Opodatkowanie PCC umów kupna-sprzedaży wierzytelności

Dokonywane przez podatnika (w ramach działalności gospodarczej polegającej na obrocie wierzytelnościami) nabywanie od podmiotów gospodarczych (przedsiębiorców) ich własnych wierzytelności w celu dalszej odsprzedaży lub windykacji jest usługą świadczoną na rzecz sprzedawców wierzytelności własnych. Istota tej usługi polega na uwolnieniu zbywcy wierzytelności od ciężaru jej egzekwowania. Takie umowy kupna-sprzedaży wierzytelności własnych podmiotów gospodarczych (przedsiębiorców) nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych — orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie.

O co toczył się spór?

Spółka nabywa od podmiotów gospodarczych wymagalne wierzytelności przysługujące im wobec osób trzecich. Znaczną część tych transakcji stanowią tzw. wierzytelności własne, tj. wynikające ze sprzedaży przez te podmioty towarów bądź świadczenia usług. Spółka nabywa te wierzytelności w celu ich windykacji we własnym zakresie (rzadziej w celu odsprzedaży). Celem jej działalności jest zatem realizowanie zysku (marży) w postaci różnicy pomiędzy kwotą uzyskaną w wyniku czynności windykacyjnych a ceną kupna wierzytelności. Cena kupna określona jest najczęściej jako pewien procent wartości nominalnej wierzytelności. Poza zakupem wierzytelności spółka nie świadczy na rzecz zbywającego żadnych dodatkowych usług. Dlatego też w momencie zawarcia transakcji nie otrzymuje od zbywcy wynagrodzenia, np. prowizji.

Podatnik powziął wątpliwość, czy wskazane wyżej umowy kupna-sprzedaży wierzytelności podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 2 pkt 4 Ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz. U. Nr 68, poz. 450, z późn. zm., dalej: u.p.c.c.). W tym celu spółka złożyła wniosek o wydanie wiążącej interpretacji podatkowej. W ocenie podatnika umowy te nie podlegają opodatkowaniu tym podatkiem, ponieważ nabycie wierzytelności następuje w wykonaniu świadczonych przez nią usług pośrednictwa finansowego (obrót wierzytelnościami), podlegających podatkowi od towarów i usług. Uzasadniając swoje stanowisko, spółka wskazała, że dla opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych (zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 u.p.c.c.) umów sprzedaży wierzytelności znaczenie ma to, czy dana czynność dokonywana jest w ramach obrotu profesjonalnego, czy też nie. Przepisem rozgraniczającym opodatkowanie tych dwóch sfer życia gospodarczego jest art. 2 ust. 4 u.p.c.c., w świetle którego dla wyłączenia obowiązku zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych istotne jest, aby przynajmniej jedna ze stron umowy była z tytułu tej transakcji opodatkowana podatkiem VAT lub z niego zwolniona.

Organy podatkowe nie podzieliły jednak stanowiska zaprezentowanego przez spółkę. Zdaniem zarówno naczelnika urzędu skarbowego, jak i izby skarbowej sprzedaż wierzytelności co do zasady opodatkowana jest podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Wyłączone z niego są jedynie czynności sprzedaży wierzytelności dokonywane przez podatnika podatku od towarów i usług, który w ramach prowadzonej działalności gospodarczej obejmującej obrót wierzytelnościami nabył tę wierzytelność do windykacji lub dalszej odsprzedaży i z tego tytułu powstał u niego obowiązek podatkowy w zakresie podatku od towarów i usług. Zdaniem organów p...