Sprzedaż własnych wierzytelności a podatek VAT

Ofert przejęcia cudzych wierzytelności pieniężnych jest coraz więcej. Powyższe nie powinno dziwić, bowiem wierzyciele - zmęczeni niewygodną windykacją czy niemożnością wyegzekwowania długu – chętnie przelewają posiadane wierzytelności na inne podmioty. Powstaje jednak wątpliwość jak rozliczyć wskazany zakup na gruncie ustawy o VAT? Czy podmiot, który nabywa na własne ryzyko wierzytelności po ich cenie nominalnej świadczy względem zbywcy usługę ściągania długów podlegającą obowiązkowi podatkowemu z tytułu VAT?

Cesja wierzytelności jako usługa?

Aby odpowiedzieć na zadaną wątpliwość konieczne jest przeanalizowanie przepisów ustawy o VAT oraz Kodeksu cywilnego mających znaczenie dla rozstrzygnięcia powyższej kwestii. Otóż, zgodnie z brzmieniem art. 5 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, odpłatne świadczenie usług stanowi czynność opodatkowaną tym podatkiem na terytorium kraju. Z kolei przez świadczenie usług rozumieć należy każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, niestanowiące dostawy towarów. Jednocześnie analiza art. 509 ustawy Kodeks cywilny sugeruje, iż cesja (przelew) nie wypełnia definicji dostawy towaru, bowiem polega na przeniesieniu prawa do wartości niematerialnych (wierzytelność nie jest towarem tylko prawem majątkowym) z osoby wierzyciela na podmiot trzeci. Czy zatem możemy uznać, że skoro w analizowanym przypadku nabywca uwalnia wierzyciela od ciężaru dalszego egzekwowania długu to świadczy on na jego rzecz usługę?

Nabycie wierzytelności nie jest usługą ściągania długów

Stanowisko sadów administracyjnych jest w tej materii rozbieżne. Przykładowo, zgodnie ze stanowiskiem Naczelnego Sądu Administracyjnego wyrażonym w wyroku z dnia 12 stycznia 2010 r. (I FSK 1627/08) nabycie wierzytelności pieniężnej na podstawie art. 509 § 1 k.c. nie jest usługą ściągania długów, o której mowa w poz. 3 załącznika nr 4 do ustawy o VAT. Jednocześnie Sąd uwydatnił fakt, że egzekwowanie własnych wierzytelności na swoją rzecz jest naturalnym elementem obrotu gospodarczego i usługi nie tworzy, bowiem nie można bowiem być jednocześnie usługobiorcą i usługodawcą.

Ściąganie długu zawsze podlega VAT

Odmienne stanowisko wyrażono z kolei w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 lutego 2010 r. (I FSK 2104/08). Zdaniem składu orzekającego w tej sprawie w każdym przypadku, gdy celem działania usługodawcy jest przejęcie wierzytelności innego podmiotu w celu jej wyegzekwowania, usługę tę należy opoda...