Podatki 2017. Podatkowe skutki płatności gotówką

Nowe przepisy obniżające limit płatności gotówkowych między przedsiębiorcami wprowadziły też sankcję w postaci zakazu uznania wyższego opłaconego gotówką wydatku jako kosztu podatkowego. Do jakiej kwoty przedsiębiorcy mogą rozliczać się gotówkowo? Jakich kwot nie mogą zaliczyć do kosztów podatkowych?

Ile wynosi teraz limit płatności gotówkowych między przedsiębiorcami?

Ustawa z 13 kwietnia 2016 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. poz. 780) weszła w życie 1 stycznia 2017 r. Zgodnie ze znowelizowanym art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (u.s.d.g.) dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w każdym przypadku, gdy:

• stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz
• jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15 000 zł, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.

Dawniej było to 15 000 euro.

Jak wynika np. z odpowiedzi MF z 9 lutego 2017 r. na interpelację poselską nr 9278, pojęcie przedsiębiorcy nie ogranicza się przy tym wyłącznie do przedsiębiorców wykonujących działalność w Polsce.

Ograniczenie w zaliczaniu do kosztów

Powyższa nowelizacja w ustawach o podatkach dochodowych wyłączyła możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej kwota płatności dotycząca transakcji określonej w u.s.d.g. została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego (nowy art. 22p ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych i nowy art. 15d ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych). W przypadku zaś kosztu zaliczonego uprzednio do kosztów uzyskania przychodów istnieje obowiązek dokonania zmniejszenia tych kosztów (albo zwiększenia przychodów) w powyższej części – w miesiącu dokonania płatności z pominięciem rachunku płatniczego.

Organy podatkowe uznają, że przepisy nie wyłączają z kosztów podatkowych nadwyżki płatności ponad wartość 15 000 zł, ale każdą płatność (bez względu na jej kwotę) dokonaną z pominięciem rachunku bankowego, jeśli jest dokonywana w ramach transakcji o wartości przekraczającej 15 000 zł. Tylko w przypadku transakcji o wartości niższej lub równej 15 000 zł nie stosuje się wyłączenia z kosztów. Każda więc płatność dotycząca transakcji, której wartość przekracza 15 000 zł, musi być dokonana bezgotówkowo. Dokonanie płatności w całości lub w części z pominięciem takiego rachunku powoduje brak możliwości zaliczenia kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca tej transakcji została dokonana z pominięciem rachunku płatniczego.

Jeśli np. wartość transakcji (umowy) wynosi 18 000 zł, wpłacono gotówką zaliczkę w kwocie 2000 zł, a przelewem kwotę 16 000 zł, to do kosztów podatkowych można zaliczyć kwotę 16 000 zł (oczywiście u podatników VAT – w wartości netto), a kwota 2000 zł nie podlega zaliczeniu do kosztów.

O jakie „płatności” i „transakcje” chodzi?

Jak wskazano w odpowiedzi MF z 24 października 2016 r. na interpelację poselską nr 6794, przepisy podatkowe odwołują się do pojęcia „płatności” wynikającej z transakcji (o której mowa w art. 22 u.s.d.g.), a zatem obejmują wyłącznie wskazany w nich sposób regulowania zobowiązania, czyli poprzez dokonywanie zapłaty. Formy uregulowania (wygasania) zobowiązań, które ze swojej istoty nie mają charakteru płatności (nie ma przepływu środków pieniężnych) i nie są związane z rachunkiem płatniczym, takie jak np. kompensata (potrącenie) bądź wymiana barterowa, nie są objęte omawianymi normami (zob. interpretacje indywidualne: Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 9 stycznia 2017 r., nr 3063-ILPB2.4510.170.2016.1.PS, i Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 2 grudnia 2016 r., nr 2461-IBPB-1-2.4510.881.2016.1.JP).

„Transakcja” to umowa handlowa na kupno lub sprzedaż towarów lub usług. Jak wskazano w odpowiedzi MF z 4 października 2004 r. na interpelację poselską nr 8148, pod pojęciem „jednorazowa wartość transakcji” należy rozumieć ogólną wartość należności lub zobowiązań określoną w umowie zawartej między przedsiębiorcami. Wartość transakcji jest to więc wartość (cena) uzgodniona przez strony transakcji, jaką jedna strona jest zobowiązana zapłacić (czyli wartość brutto – z VAT).

Obowiązek dokonywania lub przyjmowania płatności za pośrednictwem rachunku bankowego dotyczy zatem też sytuacji, gdy strony umowy handlowej o wartości przekraczającej 15 000 zł dokonują w ramach tej umowy częściowych płatności, np. 9000 zł. Z kolei gdy umowa ramowa określa zasady współpracy, lecz nie wskazuje z góry zobowiązania – dla ustalenia jednorazowej wartości transakcji należy zliczyć płatności wynikające z kolejnych zleceń (zamówień), gdyż każde z nich realizowane jest na podstawie jednej umowy (jednej transakcji). W takiej sytuacji każda płatność, której wartość łącznie z poprzednimi płatnościami przekroczy kwotę limitu 15 000 zł, powinna być zrealizowana za pośrednictwem rachunku płatniczego.

Jak wynika z komunikatu MF (z 13 października 2016 r., www.mf.gov.pl), wymóg dokonania płatności za pośrednictwem rachunku płatniczego jest również spełniony w razie dokonywania ich:

1. za pomocą instrumentów płatniczych związanych z rachunkami płatniczymi, takich jak m.in. karty płatnicze (kredytowe),
2. poprzez systemy pośredniczące w płatnościach, takie jak PayPal, PayU itp.

Anna Jeleńska