Tarcza 4.0 przyjęta przez Sejm

Czasowa, zwiększona ochrona polskich firm – w momencie, w którym spadły ich wyceny – przed wrogim przejęciem przez inwestorów spoza UE; osłona finansowa dla samorządów; ułatwienia dla wykonawców przetargów i zamawiających; dopłaty z budżetu państwa do oprocentowania kredytów bankowych dla firm; łatwiejszy dostęp do wakacji kredytowych dla tych, którzy po 13 marca stracili źródło utrzymania - takie m.in. mają być efekty kolejnej pakietowej ustawy, która złoży się na tarczę antykryzysową, która maobronić polskie przedsiębiorstwa, miejsca pracy i konsumentów przed negatywnymi skutkami COVID-19.

Kluczowe rozwiązania ustawy:

• czasowe przepisy antyprzejęciowe dla ochrony polskich firm przed wykupem przez inwestorów spoza UE;
• wsparcie budżetów samorządów;
• ułatwienia dot. przetargów;
• dopłaty z budżetu państwa do oprocentowania kredytów bankowych dla firm;
• wakacje kredytowe dla tych, którzy po 13 marca stracili pracę lub główne źródło dochodu;
• wsparcie utrzymania miejsc pracy poprzez dostosowanie rynku pracy do wyzwań spowodowanych przez COVID-19;
• ułatwienia podatkowe, w tym prawo do odliczania darowizn na rzecz m.in. domów samotnej matki, noclegowni, schronisk dla osób bezdomnych, czy domów pomocy społecznej.

Przepisy antyprzejęciowe

Jak tłumaczy rząd:

"Nie chcemy odstraszać inwestorów, tylko chronić polskie spółki przed wrogimi przejęciami z powodu gorszej sytuacji gospodarczej wywołanej epidemią COVID-19 , z powodu której wycena spółek może być szczególnie niska. W czasie kryzysu wiele firm może popaść w okresowe trudności i przez to stać się „łatwym łupem” dla inwestorów spoza Europy. Chcemy temu zapobiec.

Dlatego wprowadzamy rozwiązania, wzorowane m.in. na przepisach przyjętych niedawno w Niemczech. Zmiany wpisują się także w działania, jakie podejmują inne kraje europejskie (np. Francja czy Włochy), a także pozaeuropejskie, dla ochrony krajowych spółek w interesie publicznym."

Nowe reguły kontroli przejęć spółek mają obowiązywać przez 2 lata. Transakcje nabycia znaczącej liczby udziałów (tj. co najmniej 20%) w takich spółkach będą podlegały kontroli Prezesa UOKiK. Ochrona ma dotyczyć przedsiębiorstw, których przychód na terytorium RP przekroczył równowartość 10 mln euro w którymkolwiek z dwóch lat obrotowych poprzedzających chęć przejęcia.

Regulacja obejmuje podmioty kluczowe dla zachowania bezpieczeństwa, porządku i zdrowia publicznego m.in.:

• prowadzące działalność gospodarczą związaną z: energią elektryczną, gazem, paliwami, telekomunikacją, przetwórstwem żywności, produkcją leków, chemikaliów i nawozów, materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami technologii o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym;
• tworzące oprogramowania wykorzystywane w usługach podstawowych dla społeczeństwa, takich jak:
• energia, paliwa, zaopatrzenie w wodę,  zaopatrzenie w gotówkę, płatności kartą, szpitale, sprzedaż leków na receptę, transport oraz zaopatrywanie w żywność;
• spółki publiczne. 

Dodatkowo, ustawa wprowadza podstawy do wymiany, za pośrednictwem punktu kontaktowego, informacji o inwestycjach zagranicznych pomiędzy państwami członkowskimi UE i Komisją Europejską.

Wsparcie budżetów samorządów

Rząd wprowadza osłonowe rozwiązania dla samorządów. W związku z pandemią COVID-19 odnotowują one obecnie spadek wpływów m.in. z tytułu podatków.

Pakiet ten przewiduje m.in.:

• podwojenie w okresie czerwiec-grudzień 2020 r. udziału powiatów, w tym miast prezydenckich, w dochodach z gospodarki nieruchomościami Skarbu Państwa. Teraz będzie trafiała do nich co druga, nie co czwarta złotówka.
• wprowadzenie w 2020 r. możliwości nierównowagi strony bieżącej budżetu JST dodatkowo o wartość faktycznego ubytku w dochodach podatkowych (z PIT, CIT, podatków lokalnych: od nieruchomości, rolnego, leśnego, od środków transportowych, opłaty skarbowej, PCC, opłaty uzdrowiskowej i miejscowej) będącego skutkiem wystąpienia COVID-19.
• złagodzenie w 2020 r. reguły fiskalnej ograniczającej zadłużenie o kwotę faktycznego ubytku w dochodach podatkowych jednostki (katalog jak wyżej), wynikającego z wystąpienia epidemii COVID-19.
• wprowadzenie możliwości przesunięcia na kolejne miesiące wpłat do budżetu państwa dokonywanych przez jednostki o ponadprzeciętnych dochodach podatkowych. Raty janosikowego, przypadające w czerwcu i lipcu 2020 r., miasta będą mogły zapłacić w równych częściach od sierpnia do grudnia 2020 r. Przykładowo Wrocław równowartość dwóch rat janosikowego (za czerwiec i lipiec), tj. 15 514 367,00 zł. czy Warszawa równowartość dwóch rat janosikowego (za czerwiec i lipiec), tj. 201 463 392,67 zł.  będą mogły zapłacić w równych częściach od sierpnia do grudnia 2020 r.
• uelastycznienie wydatkowania środków z tzw. funduszu korkowego w 2020 r. Pieniądze z tego funduszu będzie można przeznaczyć na przeciwdziałanie i łagodzenie skutków COVID-19.
• wprowadzenie możliwości wcześniejszego przekazywania w 2020 r. rat części oświatowej, wyrównawczej, równoważącej i regionalnej subwencji ogólnej, co poprawi płynność JST. Z subwencji ogólnej za czerwiec miasta otrzymają, przykładowo: Kraków: 80 153 038, 87 zł, Gdynia: 21 926 365,56 zł, a Komorniki: 2 435 789,77 zł.

Ułatwienia dot. przetargów

Ułatwiona ma być realizacja przetargów w warunkach epidemii COVID-19, a także poprawiona sytuacja wykonawców zamówień publicznych.

Dlatego wprowadza się punktowe zmiany w  obszarze zamówień publicznych, które pozwolą na obniżenie kosztów udziału wykonawców w procedurach przetargowych, a także poprawę ich płynności finansowej na etapie realizacji umowy o udzielenie zamówienia publicznego. 

Mają temu służyć:

• zniesienie obowiązku żądania wadium w postępowaniach o szacunkowej wartości powyżej progów unijnych.
• wprowadzenie obowiązku zapłaty wynagrodzenia w częściach lub udzielania zaliczek w przypadku dłuższych umów o udzielenie zamówienia publicznego.
• obniżenie dopuszczalnej wysokości zabezpieczenia należytego wykonania umowy.
• ograniczenie dopuszczalności dokonywana potrąceń kar umownych z wynagrodzenia wykonawcy lub innej wierzytelności, a także dochodzenia przez zamawiających zaspokojenia z zabezpieczenia należytego wykonania umowy.
• uzupełnienie przepisów dot. możliwości zmiany umów z wykonawcami w odpowiedzi na zdarzenia wywołane epidemią COVID-19. W sytuacji, w której COVID-19 wpłynął na prawidłowe wykonanie umowy, strony będą zobowiązane do dokonania odpowiednich zmian w umowach w sprawie zamówienia publicznego.

Przykłady:

• Ograniczenie możliwości potrącania kar umownych

Wykonawca w okresie stanu epidemii ogłoszonej związku z COVID-19 nie wykonał w terminie zamówienia publicznego. Zamawiającemu zależało na terminowej realizacji zamówienia, dlatego przewidział w umowie wysoką karę umowną za niedotrzymanie terminu – 200 tys. zł przy wysokości wynagrodzenia 1,2 mln zł. Niewykonanie umowy nie było spowodowane okolicznościami związanymi z COVID-19, zamawiający uprawniony jest zatem do naliczenia i dochodzenia od wykonawcy kar umownych. Zamawiający mógłby wyegzekwować należną karę umowną poprzez jej potrącenie z wynagrodzenia wykonawcy. W takiej sytuacji, wykonawca otrzymałby mniejsze wynagrodzenie, co odbiłoby się na jego płynności finansowej. Zakaz potrąceń przewidziany w ustawie oznacza, że wykonawca otrzyma pełne wynagrodzenie za wykonanie zamówienia, natomiast zamawiający będzie mógł dochodzić kary umownej dopiero po upływie okresu wskazanego w ustawie albo poprzez wezwanie do zapłaty.

• Zmiany w wadium i zabezpieczeniu wykonania umowy

Zamawiający wszczyna postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego na usługi o wartości 1 miliona złotych. Dotychczasowe przepisy zobowiązywały zamawiającego do żądania od wykonawców wniesienia wadium. Na podstawie wprowadzanej zmiany, zamawiający może zrezygnować z żądania od wykonawców wadium również w przypadku zamówień o wartościach równych lub przekraczających progi unijne. To uprości postępowanie i zwolni wykonawców z dodatkowych obowiązków oraz obniży koszty udziału wykonawców w przetargach.

• Zaliczka

Wykonawca podpisał umowę o udzielenie zamówienia publicznego, której przedmiotem jest budowa szkoły. Wysokość wynagr...