Delegacja pracownika a urlop na żądanie

Pracownik będący w delegacji służbowej rozpoczął wykonywanie czynności służbowych, a następnie zwrócił się do pracodawcy o udzielenie mu urlopu na część dnia roboczego, bądź udzielenie na cały ten dzień urlopu na żądanie. Czy w opisanej sytuacji odmowa pracodawcy udzielenia pracownikowi urlopu jest zgodna z obowiązującymi przepisami?

Każdemu pracownikowi, który ma prawo do urlopu wypoczynkowego, pracodawca ma obowiązek udzielić – poza terminem ustalonym w planie urlopów bądź po porozumieniu z pracownikiem – 4 dni urlopu w roku kalendarzowym, o ile pracownik tego zażąda, na podstawie art.167² Kodeksu pracy. Ta część urlopu musi być pracownikowi udzielona na każde jego żądanie, przy czym żądanie pracownika nie musi być wyrażone na piśmie; można je zgłosić ustnie. Nie musi być ono również zgłoszone osobiście pracodawcy, ale także telefonicznie. Celowe byłoby jednak złożenie przez pracownika żądania udzielenia mu urlopu w formie pisemnej, aby wyeliminować możliwość potraktowania nieobecności pracownika w pracy jako nieusprawiedliwionej, co w konkretnym przypadku mogłoby prowadzić do postawienia pracownikowi zarzutu ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych.

Urlopu wypoczynkowego udziela zawsze pracodawca. Samo złożenie wniosku o udzielenie urlopu wypoczynkowego nie może być traktowane jako udzielenie urlopu przez pracodawcę. Pracownik nie może bowiem sam sobie udzielić urlopu. Samowolne udanie się pracownika na urlop wypoczynkowy może być – w konkretnym stanie faktycznym – uznane za ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych.

Przepisy Kodeksu pracy nie określają precyzyjnie, w jaki sposób pracodawca udziela pracownikowi urlopu, tzn. w jakim momencie pracownik może rozpocząć wykorzystywanie urlopu bez narażenia się na zarzut, że rozpoczął urlop samowolnie. W praktyce funkcjonują w tym zakresie określone zwyczaje polegające np. na występowaniu przez pracowników z „wnioskiem urlopowym” do pracodawcy, którego potwierdzenie traktowane jest jako udzielenie pracownikowi urlopu. Inny zwyczaj polega na wprowadzeniu „kart urlopowych”, które stanowią podstawę udzielenia pracownikowi urlopu wypoczynkowego. Udzielenie urlopu przez pracodawcę musi być wyraźne, tzn. akceptacja rozpoczęcia urlopu w zaplanowanym terminie nie może budzić wątpliwości.

Ponadto, zgodnie z przepisami art.154² § 1 Kodeksu pracy urlopu udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, w wymiarze godzinowym, odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika w danym dniu.

Wyjątkiem od przedstawionej wyżej zasady jest, sytuacja określona przepisami § 4 art.154² Kodeksu pracy, kiedy to dopuszczalne jest udzielenie pracownikowi urlopu w dniu pracy w wymiarze godzinowym odpowiadającym części dobowego wymiaru czasu pracy, ale tylko w przypadku, gdy część urlopu pozostała do wykorzystania jest niższa niż pełny dobowy wymiar czasu pracy pracownika w dniu, na który ma być udzielony urlop.

Zatem, udzielenie pracownikowi urlopu wypoczynkowego na żądanie, w sytuacji kiedy w danym dniu pracy rozpoczął on już czynności służbowe, naruszałoby przepisy Kodeksu pracy dotyczące udzielania urlopu wypoczynkowego. Urlop wypoczynkowy, w tym urlop na żądanie, jest bowiem – co do zasady - udzielany na cały dzień roboczy.

Równocześnie należy podkreślić, że podczas trwania podróży służbowej nie jest możliwe udzielenie pracownikowi urlopu wypoczynkowego na żądanie. Natomiast w przypadku zaistnienia okoliczności uniemożliwiających pracownikowi właściwe wykonywanie pracy np. z powodu złego samopoczucia pracownik ma prawo zwolnić się u pracodawcy na czas wizyty u lekarza. Wówczas lekarz zdecyduje, czy pracownik jest zdolny do wykonywania pracy, czy też wyda zaświadczenie o niezdolności do pracy wskutek choroby pracownika.

www.pip.gov.pl