypadki (odmienne od zasady ogólnej), które będą traktowane jako odpłatne świadczenie usług.

I tak, zgodnie z art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również zobowiązanie do powstrzymania się o...