Wycena rozrachunków w walucie obcej

Zasady przeliczania na złote polskie transakcji wyrażonych w walutach obcych reguluje art. 30 ust. 2 ustawy o rachunkowości. Zgodnie więc z tym przepisem, wyrażone w walutach obcych operacje gospodarcze ujmuje się w księgach rachunkowych na dzień ich przeprowadzenia - o ile odrębne przepisy dotyczące środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej i innych krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz środków niepodlegających zwrotowi, pochodzących ze źródeł zagranicznych nie stanowią inaczej - odpowiednio po kursie:

1) faktycznie zastosowanym w tym dniu, wynikającym z charakteru operacji - w przypadku sprzedaży lub kupna walut oraz zapłaty należności lub zobowiązań,

2) średnim ogłoszonym dla danej waluty przez NBP z dnia poprzedzającego ten dzień - w przypadku zapłaty należności lub zobowiązań, jeżeli nie jest zasadne zastosowanie kursu, o którym mowa w pkt 1, a także w przypadku pozostałych operacji.

Na podstawie przytoczonego przepisu jednostka do przeliczenia operacji dla celów księgowych przyjmuje albo faktycznie zastosowany kurs waluty (np. bieżący kurs stosowany przez bank obsługujący jednostkę, ewentualnie indywidualnie wynegocjowany, lub kurs wyznaczony przez kantor), jeżeli taki kurs jest właściwy dla przeprowadzanej operacji, albo kurs średni NBP.

Na dzień bilansowy jednostka musi dokonać wyceny posiadanych aktywów i pasywów w walucie obcej zgodnie z przepisem artykułu 30. Nie rzadziej niż na dzień bilansowy wycenia się wyrażone w walutach obcych:

1) składniki aktywów (z wyłączeniem udziałów w jednostkach podporządkowanych wycenianych metodą praw własności) i pasywów - po obowiązującym na ten dzień średnim kursie ogłoszonym dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski, z zastrzeżeniem pkt 2;

2) gotówkę znajdującą się w jednostkach prowadzących kupno i sprzedaż walut obcych - po kursie, po którym nastąpił jej zakup, jednak w wysokości nie wyższej od średniego kursu ogłoszonego na dzień wyceny dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski.

Różnice kursowe dotyczące pozostałych aktywów i pasywów wyrażonych w walutach obcych, powstałe na dzień ich wyceny oraz przy zapłacie należności i zobowiązań w walutach obcych, jak również sprzedaży walut, zalicza się odpowiednio do przychodów lub kosztów finansowych, a w uzasadnionych przypadkach - do kosztu wytworzenia produktów lub ceny nabycia towarów, a także ceny nabycia lub kosztu wytworzenia środków trwałych, środków trwałych w budowie lub wartości niematerialnych i prawnych.

Różnice kursowe dotyczące aktywów i pasywów wyrażonych w walutach obcych rozlicza się w większości przypadków wynikowo ujmując przychody lub koszty finansowe. W rachunku zysków i strat wykazuje się różnice zgodnie art. 42 ust. 3  ustawy po skompensowaniu (per saldem), a nie obrotami, odpowiednio:

1) nadwyżkę dodatnich różnic kursowych nad ujemnymi - jako inne przychody finansowe,

2) nadwyżkę ujemnych różnic kursowych nad dodatnimi - jako inne koszty finansowe.

Przykład

Spółka posiada w księgach rachunkowych wyrażone w walutach obcych rozrachunki. Różnice kursowe wycenia według metody podatkowej zgodnie z art. 15a Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Należności od odbiorcy zagranicznego w wysokości 200 000 dolarów wycenione po kursie z 17 grudnia 2021 r. wynoszącym 4,0882 zł/dolara = 817 640 zł.

Zobowiązanie wobec kontrahenta zagranicznego w wysokości 100 000 euro wycenionych po kursie z 13 grudnia 2021 r. z wynoszącym 4...