Gdy brak zapłaty za towar, odpis amortyzacyjny nie będzie kosztem

Zgodnie z ogólnymi zasadami prawa podatkowego odpis amortyzacyjny dokonywany od środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej może być kosztem uzyskania przychodów. W przypadku braku zapłaty korekta kosztów będzie konieczna.

Obowiązujące od stycznia 2013 r. zasady i ewentualny obowiązek korekty kosztów uzyskania przychodów mają związek z wprowadzonym do ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r., poz. 851, z późn. zm.) artykułem 15b, zgodnie z którym w razie zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kwoty wynikającej z faktury (rachunku), a jeżeli nie istniał obowiązek wystawienia faktury (rachunku) – kwoty wynikającej z umowy albo innego dokumentu, i nieuregulowania tej kwoty w terminie 30 dni od daty upływu terminu płatności, podatnik jest obowiązany do zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów o kwotę wynikającą z tych dokumentów.

Jeżeli termin płatności jest dłuższy niż 60 dni, zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów o kwotę wynikającą z dokumentów dokonuje się z upływem 90 dni od daty zaliczenia tej kwoty do kosztów uzyskania przychodów, o ile nie została ona uregulowana w tym terminie.

Konieczna korekta kosztów

Wyobraźmy sobie teraz podatnika, który wprowadził środek trwały lub wartość niematerialną i prawną do ewidencji. Od następnego miesiąca rozpoczął naliczanie odpisów amortyzacyjnych i zaliczanie ich do kosztów uzyskania przychodów. Termin 30 dni od daty zapłaty (ewentualnie 90 dni od daty zaliczenia wydatku do kosztów uzyskania przychodów, gdyby strony ustaliły dłuższy niż 60 dni termin zapłaty) mija dopiero w kolejnym miesiącu.

Powiedzmy, że w styczniu wprowadzono środek trwały do ewidencji. Amortyzację rozpoczęto od lutego. 30 dni od daty zapłaty mija w marcu. Podatnik ma prawo ująć środek trwały w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, rozpocząć amortyzację oraz zaliczyć odpis amortyzacyjny za luty do kosztów uzyskania przychodów.

Zgodnie z obowiązującymi aktualnie zasadami, konieczne jest sprawdzenie, czy zapłata została dokonana. W analizowanej sytuacji mogą mieć miejsce dwa przypadki, tj. gdy podatnik:

• uregulował zobowiązania wynikające z faktur (rachunków lub innych dokumentów) w terminie 30 dni od daty upływu terminu płatności lub w 90. dniu od ujęcia środka trwałego w ewidencji,
• nie uregulował tych zobowiązań w ww. terminach albo dokonał tego jedynie w części.

W każdym z tych przypadków nasz podatnik miał prawo do zaliczenia do kosztów podatkowych odpisów amortyzacyjnych już w miesiącu następującym po miesiącu, w którym wprowadził dany środek trwały do ewidencji.

Zwróćmy jednak uwagę, że w pierwszym przypadku podatnik może kontynuować ujmowanie odpisów w kosztach uzyskania przychodów w dotychczasowej wysokości.

Zupełnie inaczej będzie w sytuacji, gdy podatnik nie zapłaci. W razie braku zapłaty we wskazanych wyżej terminach przepisy nakładają obowiązek dokonania korekty kosztów uzyskania przychodów o taką część dokonanych odpisów amortyzacyjnych, w jakiej niezapłacone zobowiązania nie zostały uregulowane w terminach wskazanych w ustawie o CIT.

Korekty dokonuje się na bieżąco. Pamiętajmy, że w razie gdy w miesiącu, w którym podatnik ma obowiązek dokonać zmniejszenia kosztów, nie poniósł on kosztów uzyskania przychodów lub poniesione koszty są niższe od kwoty zmniejszenia, spoczywa na nim obowiązek zwiększenia przychodów o kwotę, o którą nie zostały zmniejszone koszty uzyskania przychodów.

Jeżeli po dokonaniu stosownych korekt zobowiązanie zostanie uregulowane, podatnik w miesiącu, w którym uregulował zobowiązanie, zwiększa koszty uzyskania przychodów o kwotę skorygowanych odpisów amortyzacyjnych.

Korekta także u podatników PIT

Zasady dotyczące obowiązku korekty kosztów uzyskania przychodów w przypadku niezapłaconych w terminie zobowiązań mają również zastosowanie do podatników podatku dochodowego od osób fizycznych. Uregulowane są one w art. 24d ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowy od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm.).

Jacek Kotowski