Prawo do emerytury z ZUS i KRUS dla osób urodzonych po 1948 r.

W myśl art. 4 pkt 13 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r., poz. 748, z późn. zm.) za ubezpieczonego uważa się osobę podlegającą ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowym, a także osobę, która przed 1 stycznia 1999 r. podlegała ubezpieczeniu społecznemu lub zaopatrzeniu emerytalnemu, z wyłączeniem ubezpieczenia społecznego rolników.

Wyłączenie z zakresu podmiotowego ustawy osób podlegających ubezpieczeniu społecznemu rolników nie oznacza, że świadczenia określone w tej ustawie nie przysługują osobom, które ostatnio podlegały temu ubezpieczeniu. Oznacza natomiast, że świadczeń tych nie otrzyma osoba, która podlegała wyłącznie ubezpieczeniu rolniczemu, a więc przed 1 stycznia 1999 r. nie podlegała ubezpieczeniu społecznemu, a po 31 grudnia 1998 r. – ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowym.

Przez ubezpieczenie społeczne w okresie przed 1 stycznia 1999 r. należy rozumieć ubezpieczenie na podstawie przepisów ustawy o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych, ubezpieczenie osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, a także ubezpieczenie osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, z wyłączeniem ubezpieczenia społecznego rolników.

Osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r.

Osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r., którym przysługuje prawo do dwóch świadczeń: emerytury rolniczej z KRUS oraz do emerytury z ZUS, muszą wybrać jedno z nich.

Natomiast osobom, które nie spełniają warunków do emerytury rolniczej, a nabędą prawo do emerytury pracowniczej, ZUS zwiększy emeryturę za okresy opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników. ZUS ustali to zwiększenie po 1% najniższej emerytury za każdy rok opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników.

Przykład:

Nasz pracownik, urodzony 25 października 1948 r. posiada 32-letni okres ubezpieczenia pracowniczego oraz ostatnio od 8 lat opłaca składki na ubezpieczenie społeczne rolników. Ma zamiar złożyć wniosek o emeryturę. Czy nabędzie prawo do emerytury z ZUS i KRUS, czy tylko z ZUS? Jeżeli tylko z ZUS, to czy okres ubezpieczenia w KRUS zostanie uwzględniony w stażu emerytalnym przez ZUS?

Zainteresowany nabędzie prawo wyłącznie do emerytury z ZUS, ponieważ nie spełnia warunków nabycia prawa do emerytury z KRUS. Okres podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników nie zostanie uwzględniony przy ustalaniu prawa do emerytury, ponieważ zainteresowany posiada wymagany ustawą 25-letni staż emerytalny. Natomiast okres opłacania składek na ubezpieczenie rolnicze zostanie uwzględniony przy obliczaniu wysokości emerytury z ZUS. Emerytura zostanie zwiększona o 1% najniższej emerytury za każdy rok opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników.

Osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r.

Osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r., które uzyskają prawo do emerytury rolniczej i do emerytury pracowniczej, mają prawo do wypłaty tych dwóch świadczeń w pełnej wysokości. KRUS wypłaci im emeryturę rolniczą, a ZUS emeryturę pracowniczą oraz ewentualnie emeryturę kapitałową. Jeżeli jednak osoba urodzona po 31 grudnia 1948 r. nie nabędzie prawa do emerytury rolniczej, ponieważ nie ma wymaganego 25-letniego okresu podlegania ubezpieczeniu rolniczemu, wówczas ZUS może uwzględnić okresy opłacania składek na ubezpieczenie rolnicze przy ustalaniu wysokości emerytury pracowniczej.

Osoby, które mają staż wypracowany w gospodarstwie rolnym, podczas którego płaciły składki do KRUS, jak również staż emerytalny poza rolnictwem, podczas którego były opłacane składki do ZUS, nabędą prawo do świadczenia z obu systemów.

Przykład:

Nasz pracownik, urodzony 15 lipca 1950 r. ponad 20 lat pracuje w gospodarstwie rolnym. Dodatkowo od 17 lat jest zatrudniony w naszym zakładzie na podstawie umowy o pracę. Czy z chwilą ukończenia powszechnego wieku emerytalnego (65 lat i 11 miesięcy), tj. 15 czerwca 2016 r., nabędzie prawo do emerytury z ZUS i KRUS, czy tylko z KRUS?

Państwa pracownik nabędzie prawo do emerytury z FUS (bez względu na długość stażu ubezpieczeniowego w ZUS), do emerytury ze środków zgromadzonych w otwartym funduszu emerytalnym, jeżeli był członkiem OFE, a także do części składkowej świadczenia emerytalnego rolniczego stanowiącej część ubezpieczeniową. Nie nabędzie natomiast prawa do emerytury rolniczej, ponieważ nie posiada 25 lat opłacania składek na KRUS.

Jeżeli rolnik legitymuje się okresem opłacania składek na ubezpieczenie emerytalno-rentowe rolników wymaganym do uzyskania emerytury rolniczej (25 lat), ma on prawo do emerytury rolniczej z KRUS, niezależnie od świadczeń emerytalnych wypłacanych mu przez ZUS (z FUS i z OFE). Natomiast w przypadku gdy rolnik nie ma wymaganego stażu ubezpieczenia rolniczego, świadczenie otrzyma tylko z ZUS.

Przykład:

Nasz pracownik, urodzony 25 lipca 1950 r., posiada 31-letni okres ubezpieczenia pracowniczego oraz od 17 lat opłaca składki na ubezpieczenie społeczne rolników. Czy z chwilą ukończenia powszechnego wieku emerytalnego nabędzie prawo do emerytury z ZUS i KRUS?

Zainteresowany nabędzie prawo do emerytury z ZUS po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego (65 lat i 11 miesięcy), tj. 25 czerwca 2016 r., natomiast nie nabędzie prawa do emerytury z KRUS, ponieważ nie posiada 25-letniego okresu podlegania ubezpieczeniu rolniczemu. Okres opłacania składek na ubezpieczenie rolnicze nie zostanie uwzględniony przy obliczaniu wysokości emerytury, ponieważ zainteresowany ma wymagany ustawą 25-letni okres ubezpieczenia emerytalno-rentowego.

Możliwość łączenia okresów ubezpieczenia i opłacania składek w ZUS i KRUS

Poczynając od 2009 r. możliwe jest łączenie okresów ubezpieczenia i opłacania składek w obu systemach emerytalnych w taki sposób, aby w każdym przypadku rolnik otrzymał świadczenie odpowiadające opłaconym przez niego składkom. Możliwość taką wprowadziła ustawa z 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r., poz. 1097).

Dzięki temu rolnik ma zawsze prawo do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (bez względu na długość stażu ubezpieczeniowego w ZUS), a także ze środków zgromadzonych w OFE, jeżeli był ich członkiem. Do tej części składkowej świadczenia emerytalnego zostanie również dodany okres prowadzenia gospodarstwa rolnego.

Jeśli z kolei zainteresowany wystąpi o emeryturę rolniczą ze względu na długi okres ubezpieczenia rolniczego (25 lat lub 30 lat w przypadku wcześniejszej emerytury), to i tak zachowuje prawo do świadczenia z KRUS, niezależnie od wypłat z ZUS (z FUS i z OFE).

Zygmunt Łobejko