Czy zastosowanie się do interpretacji w razie kontroli zwalnia z zapłaty podatku?

Kwestie dotyczące interpretacji przepisów prawa podatkowego, czyli tzw. interpretacji indywidualnych, są uregulowane w art. 14a–14p ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst. jedn. Dz.U. z 2015 r., poz. 613, z późn. zm., dalej: O.p.). Przepisy do nich się odnoszące zawarte są także w dwóch rozporządzeniach Ministra Finansów z 22 kwietnia 2015 r.:

• w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. z 2015 r., poz. 643),
• w sprawie wzoru wniosku o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego oraz sposobu uiszczenia opłaty od wniosku (Dz.U. z 2015 r., poz. 644).

Jak wystąpić o wydanie interpretacji indywidualnej?

Interpretacje indywidualne są wydawane na wniosek zainteresowanego podmiotu, którym mogą być między innymi podatnik, płatnik czy też osoba trzecia w rozumieniu art. 110–117a O.p.

Zgodnie z art. 14b § 2 O.p. wniosek o interpretację indywidualną może dotyczyć:

• zaistniałego stanu faktycznego lub
• zdarzeń przyszłych.

Bez względu na to, która z ww. sytuacji będzie przedmiotem interpretacji, składający wniosek o jej wydanie obowiązany jest do:

1. wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego oraz
2. przedstawienia własnego stanowiska w sprawie oceny prawnej tego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego.

Przedstawienie własnego stanowiska podlega ocenie organu podatkowego, co oznacza, że wnioskodawca co do zasady nie musi tu wykazywać się dogłębną wiedzą w przedmiotowej sytuacji, a wystarczy, że wskaże, jakie jego zdaniem są podatkowe skutki danego stanu.

Zdecydowanie większa odpowiedzialność spoczywa na wnioskodawcy w zakresie przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Musi być to dokonane w sposób rzetelny i wyczerpujący. Aby sprostać temu zadaniu, niekiedy wnioskodawcy dołączają do wniosku np. umowy czy faktury odnoszące się do danej sytuacji. Nie jest to zasadne. Wyraźnie zostało to podkreślone w uzasadnieniu interpretacji indywidualnej z 9 kwietnia 2015 r. wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach, nr IBPBII/1/415-1050/14/BJ:

Do wniosku dołączono dokumenty. Należy jednak zauważyć, że wydając interpretacje w trybie art. 14b Ordynacji podatkowej, Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, nie przeprowadza postępowania dowodowego, w związku z czym nie jest obowiązany ani uprawniony do ich oceny; jest związany wyłącznie opisem stanu faktycznego przedstawionym przez wnioskodawcę i jego stanowiskiem. Wydając niniejszą interpretację, Organ oparł się jedynie na opisie stanu faktycznego przedstawionym we wniosku. Zatem dołączone do wniosku dokumenty pozostały bez wpływu na załatwienie sprawy.

Funkcja ochronna interpretacji indywidualnej

Podatnicy zwykle mają świadomość, że interpretacje indywidualne wydane dla innych podmiotów mogą być przez nich wykorzystywane jedynie jako dodatkowe źródło wiedzy o tym, jak dany przepis jest rozumiany przez organy podatkowe. Korzystając z takiej bazy wiedzy, oczywiście zawsze trzeba brać pod uwagę to, czy w międzyczasie nie zmieniło się brzmienie samego przepisu, a także to, czy stanowisko organu podatkowego zaprezentowane w danej interpretacji jest ugruntowane, czy też – co również niestety się zdarza – nie.

W sytuacjach nieoczywistych najkorzystniej jest uzyskać własną interpretację indywidualną. Zgodnie bowiem z brzmieniem art. 14k § 1 O.p. zastosowanie się do interpretacji indywidualnej przed jej zmianą lub przed doręczeniem organowi podatkowemu odpisu prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego uchylającego interpretację indywidualną nie może szkodzić wnioskodawcy, jak również w przypadku nieuwzględnienia jej w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej. I to stwierdzenie, że zastosowanie się do interpretacji indywidualnej nie może szkodzić wnioskodawcy, niekiedy nie jest prawidłowo rozumiane przez podatników, którzy często utożsamiają je z tym, że „w razie czego” nie będą musieli dopłacać podatku. Nie zawsze jest to prawdą.

Przede wszystkim należy podkreślić, że zasada „nieszkodzenia” nie oznacza braku obowiązku zapłaty podatku, lecz polega na tym, że:

• nie wszczyna się postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe, a postępowanie wszczęte w tych sprawach umarza się, oraz
• nie nalicza się odsetek za zwłokę.

W odniesieniu zaś do kwestii tego, czy trzeba będzie ewentualnie uiścić podatek (mimo że z interpretacji wynikało, że nie będzie takiego obowiązku), czy też nie, istotne znaczenie ma to, czy wnioskodawca wystąpił z wnioskiem o wydanie interpretacji dotyczącej zaistniałego stanu faktycznego, czy też zdarzenia przyszłego, a ujmując rzecz precyzyjniej – czy w chwili otrzymania interpretacji wystąpiły już skutki podatkowe związane ze zdarzeniem, któremu odpowiada stan faktyczny będący przedmiotem interpretacji, czy jeszcze nie.

Zgodnie z regułą wynikająca z art. 14l O.p., który stanowi, że w przypadku gdy skutki podatkowe związane ze zdarzeniem, któremu odpowiada stan faktyczny będący przedmiotem interpretacji, miały miejsce przed doręczeniem interpretacji indywidualnej, zastosowanie się do tej interpretacji nie zwalnia z obowiązku zapłaty podatku.

O zwolnieniu z obowiązku zapłaty podatku stanowi zaś art. 14m § 1 O.p., w myśl którego zastosowanie się do interpretacji, która następnie została zmieniona lub nie została uwzględniona w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej, powoduje zwolnienie z obowiązku zapłaty podatku w zakresie wynikającym ze zdarzenia będącego przedmiotem interpretacji, jeżeli:

1. zobowiązanie nie zostało prawidłowo wykonane w wyniku zastosowania się do interpretacji, która uległa zmianie, lub interpretacji nieuwzględnionej w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej oraz
2. skutki podatkowe związane ze zdarzeniem, któremu odpowiada stan faktyczny będący przedmiotem interpretacji, miały miejsce po doręczeniu interpretacji indywidualnej.

Organ upoważniony do wydania interpretacji indywidualnej

W imieniu Ministra Finansów interpretacje indywidualne wydają wyznaczeni dyrektorzy izb skarbowych. O ile jeszcze do 30 czerwca 2015 r., składając wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, pod uwagę należało brać jedynie miejsca zamieszkania lub siedziby wnioskodawcy, to obecnie istotny jest także rodzaj podatku, którego dotyczy wniosek. To, który dyrektor izby skarbowej będzie właściwy w danej sytuacji, wnioskodawca może ustalić, sięgając do wspomnianego na wstępie rozporządzenia w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego.

Warto jednak wiedzieć, że gdyby wniosek został skierowany do niewłaściwego organu, w oparciu o postanowienia art. 170 § 1 O.p., zostanie on niezwłocznie przekazany organowi właściwemu, o czym wnioskodawca zostanie zawiadomiony.

Izabela Rutkowska