Umowa pożyczki a opodatkowanie PCC

Umowa pożyczki pieniędzy podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, jeżeli prawo majątkowe, które jest jej przedmiotem, wykonywane jest na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W takim przypadku dla oceny zaistnienia obowiązku podatkowego konieczne jest bowiem zastosowanie art. 1 ust. 4 punkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych – przedmiotem umowy pożyczki pieniędzy jest prawo majątkowe. Skoro obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zawarcia umowy pożyczki (a w razie niepowstania w tej chwili nie powstanie nigdy), to dla analizy jego zaistnienia jako jedynie miarodajną przyjąć należy datę zawarcia umowy oraz miejsce wykonania obowiązków pojawiających się w tej dacie. To, czy w przyszłości wykona swoje zobowiązanie pożyczkobiorca (tzn. czy zwróci przedmiot pożyczki wraz z ewentualnym oprocentowaniem), oraz gdzie je wykona, nie ma znaczenia dla zaistnienia obowiązku podatkowego w umowie pożyczki mającej za przedmiot pieniądze – orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie.

O co toczył się spór?

Spółka komandytowa (podatnik, pożyczkodawca) zawarł ze spółką ze Stanów Zjednoczonych dwie umowy pożyczki. Na mocy tych umów pożyczkodawca udzielił podatnikowi pożyczki w wysokości odpowiednio 900 000 USD oraz 655 000 EUR. Od tych umów spółka zapłaciła podatek od czynności cywilnoprawnych - w kwocie 42 313 zł od pierwszej z umów oraz 46 347 zł od drugiej z nich.

Następnie wystąpiła do naczelnika urzędu skarbowego o stwierdzenie nadpłaty i o jej zwrot. Zdaniem spółki podatek od czynności cywilnoprawnych uiszczony od umów pożyczki zapłacony został nienależnie. W ocenie podatnika w świetle art. 1 ust. 4 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2007 r., nr 68, poz. 450, z późn. zm, dalej: u.p.c.c.). umowa pożyczki podlega podatkowi tylko wówczas, gdy wszystkie prawa majątkowe będące przedmiotem pożyczki są wykonywane na terytorium Polski. Spółka podkreśliła, że kwestia, co jest przedmiotem umowy pożyczki, jest w doktrynie sporna, ponadto problemem też jest, czy na tle art. 720 Kodeksu cywilnego pieniądz bezgotówkowy może być przedmiotem pożyczki. Podatnik jest zdania, że suma pieniężna jest swoistego rodzaju dobrem niematerialnym, a nie rzeczą. W omawianej sprawie przedmiotem pożyczki nie były pieniądze rozumiane jako rzeczy, lecz prawa majątkowe. Wskazując na art. 454 Kodeksu cywilnego spółka podkreśliła, że w momencie zawarcia umowy pożyczki wierzycielem jest pożyczkobiorca - on bowiem z tą chwilą nabywa roszczenie o wydanie przedmiotu pożyczki. Opodatkowaniu podlega bowiem czynność prawna udzielenia pożyczki. Z tego względu miejsce zamieszkania wierzyciela w momencie udzielania pożyczki (miejsce siedziby) powinno decydować o miejscu wykonania prawa majątkowego. W omawianej miejscem tym były Stany Zjednoczone, a nie Polska.

Organy podatkowe uznały stanowisko podatnika za nieprawidłowe. Nie podzieliły poglądu spółki, że przedmiotem umowy pożyczki są prawa majątkowe. Ich zdaniem umowa pożyczki podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, jeżeli jej przedmiotem są pieniądze traktowane jako rzeczy, znajdujące się na terytorium Polski. Art. 720 Kodeksu cywilnego stanowi bowiem, że przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się do przeniesienia na własność biorącego ją określonej ilości pieniędzy lub rzeczy oznaczonych co do gatunku. Własność dotyczy tylko rzeczy, zatem pieniądze, są rzeczą, o czym świadczą inne przepisy Kodeksu cywilnego (art. 140, art. 169 § 2, art. 252 i inne). Przedmiotem pożyczki mogą być więc pieniądze jako rzeczy lub inne rzeczy oznaczone co do gatunku, a nie prawa majątkowe. W przypadku pieniędzy znajdu...