Na co może liczyć owdowiały emeryt? MRiPS odpowiada

Sytuacja emerytów pogarsza się znacząco z chwilą śmierci współmałżonka. Struktura ich budżetów domowych ulega drastycznej zmianie. Wdowy i wdowcy, kiedy zostają sami, muszą nadal pokryć m.in. wszystkie wydatki związane z utrzymaniem mieszkania, opłacić media itp. Jeśli wybiorą świadczenie rodzinne wynoszące 85 proc. emerytury zmarłego, tracą prawo do własnej emerytury.

Interpelacja nr 38401 do ministra rodziny i polityki społecznej w sprawie poprawy sytuacji finansowej owdowiałych emerytów

Szanowna Pani Minister,

do mojego biura poselskiego wpływają pytania wielu osób uprawnionych do świadczeń emerytalnych w kwestii złej sytuacji finansowej emerytów po śmierci ich współmałżonków. Aktualnie każdy wdowiec lub wdowa po śmierci współmałżonka może zachować wysokość swojego świadczenia emerytalnego albo zrezygnować z niego i pobierać rentę rodzinną. Renta rodzinna wynosi 85 proc. emerytury zmarłego małżonka. Nie jest możliwe połączenie dwóch świadczeń.

Sytuacja emerytów pogarsza się znacząco z chwilą śmierci współmałżonka. Struktura ich budżetów domowych ulega drastycznej zmianie. Wdowy i wdowcy, kiedy zostają sami, muszą nadal pokryć m.in. wszystkie wydatki związane z utrzymaniem mieszkania, opłacić media itp. Jeśli wybiorą świadczenie rodzinne wynoszące 85 proc. emerytury zmarłego, tracą prawo do własnej emerytury.

W związku z powyższym zwracam się uprzejmie o odpowiedź na następujące pytanie:

Czy podległy Pani resort zauważa problem dotyczący znacznego spadku stopy życiowej owdowiałych emerytów?

Poseł Kazimierz Matuszny

18 stycznia 2023 r.

Odpowiedź na interpelację nr 38401 w sprawie poprawy sytuacji finansowej owdowiałych emerytów

Szanowna Pani Marszałek,

w odpowiedzi na interpelację, znak: K9INT38401, Posła na Sejm RP Pana Kazimierza Matusznego w sprawie poprawy sytuacji finansowej owdowiałych emerytów, uprzejmie przedstawiam, co następuje.

Renta rodzinna jest świadczeniem z ubezpieczenia społecznego mającym na celu zapewnienie środków pieniężnych po śmierci ubezpieczonego tym członkom rodziny, którzy wraz z jego śmiercią utracili żywiciela. Zasady nabywania prawa do renty rodzinnej oraz ustalania jej wysokości zostały ściśle określone przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 504, z późn. zm.). Zgodnie z art. 65 ust. 1 ustawy, renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń.

Renta rodzinna stanowi odrębne świadczenie z systemu ubezpieczeń społecznych, wtórne w stosunku do prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, które przysługiwało lub przysługiwałoby zmarłemu. Jest ona wypłacana w przypadku wystąpienia ryzyka ubezpieczeniowego, jakim jest śmierć żywiciela rodziny, której konsekwencję stanowi utrata bądź pomniejszenie środków utrzymania. Z kolei wysokość świadczenia jest efektem wypracowania stażu ubezpieczeniowego przez nieżyjącego członka rodziny i konsekwencją opłacania przez niego składek na ubezpieczenia społeczne. Podstawową funkcją renty rodzinnej jest zatem czasowe zapewnienie środków egzystencji rodzinie zmarłego, którą utrzymywał, przede wszystkim jego dzieciom. W stosunku do wdów ustawodawca przyjął ogólną zasadę, że powinny one same zapewnić sobie środki utrzymania własną pracą. Zasada ta jest złagodzona jedynie ze względu na szczególne okoliczności, tj. wiek lub niezdolność do pracy oraz wychowywanie dziecka (niepełnoletniego lub całkowicie niezdolnego do pracy) uprawnionego do renty rodzinnej.

Zgodnie z art. 70 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, prawo do renty rodzinnej przysługuje wdowie, jeżeli w chwili śmierci męża osiągnęła wiek 50 lat lub była niezdolna do pracy. Renta rodzinna przysługuje również wdowie, która nie osiągnęła tego wieku, ale wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie ukończyło 16 roku życia. W przypadku, gdy dziecko, wnuk lub rodzeństwo kształci się w szkole, wdowie przysługuje renta rodzinna po zmarłym mężu do ukończenia przez dziecko 18. roku życia. Wdowie przysługuje renta rodzinna również w przypadku sprawowania pieczy nad dzieckiem całkowicie ni...