Niewypłacona dywidenda – skutki w podatku dochodowym

W myśl art. 191 § 1 Kodeksu spółek handlowych, wspólnik ma prawo do udziału w zysku wynikającym z rocznego sprawozdania finansowego i przeznaczonym do podziału uchwałą zgromadzenia wspólników. Artykuł 193 § 4 k.s.h. (w brzmieniu obowiązującym od 8 stycznia 2009 r.) wskazuje natomiast, że termin wypłaty dywidendy określa uchwała wspólników, a gdy uchwała takiego dnia nie określa, dywidenda jest wypłacana w dniu określonym przez zarząd. Uprawnionymi do dywidendy za dany rok obrotowy są wspólnicy, którym udziały przysługiwały w dniu powzięcia uchwały o podziale zysku (art. 193 § 1 k.s.h.).

W następstwie podjęcia przez zgromadzenie wspólników uchwały o podziale zysku, po stronie uprawnionego udziałowca powstaje roszczenie o wypłatę dywidendy. Spółka kapitałowa ma wówczas zobowiązanie wobec wspólników i staje się ich dłużnikiem do czasu dokonania wypłaty.

Wypłata zysku

Do momentu podjęcia stosownej uchwały w przedmiocie wypłaty dywidendy (podziału zysku) zysk może być w sposób legalny zatrzymany u podatnika, co nie wiąże się z żadnymi konsekwencjami na gruncie podatku dochodowego. Natomiast, jeżeli spółka kapitałowa nie wypłaca zysku w terminie na rzecz swojego udziałowca, mimo podjęcia takiej uchwały, to zgodnie z powszechnie prezentowaną linią orzeczniczą po jej stronie powstaje przychód z tytułu nieodpłatnego świadczenia, które polega na tym, że spółka dysponuje środkami pieniężnymi w okresie od momentu w jakim roszczenie stało się wymagalne do momentu wypłaty.

Przychód po stronie spółki

Podstawą prawną do rozpoznania przychodu jest tutaj art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, zgodnie z którym przychodem jest wartość otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń.

Nieodpłatne świadczenia

Obowiązujące regulacje podatkowe nie definiują pojęcia „nieodpłatnego świadczenia”. Zgodnie z wykładnią gramatyczną, odpłacać to „oddawać komuś coś w zamian”, odpłatny zaś to „taki za który się płaci, wymagający zapłacenia, zwrot kosztów” (Nowy Słownik Języka Polskiego PWN, Warszawa 2002). W orzecznictwie organów podatkowych i sądów administracyjnych podkreśla się, że pojęcie „nieodpłatnego świadczenia” użyte w art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT, ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono nie tylko świadczenie w cywilistycznym znaczeniu, które ze swojej istoty wymaga zachowania (działania lub zaniechania innego podmiotu), ale także wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu lub te wszystkie zdarzenia prawne lub gospodarcze, których skutkiem jest nieod...