Podatek VAT 2009 – Kasy rejestrujące

Zgodnie z wolą ustawodawcy, zapisaną w art. 111 ust. 1 ustawy o VAT, podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących. Niestety, zasada ta została zachowana (izapewne nie zniknie wprzyszłości – wprost przeciwnie, minister finansów sukcesywnie zmniejsza listę przypadków, wktórych podatnicy mogą korzystać ze zwolnienia od obowiązku rejestrowania sprzedaży wkasie fiskalnej).

Jednak ustawodawca dokonał zmiany zasad sankcjonowania podatkowego braku kasy rejestrującej. W poprzednim stanie prawnym na podstawie regulacji ust. 2 art. 111 podatnicy, którzy nie ewidencjonowali sprzedaży za pomocą kasy rejestrującej, do czasu rozpoczęcia prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących tracili prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę stanowiącą równowartość 30% kwoty podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług.

Warto podkreślić, że sankcja zapisana w art. 111 ust. 2 ustawy o VAT nakładana była na podatnika z mocy prawa (automatycznie), co oznacza, że każdy podatnik, który nie wypełnił obowiązku zapisanego w art. 111 ust. 1 ustawy o VAT, zobligowany był samodzielnie, nie czekając na decyzję organu podatkowego, do zmniejszenia podatku naliczonego o 30%. Jednocześnie należy zastrzec, że – chociaż nie było to wprost zapisane w ustawie o VAT – ów wskaźnik 30% nie miał zastosowania do podatku naliczonego w cenie wszystkich nabywanych przez podatnika towarów i usług, lecz jedynie tych, które powiązane były z tą częścią obrotu, która winna być zaewidencjonowana za pomocą kasy rejestrującej.

Stanowisko takie zostało wyrażone w uchwale NSA z 16 listopada 1998 r., FPS 7/98, ONSA 1999 r., nr 1, s. 8, w której to sędziowie (skład 7 sędziów) stwierdzili, że:

Naruszenie przez podatnika obowiązku wynikającego z art. 29 ust. 1 ustawy z 8 stycznia 1999 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym powoduje, że na podstawie art. 29 ust. 2 ustawy traci on prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony przy zakupie towarów i usług tylko do tej części obrotu, która podlega ewidencjonowaniu przy zastosowaniu kas rejestrujących.

Pomimo że zaprezentowana powyżej uchwała została podjęta jeszcze pod rządami ustawy z 1993 r., z uwagi na to, że obecne regulacje dotyczące omawianej sankcji są analogiczne do tych, które obowiązywały przed 1 maja 2004 r., uchwała nie utraciła swojej aktualności.

Sankcja ta – podobnie jak wskazana powyżej 30% sankcja stosowana uprzednio w przypadku zaniżenia kwoty podatku należnego lub zawyżenia zwrotu podatku – była oceniana jako nielegalna, naruszająca zasady prawa wspólnotowego. Powinna ona bowiem być również uznana za środek specjalny (na który oczywiście Polska nie uzyskała zgody). Sądy administracyjne wielokrotnie wskazywały na niezgodność tej sankcji z przepisami prawa wspólnotowego, np.:

1. Zastosowanie przez organy podatkowe sankcji w postaci utraty prawa do obniżenia podatku należnego w wysokości 30% podatku naliczonego, w związku z brakiem ewidencji sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej dokonywanej z zastosowaniem kasy rejestrującej, jest sprzeczne z przepisami dyrektyw wspólnotowych.
2. Stosowanie art. 111 ust. 2 ustawy z 2004 r. o podatku od towarów i usług z powodu sprzeczności tego przepisu z prawem wspólnotowym regulującym zasady (neutralności i proporcjonalności) odliczania podatku naliczonego, jak i w...