Objaśnienia podatkowe: Wykaz podatników VAT (biała lista podatników VAT)

Ministerstwo Finansów udostępniło bardzo ważne objaśnienia podatkowe, dotyczące mechanizmu podzielonej płatności i wykazu podatników VAT. Lektura tych objaśnień jest o tyle istotna, że zastosowanie się przez podatnika w danym okresie rozliczeniowym do objaśnień podatkowych powoduje objęcie go ochroną przewidzianą w art. 14k – 14m Ordynacji Podatkowej. Publikujemy dzisiaj oba te pisma - tutaj objaśnienia dotyczące wykazu podatników VAT.

OBJAŚNIENIA PODATKOWE [1] z dnia 20 grudnia 2019 r. WYKAZ PODATNIKÓW VAT

Czego dotyczą objaśnienia

Objaśnienia dotyczą zasad korzystania z danych zawartych w utworzonym z dniem 1 września 2019 r. Wykazie podatników VAT, zwanym dalej także ,,Wykazem”.

Przepisy podatkowe, których dotyczą wydawane objaśnienia i cel wydawanych objaśnień

Z dniem 1 września 2019 r. weszła w życie ustawa z dnia 12 kwietnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw [2] – zwana dalej „ustawą zmieniającą”.

Ustawa ta wprowadza do ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług [3] –

zwanej dalej „ustawą o VAT” zmiany w art. 96b umożliwiające utworzenie jednego Wykazu podatników VAT w miejsce dotychczas obowiązujących wykazów, tj.:

1) podatników, w odniesieniu do których naczelnik urzędu skarbowego nie dokonał rejestracji lub którzy zostali wykreśleni z rejestru jako podatnicy VAT,

2) podatników, których rejestracja jako podatników VAT została przywrócona.

Jeden Wykaz zawierający wszystkie informacje zawarte w dotychczasowych wykazach został rozszerzony o podmioty zarejestrowane jako podatnicy VAT, czyli o dane dotyczące statusu podatników VAT czynnych i zwolnionych z VAT.

W związku z utworzeniem Wykazu podatników VAT wprowadzono również zmiany w przepisach:

1) ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych [4], zwanej dalej ,,ustawą o PIT”,

2) ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych [5], zwanej dalej ,,ustawą o CIT”,

3) ustawy z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników [6], zwanej dalej ,,ustawą o NIP”,

4) ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa [7], zwanej dalej ,,ustawą OP”,

5) ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowokredytowych [8], zwanej dalej ,,ustawą SKOK”.

Celem objaśnień jest:

− przedstawienie zasad korzystania z informacji zawartych w Wykazie oraz możliwości dokonywania weryfikacji informacji o aktualnym statusie rejestracji kontrahentów na wybrany dzień dla celów VAT,

− ułatwienie prawidłowej realizacji obowiązków związanych z dokonywaniem płatności na rachunki zawarte w Wykazie,

− wyjaśnienie zasad wyłączania z kosztów uzyskania przychodów i zwiększania przychodów w podatkach dochodowych PIT i CIT oraz odpowiedzialności solidarnej w VAT nabywcy towarów i usług lub osoby trzeciej za zaległości podatkowe dostawcy w przypadku dokonania płatności na rachunek spoza Wykazu oraz możliwości uniknięcia tych negatywnych skutków.

1. Wykaz podatników VAT – istota i zakres stosowania

1.1. Podstawowe informacje dotyczące Wykazu

Wykaz podatników VAT to jedna, ogólnodostępna i bezpłatna baza danych podmiotów:

− w odniesieniu do których naczelnik urzędu skarbowego nie dokonał rejestracji albo które wykreślił z rejestru jako podatników VAT,

− zarejestrowanych jako podatnicy VAT, w tym podmiotów, których rejestracja jako podatników VAT została przywrócona.

Wykaz prowadzony jest w formie elektronicznej przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej (KAS).

Podstawa prawna: art. 96b ust. 1 ustawy o VAT

Wykaz jest dostępny na stronie internetowej:

BIP MF

link: https://www.podatki.gov.pl/wykaz-podatnikow-vat-wyszukiwarka

Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG)

link: https://prod.ceidg.gov.pl/ceidg.cms.engine/

Udostępnienie Wykazu w postaci pozwalającej na automatyczne sprawdzanie, czy rachunki podmiotów zawarte są w tym Wykazie ma na celu ułatwienie i przyspieszenie dokonywania przez podatników płatności za towary i usługi.

Podstawa prawna: art. 96b ust. 2 ustawy o VAT

!!!

Od dnia 1 stycznia 2020 r. brak weryfikacji kontrahenta w Wykazie może przyczynić się do powstania negatywnych konsekwencji w podatkach dochodowych PIT i CIT oraz odpowiedzialności solidarnej w VAT, które zostały wprowadzone ustawą zmieniającą (szczegóły odnośnie negatywnych konsekwencji – patrz pkt 7 objaśnień).

Warto skorzystać z Wykazu również z tego względu, że zawiera on w jednym miejscu wszystkie informacje o statusie podatników VAT.

1.2. Informacje zawarte w Wykazie

Wykaz zawiera następujące dane:

− firmę (nazwę) lub imię i nazwisko,

− numer, za pomocą którego podmiot został zidentyfikowany na potrzeby podatku, jeżeli taki numer został nadany,

− status podmiotu:

• w odniesieniu do którego nie dokonano rejestracji albo który wykreślono z rejestru jako podatnika VAT,

• zarejestrowanego jako „podatnik VAT czynny” albo „podatnik VAT zwolniony”, w tym podmiotu, którego rejestracja została przywrócona,

− numer REGON, o ile został nadany,

− numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, o ile został nadany,

− adres siedziby – w przypadku podmiotu niebędącego osobą fizyczną,

− adres stałego miejsca prowadzenia działalności albo adres zamieszkania, w przypadku nieposiadania stałego miejsca prowadzenia działalności – w odniesieniu do osoby fizycznej,

− imiona i nazwiska osób wchodzących w skład organu uprawnionego do reprezentowania podmiotu oraz ich numery identyfikacji podatkowej,

− imiona i nazwiska prokurentów oraz ich numery identyfikacji podatkowej,

− imię i nazwisko lub firmę (nazwę) wspólnika oraz jego numer identyfikacji podatkowej,

− daty rejestracji, odmowy rejestracji albo wykreślenia z rejestru oraz przywrócenia zarejestrowania jako podatnika VAT,

− podstawę prawną odmowy rejestracji albo wykreślenia z rejestru oraz przywrócenia zarejestrowania jako podatnika VAT,

− numery rachunków rozliczeniowych w rozumieniu art. 49 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe [9] zwanej dalej „ustawą – Prawo bankowe” lub imiennych rachunków w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której podmiot jest członkiem, otwartych w związku z prowadzoną przez członka działalnością gospodarczą – wskazanych w zgłoszeniu identyfikacyjnym lub zgłoszeniu aktualizacyjnym i potwierdzonych przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego izby rozliczeniowej (STIR) w rozumieniu art. 119zg pkt 6 ustawy OP.

Podstawa prawna: art. 96b ust. 3 ustawy o VAT

1.3. Cele i zadania Wykazu

Jednym z podstawowych celów Wykazu jest ułatwienie i przyspieszenie wyszukiwania danych o podmiotach, w tym zarejestrowanych jako podatnicy VAT.

Utworzenie jednej bazy zawierającej wszystkie informacje o podatnikach VAT ułatwi proces wyszukiwania danych przez zainteresowanych kontrahentów.

Zadaniem Wykazu jest, aby poprzez bezpłatny i szybki dostęp do aktualnych danych (również historycznych) ułatwiających identyfikację kontrahentów, takich jak data rejestracji, odmowy rejestracji, wykreślenia z rejestru oraz przywrócenia zarejestrowania jako podatnika VAT, uczciwi przedsiębiorcy przy wyborze kontrahentów ograniczyli ryzyko wplątania w oszukańczy proceder zmierzający do wyłudzenia VAT. Korzystanie z Wykazu będzie miało tym samym pozytywny wpływ na zwiększenie bezpieczeństwa i pewności obrotu gospodarczego.

Wykaz umożliwi w prostszy sposób zachowanie należytej staranności. Weryfikacja formalna kontrahenta jest jedną z podstawowych przesłanek branych pod uwagę przy ocenie dochowania należytej staranności przez podatników, którzy sami nie dokonali oszustwa, czy też nie wiedzieli lub nie mogli wiedzieć, że dana transakcja służy oszustwu. Obejmuje ona m.in. sprawdzenie czy kontrahent jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny lub zwolniony oraz czy nie jest wpisany do Wykazu jako podmiot, który został wykreślony z rejestru jako podatnik VAT lub podmiot któremu odmówiono rejestracji.

Wykaz posiada funkcjonalność umożliwiającą weryfikację jaki był status kontrahenta w wybranym momencie historii, licząc do 5 lat wstecz.

2. Rodzaje rachunków i rozliczeń w formie przelewów

2.1. Rachunki zamieszczane w Wykazie

W Wykazie będą zamieszczane numery rachunków rozliczeniowych, o których mowa w art. 49 ust. 1 pkt 1 ustawy - Prawo bankowe prowadzone przez banki lub imienne rachunki w SKOK otwarte w związku z prowadzoną przez członka działalnością.

Podstawa prawna: art. 96b ust. 3 pkt 13 ustawy o VAT

Rachunki te będą zamieszczane i publikowane w Wykazie tylko w przypadku zarejestrowanych podatników VAT lub podatników VAT, którzy zostali przywróceni do rejestru. Natomiast dane podmiotów, którym odmówiono rejestracji jako podatnika VAT lub którzy zostali wykreśleni z rejestru nie obejmą informacji o rachunkach.

Rachunki rozliczeniowe w rozumieniu art. 49 ust. 1 pkt 1 ustawy - Prawo bankowe są to rachunki rozliczeniowe, które prowadzą instytucje finansowe działające w Polsce na podstawie

tej ustawy. Zamieszczone i publikowane w Wykazie będą również rachunki rozliczeniowe prowadzone przez te instytucje w innych walutach.

Przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą co do zasady nie mają obowiązku posiadania rachunku rozliczeniowego chyba, że dokonują transakcji objętych obligatoryjnym mechanizmem podzielonej płatności (art. 108e ustawy o VAT), nie mniej jednak jeżeli przedsiębiorca posiada rachunek rozliczeniowy lub imienny rachunek w SKOK otwarty w związku z działalnością gospodarczą i chce aby rachunek ten znalazł się w Wykazie to powinien podać numer tego rachunku na odpowiednim formularzu CEIDG, co będzie wystarczającą podstawą dla urzędu skarbowego do zamieszczenia go w Wykazie.

!!!

W Wykazie nie będą zamieszczane rachunki oszczędnościowo – rozliczeniowe tzw. rachunki ROR (zwane również kontami osobistymi), które banki prowadzą dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Podkreślić należy, że jeżeli przedsiębiorcy wykorzystują w swoich firmach rachunki ROR to nawet jeżeli rachunki te zostały przez podatników zgłoszone, jako rachunki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą - rachunki te nie będą zamieszczane w Wykazie. Rachunki ROR są wyłączone z raportowania w ramach STIR. Powoduje to brak możliwości potwierdzenia tych rachunków za pomocą systemu STIR i tym samym spełnienia wymogu określonego w art. 96b ust. 3 pkt 13 ustawy o VAT pozwalającego na ich zamieszczenie w Wykazie.

Należy pamiętać, że podatnicy mają obowiązek informować właściwego naczelnika urzędu skarbowego o posiadanych rachunkach bankowych lub rachunkach w SKOK wykorzystywanych w działalności gospodarczej oraz aktualizować dane objęte zgłoszeniem identyfikacyjnym poprzez dokonanie zgłoszenia aktualizacyjnego nie później niż w terminie 7 dni od dnia, w którym nastąpiła zmiana danych.

Podstawa prawna: art. 2 ust. 1, art. 5 i art. 9 ustawy o NIP

Jeżeli przedsiębiorca posiada rachunek rozliczeniowy lub imienny rachunek w SKOK, który nie został zamieszczony w Wykazie, powinien:

− zaktualizować wpis w CEIDG w przypadku przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą,

− poinformować właściwy urząd skarbowy o tym rachunku na odpowiednim formularzu NIP, tj.:

• NIP-8 w przypadku podmiotu wpisanego do KRS;

• NIP-2 w przypadku spółki cywilnej;

• NIP-7 w przypadku osoby fizycznej prowadzącej działalność nie podlegającej rejestracji w CEIDG wraz z załącznikiem NIP-B, w którym zamieszcza się informację o rachunkach bankowych.

2.2. Rachunki wirtualne

Podatnicy dostarczający usługi i towary na masową skalę, jak operatorzy sieci komórkowych, czy dostawcy mediów w postaci prądu i gazu często stosują tzw. rachunki wirtualne wykorzystywane do obsługi płatności z tytułu dostarczonych usług.

Rachunki te nie będą uwidaczniane w Wykazie, gdyż nie są to rachunki rozliczeniowe w rozumieniu ustawy - Prawo bankowe, jak również nie podlegają obowiązkowi zgłaszania do urzędu skarbowego.

Rachunek wirtualny stosowany jest w celu zautomatyzowania rozliczeń, którego użycie powoduje, że system bankowy sam rozpoznaje wszystkie parametry przelewu i automatycznie księguje wpłaty na rachunek główny prowadzony na rzecz sprzedawcy. Jest to rachunek „techniczny” powiązany z rachunkiem głównym, którym jest rachunek rozliczeniowy zamieszczany w Wykazie.

W przypadku dokonania płatności na rachunek wirtualny, który jest powiązany z rachunkiem rozliczeniowym uwidocznionym w Wykazie, podatnik nie poniesie konsekwencji podatkowych przewidzianych w podatkach dochodowych oraz nie będzie ciążyła na nim odpowiedzialność solidarna w VAT.

!!!

Fakt, że tzw. rachunki wirtualne nie będą uwidaczniane w Wykazie nie oznacza, że podatnik dokonując płatności na te rachunki narażony będzie na konsekwencje przewidziane z tytułu dokonania płatności na rachunek spoza Wykazu. Podatnik będzie mógł sprawdzić w Wykazie, czy dokonując zapłaty na konkretny rachunek wirtualny, spełni kryteria ustawowe uprawniające do zaliczenia wydatku do kosztów podatkowych. Mianowicie, poprzez weryfikację numeru rachunku wirtualnego w Wykazie podatnik otrzyma informację, czy jest to rachunek powiązany z rachunkiem rozliczeniowym konkretnego podmiotu.

Wpłaty na rachunki wirtualne będą traktowane jak wpłaty na rachunek rozliczeniowy, z którym dany rachunek wirtualny jest powiązany. Jeżeli więc rachunek rozliczeniowy podatnika znajduje się w Wykazie, wówczas płatność dokonywana na rachunek wirtualny, powiązany z tym rachunkiem rozliczeniowym, będzie równoznaczna z wykonaniem przez płacącego obowiązku zapłaty na rachunek z Wykazu.

2.3. Rachunki podmiotów zagranicznych

Zagraniczny przedsiębiorca, który jest zarejestrowany w Polsce jako podatnik VAT czynny i wykonuje transakcje podlegające opodatkowaniu VAT w Polsce - jest traktowany jak polski podatnik VAT, którego rachunek rozliczeniowy powinien być zamieszczony w Wykazie.

Natomiast zagraniczny przedsiębiorca posługujący się zagranicznym numerem identyfikacyjnym, który dokonuje dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium innego kraju, nie jest obowiązany do otwarcia polskiego rachunku rozliczeniowego w celu zamieszczenia go w Wykazie i stosowania go w rozliczeniach z tytułu dokonywanej sprzedaży na rzecz polskiego nabywcy.

W przypadku, gdy zagraniczny kontrahent nie posługuje się dla celów danej transakcji polskim numerem NIP, przepisy dotyczące płatności na rachunki zamieszczone w Wykazie nie będą mieć zastosowania do tej transakcji.

!!!

Podatnicy dokonujący płatności za faktury dokumentujące czynności z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, importu towarów, importu usług lub ostawy towarów rozliczanej przez nabywcę (czyli transakcje z podmiotami zagranicznymi), nie będą obowiązani do badania, czy rachunek na który dokonywana jest płatność za taką fakturę jest zamieszczony w Wykazie. Nie ma...