Kara umowna za niedotrzymanie terminu realizacji umowy w kosztach firmy

Zapłacona kara umowna z tytułu nieterminowego wykonania przedmiotu umowy, nałożona przez zamawiającego zgodnie z umową, udokumentowana notą obciążeniową, nie stanowi kosztu uzyskania przychodów w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z wnioskiem o interpretację zwrócili się wspólnicy spółki jawnej, która zajmuje się wykonywaniem usług remontowo-budowlanych na podstawie zawartych umów handlowych. Na podstawie porozumienia spółka została poinformowana o fakcie skorzystania przez kontrahenta z instytucji kary umownej. Spółka otrzymała notę księgową z naliczoną karą umowną z tytułu nieterminowej realizacji usługi. Naliczona kara umowna została potrącona z płatności za fakturę wystawioną przez spółkę tytułem realizacji zawartej umowy. Jak wskazali wspólnicy we wniosku, opóźnienia nie były zależne od spółki, która dołożyła wszelkich starań, aby wywiązać się z zapisów w umowie, ale wynikały z czynników zewnętrznych, tj. bardzo utrudnionej współpracy z biurem projektowym, braków w dostawach prądu pod koniec budowy itd.

Wspólnicy spółki chcieli wiedzieć, czy ww. kara umowna stanowi dla nich koszt uzyskania przychodu w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ich zdaniem, zapłacona kara stanowi koszt uzyskania przychodu, ponieważ ma związek z prowadzoną działalnością i uzyskaniem z tego tytułu przychodu, ponadto została nałożona wyłącznie z powodu nieterminowej realizacji umowy. Kara z tytułu nieterminowej realizacji umowy nie została wyłączona z kosztów uzyskania przychodów na podstawie przepisu art. 23 ust. 1 pkt 19 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej nie zgodził się z powyższym i sprawa trafiła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, który uchylił wydaną interpretację - wyrok z 30 stycznia 2020 r. sygn. akt I SA/Ke 462/19. Następnie Dyrektor KIS wniósł skargę kasacyjną od wyroku WSA do Naczelnego Sądu Administracyjnego, jednak NSA ją oddalił - wyrok z 8 grudnia 2022 r., sygn. akt II FSK 1132/20.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej ponownie rozpatrzył wniosek wspólników spółki o wydanie interpretacji indywidualnej i uznał, że stanowisko przedstawione w tym wniosku jest nieprawidłowe.

W wydanej interpretacji organ wskazał:

Przed przystąpieniem do oceny, czy zapłatę omawianej kary można powiązać z osiągnięciem przychodów lub zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodów, Dyrektor KIS wskazał, że na kwestię ogólną, a dotyczącą samej interpretacji normy z art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Podkreślił, że niedopuszczalne jest przeprowadzenie takiej wykładni tej normy, która racjonalność działań podatnika utożsamia z celowością wydatku. Pojęcia racjonalności poniesienia wydatku oraz jego celowości nie nakładają się na siebie w tym znaczeniu, że nie są one równoważne. Między tymi kategoriami nie istnieje tożsamość znaczeń. Pojęcia racjonalności oraz celowości rozumiane przez pryzmat art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wzajemnie się uzupełniają w tym sensie, że trudno jest mówić o celowości wydatku, bez wcześniejszego wykazania racjonalności. Relacja odwrotna, w świetle wykładni literalnej art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie zachodzi. Oznacza to, że wykazanie, że mamy do czynienia z racjonalnym postępowaniem podatnika, samo w sobie nie determinuje uznania wydatku za celowy pod kątem uzyskania przychodów, zachowani...